अमेरिका फर्स्ट

अमेरिका फर्स्ट

नुकतेच अमेरिकेचे ४५ वे राष्ट्रध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांचे  २० जानेवारी २०१७ रोजी  त्याच्या शपथविधीचे वेळी १७ मिनिटे प्रथम राष्ट्राध्यक्षीय भाषण झाले. निवडणूक प्रचाराचे वेळी घेतलेल्या अमेरिका फर्स्ट या त्यांच्या मूळ मुद्याला साजेसे असे ते छोटेखानी परंतु जोशपूर्ण भाषण झाले.  त्यांनी सांगितले कि अमेरिकेच्या याआधीच्या राजनीती आणि व्यापारनीती मुळे जगातील देश श्रीमंत झाले आणि अमेरिकन गरीब झाले. आमचे सैनिक दुसऱ्या देशाच्या सीमा सुरक्षित ठेवायला गेले आणि आमच्या सीमा उघड्या पडल्या. हे करताना आमचे अब्जोनी खरबोनि डॉलर रणांगणात खर्च झाले,  ते अमेरिकेतील प्रामाणिक करदात्यांच्या होते. आमच्या पायाभूत सुविधा आणि त्याचा विकास रखडला. आमच्या फॅक्टऱ्या बंद झाल्या आणि आमच्या हाताची कामे दुसऱ्या देशात गेली.  आमच्या मध्यम वर्गीयांची कष्टाने कमावलेली संपत्ती देशाच्या राजकारण्यांनी गोंडस कारणे दाखवुन लुबाडली आणि ती जगभर वाटली. श्रीमंत झाले ते मूठभर लोक, पण गावागावातील अमेरिकी नागरिक तसाच उपेक्षित राहिला. बाहेरच्या देशातील लोक येऊन कमी पगारावर काम करून आमच्या लोकांच्या नोकऱ्यांवर गदा आणू लागले आणि आमच्या अमेरिकन बंधू भगिनींवर बेकारीची कुऱ्हाड कोसळली. परंतु आता तो भूतकाळ आहे. आजपासून एकच नवीन मंत्र, अमेरिका फर्स्ट. या पुढे अमेरिकेचे व्यापार धोरण,  करविषयक धोरण, परराष्ट्रीय धोरण आणि व्हिसा धोरण या सर्व ठिकाणी अमेरिकन कामगार आणि अमेरिकन कुटुंबाचाच विचार करून धोरणे ठरवली जातील. इस्लामिक दहशदवाद ज्याने जगात मानवतेविरुद्ध भस्मासुर निर्माण केला आहे तो जगातून समूळ नष्ट करण्यास अमेरिका वाचनबद्द आहे. 

