प्रेयसिकडून परमेश्वराकडे ...

प्रेयसिकडून परमेश्वराकडे ... एकदा आय. आय. टी. पवई मध्ये महाराष्ट्र मंडळ, आय. आय. टी. तर्फे एक कार्यक्रम होता त्या अंतर्गत सुप्रसिद्ध साहित्यिक कै. विद्याधर गोखले यांचे व्याख्यान होते. व्याखानाचा विषय होता "प्रेयसिकडून परमेश्वराकडे". हे शिर्षकच मुळी आश्चर्यकारक होते. खरे तर प्रेयसी आणि परमेश्वर हे दोन असंबद्द विषय. असो. गोखले उर्दूचे अभ्यासक आणि पूर्व प्राध्यापक, लोकसत्तेचे संपादक. उर्दू शेरशायरी हा त्यांचा आवडता विषय. मिर्झा गालिब हा अर्थातच त्यांचा आवडता कवी. त्यांनी उदाहरण देऊन सुरवात केली. म्हणाले गालिब म्हणतो, ईशक ने गालिब निककमा कर दिया. गालिब आपल्या प्रेयसीला म्हणतो की मी तुझ्यावर जीवापाड प्रेम करतो, परंतु तुझ्या दरबारात आलो की जे मोठे शेट, धनवान मंडळी असतात ते पुढे पुढे करतात आणि कुठेतरी कोपऱ्यात बसून तुझी एखादी प्रेमळ नजर माझ्यावर कधी पडेल याची मला वाट बघायला लागते. सगळ्या शेटजींना तू तुझ्या हातानी सुरई भरून जाम ( मदिरा) पाजते आणी मी मात्र तुझ्या हातुन मदिरेच्या एका एका थेंबाची वाट बघत बसतो. मिर्झा पुढे म्हणतो, माझ्या मनातील दर्द ( वेदना, प्रेम) सांगण्यासाठी चिट्ठी लिहीत होतो, बऱ्याच चिठ्ठ्या लिहिल्या आणि फाडून टाकल्या कारण काय लिहावे शब्दच सुचत नव्हते. शेवटी धीर करून मेहेंदीच्या पानावर माझ्या हृदयाची शाई करून प्रेम पत्र लिहिले, आणि माझ्या बाजूच्या मुलाकरवी तुझ्याकडे पाठवले. तू न वाचताच त्या चिट्ठी चा चोळामोळा करून टाकलास. मी म्हटले ठीक आहे नाहि वाचलिस तर नाही पण निदान त्या मेहेंदि ने रंगलेले तुझे हात बघून माझ्या प्रेमाची पोच पावती मला मिळाल्यासारखे वाटले. गोखले पुढे म्हणतात, खऱ्या भक्तांचे असेच असते, परमेश्वराच्या दरबारात हे धनिक, शेटजी लोक पुढे पुढे करत आरती घेतात आणि आरतीत चांगले पैसे टाकतात म्हणून पुजारी त्याना विशेष दर्शन आणि पूजा करायला मदत करतात आणि खरे गरीब बिचारे भक्त दूरवर गर्दीमध्ये देवाचे लांबून का होईना मुख दर्शन तरी होईल का ह्याचा विचार करत मैलोनमैल लांब रांग लावतात. नक्कीच प्रेयसी आणि परमेश्वर यांचे या बाबतीत तरी साम्य आहे असे म्हणायला काय हरकत आहे. खऱ्या प्रियकराची किंवा खऱ्या भक्तांची या दोघांनाही कदर नाही. हे व्याख्यान ऐकुन मला सुद्धा एकदम हसू आले. मनात म्हटले, अगदी हीच परिस्थिती सामाजिक कार्य करणाऱ्या संस्थांची सुद्धा आहे. जे खरे कार्यकर्ते असतात ते कायम कामच करत राहतात मग त्यांना एखादा तुकडा टाकावा त्याप्रमाणे सचिव, उपसचिव, नाहीतर संयुक्त सचिव म्हणून पद देऊन त्यांची बोळवण करून त्यांना आयुष्यभर काम करायला लावले जाते आणि जे धनिक आहेत, जे वर्षानुवर्षे काहीही काम न करता झब्बे घालून स्टेजवर वर्षांतून एकदा भाषणे ठोकतात ते अध्यक्ष, उपाध्यक्ष वगैरे पदे मिरवत असतात. थोडक्यात काय पळसाला पाने तीन !! माधव भोळे