एक आठवण
एकदा मी त्र्यंबकेश्वर येथे गेलो होतो. देवरूखे ज्ञातीचे तेथिल उपाध्याय (कै) श्री सदाशिव हरी सरडे गुरुजी यांचेकडे वास्तव्याला होतो. सहज त्यांच्या स्वागत कक्षात ( ओटीवर) बसलो असता एक मोठा काळा पांढरा फोटो तेथे टांगला होता. ( आता त्यांची तीन मजली इमारत आहे त्याच्या बाजूलाच हे त्यांचे जुने घर आहे त्याच्या ओटीवर).
नीट निरखून पाहिले तर फोटोच्या मध्यभागी स्वतः (कै) सदाशिव हरी सरडे गुरुजी ( सध्याच्या गुरुजींचे पिताश्री ज्यांना मी भेटलो त्या वेळी ते अतिशय वयस्कर होते), त्यांच्या बाजूला आमचे भाईबंद वेदशास्त्र संपन्न कै. दत्तात्रय श्रीधर भोळे तसेच ज्ञातीतील बरेच प्रतिष्ठित व्यक्ती, त्या पैकी मी ओळखत असलेले कै परशुराम भाऊ महाजन ( धनी माधवाश्रम), कै शंकर नारायण कानडे ( श्रीनिवास कानडेचे पिताश्री ) आणि जवळजवळ 20-25 देवरूखे मंडळी.
मी त्या सरडे आजोबांना विचारले की हा फोटो आपण इथे लावण्याचे काय कारण? ते म्हणाले आता जे घर आहे त्या जागी आमचे एक पिढीजात घर होते. एकदा गोदावरी नदीला ( जीचा उगम त्रंबकेश्वर येथून होतो) खूप मोठा पूर आला होता आणि त्यात अमचे ते पूर्वापार घर पूर्ण वाहून गेले. त्यावेळी वे. शा. संपन्न दत्तात्रय श्रीधर भोळे यांनी ७ दिवस मुंबईत भागवत सप्ताह केला आणि त्याला सर्व देवरूखे मंडळींनी प्रतिसाद देऊन मला खूप आर्थिक आणि इतर मदत केली आणि त्यामुळेच आज हे घर उभे आहे. ज्या मंडळींनी त्यात पुढाकार घेतला हा त्यांचा फोटो आहे. देवरूखे ज्ञातीचे माझ्या कुटूंबियांवर खूप उपकार आहेत, हे मी कधीच विसरू शकणार नाही.
मला फार आनंद झाला की अशा कठीण प्रसंगी आपली ज्ञाती कोणाला तरी उपयोगी आली आणि त्याचे नेतृत्व माझ्या एका भाईबंदाने केले. लोक त्यांना दत्तूशास्त्री भोळे म्हणत. ते गिरगावातील कोळीवाडी मध्ये आमच्या पिताश्रींची खोली ज्या इमारतीत आहे त्याच इमारतीमध्ये पहिल्या मजल्यावर रहात असत. अतिशय विद्वान आणि स्पस्ट वक्ते. ह्यांचे मूळ गाव वीर होते आणि आमच्या घराजवळच त्यांचा घरवंद आहे. ( दुसरे सुद्धा एक दत्तूशास्त्री भोळे होते ते सुद्धा गिरगावात अनंत ऋषींचे वाडी रहात होते आणि तेथील श्री रामाच्या देवळात पुजारी होते त्यांना टोपण नाव गोरा दत्तू असे होते. ते वेगळे).
देवरूख्यांची पहिली वेद शाळा सुद्धा वीर येथे आमच्याच जमिनीत असलेल्या घरात स्थापन झाली आणि ज्ञातीतील अनेक वैदिक ब्राह्मण पूर्वी वीर मधून शिकून गेले याचा मला अभिमान आहे.
डिक्शनरी वाले वीरकर तर सम्पूर्ण महाराष्ट्रात प्रसिद्ध आहेत.
माधव भोळे