या त्यांच्या भाषणावर आणि विचारांवर अनेक देशाचे नागरिक आणि राजकारणी नाराज आहेत. पण ट्रम्प यांचे काय चुकले हे ते सांगू शकत नाहीत.  प्रत्येक देशाला आपले आणि आपल्या देशाच्या नागरिकांचे हितसंबंध जपायलाच पाहिजेत,  किंबहुना त्या त्या देशाच्या नेत्यांची ती घटनाबध्द जबाबदारी असते.  आचार्य विनोबाजी भावे यांनी म्हटले होते कि प्रत्येकाने आपले आंगण साफ करा म्हणजे देश साफ होईल.  आता त्यामुळे इतर देशांच्या हितसंबंधांना धोका पोहोचत असेल तर तसे होऊ नये अशी तजवीज त्यांनी करायला हवी. आपणास माहित असेल कि अमेरिकेत आणि आता भारतात सुद्धा सुई पासून,  मोठमोठ्या ट्रॅक्टर पर्यंत अनेक गोष्टी चीन मधून आयात केल्या जातात. दिवाळीचे कंदील, फटाके एवढंच काय गणपतीच्या मुर्त्या सुद्धा चीन मधून विकायला येत आहेत. मग काय भारतीय कामगारांनी माशा मारायच्या? अर्थात तयार झालेल्या अशा प्रसंगामुळे आपत्तीतुन उत्पत्ती या धोरणानुसार भारतीय किव्वा अमेरिकी नागरिकांनी आपली उत्पादने आंतरराष्ट्रीय दर्जाची आणि ग्राहकाला परवडेल अशा किमतीची  बनवणे आवश्यक आहे. सरकारांनी भरमसाठ व विविध स्तरावरील टॅक्स कमी करून, आपले व्यवस्थापकीय खर्च कमी करायला पाहिजे. सर्व ठिकाणी वीज, पाणी,  व्यवसायास आणि उत्पादनास कमी व्याजावर कर्ज आणि पायाभूत सुविधा उपलब्ध करून देणे सरकारचे कर्तव्य आहे. सरकारी खात्यातील गोंधळ आणि भ्रष्टाचार निर्दयपणे निपटून काढायला हवा. लायसनराज बंद करून व्यापारास आणि उद्योगास उपयुक्त धोरण राबवायला हवे. भारतात उद्योग करून पैसे कमावणारा माणसाकडे गुन्हेगार या नात्याने बघितले जाते. जर उद्योग धंदे वाढले तरच पुढील पिढीला नोकरी धंदा मिळणार आहे. नुसता पुस्तकी शिक्षणावर भर न देता व्यवसायोपयोगी शिक्षणावर भर देणे आवश्यक आहे.

आणखी एक महत्वाचा विषय येथे मांडू इच्छितो. सध्या सामाजिक माध्यमांवर आणि वर्तमान पत्रात  वेगवेगळ्या राष्ट्रीय पुढाऱ्यांबद्दल आणि काही विशिष्ठ हेतूने स्वार्थासाठी वेगवेगळ्या समाजाबद्दल गरळ ओकले जात आहे. जातीजातीत, जाती-उपजातींत, धर्माधर्मात स्वतःच्या स्वार्थासाठी तेढ वाढवली जात आहे (त्याशिवाय यांच्या मर्सिडिस आणि लम्बोर्घिनी गाड्यांची संख्या कशी वाढेल?).   अभिव्यक्ती स्वातंत्र्याच्या नावाखाली वेगवेगळी नाटके आणि सिनिमे जुने ऐत्यासींक वाद उकरून काढत आहेत.  यामध्ये देशासमोर असलेले मूळ प्रश्न बाजूला राहून जातीय तेढ निर्माण करण्याचे काम असे अभिव्यक्ती स्वातंत्रवादी करत असून राजकारणी आपल्या फायद्यासाठी त्या आगीत तेल ओतत आहेत.

भारतीय समाजातील फूट पाडायला आणि त्याचा फायदा उठवायला ब्रिटिशांना १५० वर्ष लागली तेच काम आजकालचे तथाकथित पुरोगामी म्हणवणारे नेते मंडळी सहज एक काडी लावून करत आहेत आणि त्या आगीत जनता होरपळून जात आहे. त्या विध्वंसात नुकसान होतंय ते देशाचं आणि पर्यायाने सामान्य नागरिकांच्या संपत्तीचे. या राजकारण्यांना त्याचे काहीच पडलेले नाही. ज्या राष्ट्रपुरुषांनी किव्वा पुढाऱ्यांनी  काही निर्णय त्या त्या वेळी घेतले असतील ते त्या परिस्थितीत योग्य असावेत आणि त्याचे मूल्यमापन करण्याची तसदी कृपया आपण घेऊ नये.  मी असे म्हणत नाही कि काही चुका कोणाकडून घडल्याचं नाहीत किव्वा नसतील. अहो जगात कुठलाही कोळसा उगाळला तरी तो काळच असतो आणि तो जाळल्यावर त्याची राखच होते.  जर आपण समजूतदार आणि पुरोगामी असाल तर मोठ्या मनाने सर्वानी झाले गेले गंगेला मिळाले असे मानून नव्याने समृद्ध भारताचा इतिहास घडवूया आणि या प्रगतीची गंगा जगभर पोहोचवूया.

या वर एकच उपाय आहे. गौरव निमकर यांच्या "इबत्तीदा" या एकांकिकेमध्ये म्हटल्या प्रमाणे नागरिकांना जिहाद किव्वा धर्मयुद्धच करायचे असेल तर ते भ्रष्टाचाराच्या विरुद्ध करा, मागासलेपणाच्या विरुद्ध करा, गरिबीच्या विरुद्ध करा, घाणीच्या साम्राज्याच्या विरुद्ध करा, गुन्हेगारीच्या विरुद्द करा, व्यसनांच्या विरुद्ध करा. प्रत्येक भारतीयाने म्हटले पाहिजे, भारतीय हि माझी ओळख आहे, मानवता माझा धर्म आहे. सदाचार आणि प्रामाणिकपणा हि माझी संस्कृती आहे.  जर्मन आपला इतिहास विसरून कामाला लागले, जपान हिरोशिमाच्या राखेतून उभे राहिले,  अमेरिका यादवी युद्धातून सावरून पुढे गेली, चीन भूक आणि दुष्काळावर  मात करू शकला मग आपण कमी आहोत काय?  चला आपणही म्हणूया भारत फर्स्ट, भारतीय फर्स्ट.

माधव भोळे Email madhavbhole99@gmail.com
(वरील लेख लेखकाच्या परवानगी शिवाय अन्यत्र छापू नये. )

चक्र

(जगाच्या कल्याण भाग ४ )

चक्र: लिखित इतिहासात, चक्र एक साधन म्हणून, प्रथम मेसोपोटॅमिया, या देशात (सध्याच्या इराक)  जुन्या संस्कृतीमध्ये (ख्रि. पु. ६०००) तयार झालेले आढळते. प्रथम तयार झालेले चक्र हे दगडाचे असून ते एकसंधी होते. पृथ्वीच्या उगमापासून आतापर्यंत झालेल्या सत्य युग (१७,२८,००० वर्ष), त्रेता युग (१२,९६,००० वर्ष), द्वापार युग (८,६४,००० वर्ष ) आणि सध्या चालू असलेल्या कलीयुगाच्या वर्णनाप्रमाणे ( ख्रि. पु. ३१०२  ते पुढे सुरु म्हणजेच महाभारताचे युद्ध संपल्यानंतर), कृष्णाचे सुदर्शन चक्र, रथांना असलेली चाके लक्षात घेता, चक्र या विषयाबद्दल भारतीय संस्कृतीला बरीच आधी माहिती होती असे दिसते. शिवाय विष्णू पुराणात लिहिल्याप्रमाणे,  समुद्र मंथनामध्ये मेरू पर्वताची रवी करून समुद्र मंथन केल्याचे आढळते. हे लक्षात घेता, चक्राकार गती आणि त्यामुळे तयार होणारी ऊर्जा आणि ताकद (Force) याचा अंदाज हिंदू संस्कृतीला आधीपासूनच होता असे दिसते. व्यास ऋषींनी लिहिलेली पुराणे जरी ५१०० वर्षांपूर्वीची असली तरी त्यामध्ये वर्णन केलेल्या गोष्टी कितीतरी आधी होऊन गेल्या आहेत (महाभारताचा काळ साधारणपणे ख्रि. पु. ३१०२ पकडला जातो).  इजिप्तशिअन लोकांनी लाकडी ओंडक्याचा वापर करून मोठमोठाले दगड गिझाच्या पिरॅमिडसाठी (ख्रि. पु. २५८९-२५६६) उंच वर नेल्याचे सुद्धा इतिहासात आढळते. 

पूर्वी एक संधी असलेले चक्र (चाक) सुरवातीला कुंभार मडकी तयार करण्यासाठी वापरायचे. हे दगडाचे चक्र, पुढे त्याचे वजन कमी व्हावे म्हणून लाकडाचे झाले आणि आणि त्या पुढील सुधारणा म्हणजे त्याला एका अक्षा भोवती आरे (Spokes) असलेले चक्र प्रचलित झाले. ह्या लाकडाच्या अरे असलेल्या चक्राच्या गतीचा वापर करून ते चक्र दूरवर सहज ओझी वाहून नेण्यासाठी म्हणून बैल,घोडा किव्वा प्राण्याने ओढलेली गाडी म्हणून त्यांचा वापर होऊ लागला आणि इथून मानवाच्या उत्क्रांतीला वेग येण्यासाठी आणखी एक जोर मिळाला. नोव्हेंबर १८३६ मध्ये फ्रान्सिस स्मिथ या ब्रिटिश इंजिनियर ने प्रथम चक्राकार पंख्याच्या साहाय्याने पाण्याला मागे ढकलणारी (Propeller) ३० फूट लांब ६ टन वजनाची बोट इंग्लंड मधील पॅडींगटन क्यानॉल येथे चालवली. १७ डिसेम्बर १९०३ साली राईट बंधूनी चक्राकार पंख्यांचा वापर करून त्याच्या गतीने हवेला मागे फेकत उडण्याचा प्रयत्न करत पहिले विमान आकाशात उडविले. या सर्व गोष्टींमुळे दळण वळण क्षेत्रात एक वेगळीच क्रांती झाली.  सध्या सायकल पासून ते मोटार गाड्यांपर्यंत सर्व ठिकाणी चक्राचा वापर वेगवेगळ्या पद्धतीने होऊ लागला.

कमीत कमी ताकदीत वजनदार  वस्तू उचलणे या कामासाठी चक्राचा उपयोग पुली म्हणून केला जातो. आपण गावाला विहिरीच्या पाण्यावर चक्राकार आड बघितले आहे.  त्या मध्ये विहिरीतील पाणी जमिनीवर चक्राच्या साहाय्याने काढले जाते.  दोन चक्राकार जात्यामधील घर्षणाने धान्य दळणारी चक्की, तसेच मिक्सर, ग्राईन्डर, हवेचा पंखा या सारखे घरगुती उपयोग चक्रामुळेच शक्य झाले. मुलांच्या खेळाची अनेक साधने जसे कि मेरी गो राउंड, जायंट व्हील, वगैरे या सर्वात चक्राकार गतीचा वापर केला आहेच. अगदी चरखा आणि कुंभाराच्या चक्रापासून सुरवात करून तसेच  मेकॅनिकल इंजिनीरिंग मध्ये चक्र वापरून अनेक मशीन बनवली गेली आणि त्याचा उपयोग वाढत गेला.

 पाण्यावर वीज निर्मिती करताना लागणारी जनित्रे सुद्धा चक्राकार असून त्या वर जोराने पाणी पडल्यास ती फिरून जनित्राची पाती त्याच्या आजूबाजूला असलेल्या चुंबकीय क्षेत्र कापतात आणि त्यामुळे वीज निर्माण होते. त्याच प्रकाराने गॅसवर चालणारी जनित्रे किव्वा पवन चक्की वर चालणारी जनित्रे चालतात. या सर्वात चक्राचा सुद्धा महत्वाचा वाटा आहे. अर्थातच चक्राबरोबर भौतिक शास्त्राने इतर विषयात सुद्धा प्रगती केल्यामुळे चक्राचा हा वापर शक्य झाले हे निश्चित.

जर चक्र मानवाला सापडले नसते तर आपण कोणत्या अवस्थेत असतो याची कल्पना करवत नाही. अगदी ज्या कोणी चक्राचा शोध लावला तेथेपासून ज्यांनी कोणी तिचा वापर आधुनिकतेसाठी करण्यास मानवाला दिशा दिली त्या सर्वाना माझा प्रणाम.

माधव भोळे (मोबा: ८४५१८८६७५९) Email madhavbhole99@gmail.com

(वरील लेख लेखकाच्या परवानगी शिवाय अन्यत्र छापू नये. )