दुरितांचे तीमिर जावो विश्व स्वधर्मसूर्ये पाहो ...

दुरितांचे तीमिर जावो विश्व स्वधर्मसूर्ये पाहो ... काल सहजच आपल्या महाराष्ट्राचे लाडके आदर्श सरपंच पुरस्कार विजेते मा. भास्करराव पेरे पाटील यांचे युट्यूब वरील भाषण ऐकत होतो. फक्त ७ वी पर्यंत शिकलेल्या ह्या महान कार्यकर्त्यांचे भाषण ऐकणे म्हणजे पंचपक्वान्न मेजवानीच. जेव्हढा आनंद मी चारुदत्त आफळे बुवा किंवा दादा महाराज सातारकर यांचे कीर्तन किंवा प्रवचन ऐकताना घेतो त्यापेक्षा जास्त आनंद मी पेरे पाटील ऐकताना घेतो. कारण एकच, क्रियेवीण वाचाळता व्यर्थ आहे असे मला वाटते. ते एका शेती प्रदर्शनाच्या ठिकाणी प्रमुख पाहुणे म्हणून गेले होते. तेथे एक आमदार सुध्दा आले होते. आज पर्यंत अशा ३५०० गावात ते गेले आहेत. ते सांगत होते, आपल्याला सर्वांना आपल्या गावासाठी काम करायचे आहे. मी कोणत्याही राजकीय पक्षासाठी काम करत नसून माझ्या गावाच्या आणि गावातील जनतेच्या विकासासाठी मी काम करत आहे ही भावना पंचायतीच्या प्रत्येक सदस्याकडे आणि नागरिकाकडे असली पाहिजे. घटनेच्या 73 व्या दुरुस्तीनुसार पंचायत राज आणि स्थानिक स्वराज्य संस्था कायद्यामध्ये महत्वाचे बदल होऊन तो अधिक सशक्त बनला आहे. ह्या कायद्यामुळे देशाच्या विकासासाठी निर्णय घेण्याची क्षमता आणि शक्ती ही केंद्राकडून, राज्याकडे आणि राज्यांकडून ग्रामीण जनतेकडे आली आहे. ह्यात समाजातील सर्व घटकांच्या सदस्यांना सारखे मौलिक अधिकार प्राप्त झाले आहेत. सरपंचाकडे खूप अधिकार आहेत. आपल्याला सरपंच, ग्राम सेवक, कृषी अधिकारी असे एकंदर 30 सरकारी नोकर प्रत्येक गावासाठी दिले आहेत. त्या सर्वांचे कार्यक्षेत्र आणि आपली ग्रामपंचायत यांचा किती जवळचा संबंध आहे हे आपल्याला समजून घेणे आवश्यक आहे. मी गेले २५ वर्ष काम करून सुद्धा मला तो पूर्ण कळला नाही. याची माहिती होणे आवश्यक आहे. पण आम्ही फक्त एकमेकाची उणी दुणी काढत बसतो. चांगल्या गोष्टीची प्रसिध्दी होत नाही, वाईट गोष्टी पटकन पसरतात. उदा. आज तुमचे हे शेतीविषयक प्रदर्शन आहे पण तुमच्या जिल्ह्यातील प्रमुख वर्तमान पत्रात पहिल्या पानावर बातमी काय आहे?. कोणाची भानगड काय आहे? कोणी आत्महत्या केली?, खून केला? हीच आहे आणि तुमच्या ह्या प्रदर्शनाची बातमी दिली ती शेवटच्या पानावर कोपऱ्यात ते सुद्धा तुम्ही जाहिरात दिलीत म्हणून मिळते. सर्व प्रसार माध्यमांची हीच अवस्था आहे. ज्या प्रमाणे एखादे असत्य दहा वेळा सांगितल्यानंतर खरे वाटू लागते तसेच ह्या माध्यमांकडून नकारात्मक गोष्टींचा जाणून बोजुन प्रसार मोठ्या प्रमाणत, तुम्ही म्हणू शकाल प्रचंड ताकदीने होत आहे जेणेकरून समाजात नैराश्य निर्माण होईल आणि लोक मग स्वतःच्या विकासासाठी नेते आणि सरकारवर अवलंबून रहातील. ज्या वर्तमानपत्रांची निर्मिती मानव उद्धरासाठी झाली आहे ते हे काम करत आहेत!!. आपल्या प्रत्येकात ताकद आहे, आपल्याला कोणावरही अवलंबून राहायची गरज नाही. आपली ग्रामपंचायत ताकदवान बनवा, आपले काम लोकोपयोगी करा. विरोध सर्वत्र आहे, अगदी संसेदेपासून, ते घराघरांपर्यंत आहे. पण आपण निर्धार केलात तर त्या विरोधाची शस्त्रे बोथट होऊन जातील. गेल्या 25 वर्षात माझा हाच अनुभव आहे. एखादे कुत्रे म्हंटले की ते भूंकणाराच. तो त्याचा धर्म आहे पण तुम्ही तुमचा चांगले काम करण्याचा धर्म चालू ठेवा. आपल्याला शिकवले आहे की बाळ जन्मले की त्याला आईचे दूध लागते. हे चूक आहे कारण प्रथम त्याला ऑक्झिजन लागतो मग दूध. आईच्या दुधाशिवाय तो काही काळ जगू शकेल पण ऑक्झिजन शिवाय काही मिनिटे सुध्दा शक्य नाही. माणूस वर्षाला 740 किलो ऑक्सीजन खर्च करतो. एक झाड वर्षाला 117 किलो ऑक्सीजन तयार करते म्हणजे एक माणूस जगायला कमीतकमी 6.3 झाडे अस्तित्वात हवीत. म्हणून म्हणतो झाडे लावा. पण आम्ही लोक शेतीचे उत्पन्न वाढवण्याच्या नादात सर्व झाडे कापून तेथे शेती करतो. अहो अगदी तुम्हाला पाहिजे ती झाडे लावा पण तुम्ही निदान स्वत:च्या ऑक्सिंजनची व्यवस्था स्वतः करा. प्रत्येकाने आयुष्यात 10 तरी झाडे लावली पाहिजेत. आपण अनेक चुकीच्या गोष्टी शाळेत शिकलो आहे. आपल्या पूर्वजांनी भारंभार ज्ञान लिहून ठेवले असून तेच आपण सांगत आलो आहोत. पण आता ती ज्ञान सांगण्याची वेळ जाऊन ते ज्ञान अमलात आणण्याची, प्रत्यक्षात कृती करण्याची वेळ आली आहे. आपण रस्त्याने जातो, तेथे लिहिले असते "अपघात क्षेत्र" मग मी काय करू शकतो, ज्या इंजिनियर ने हे लिहिले त्याने हे लिहिण्याऐवजी अपघात कसा होणार नाही असा रस्ता बनवणे अपेक्षित आहे. नुसते लिहून अपघात कमी होणार आहेत का? बरेच ठिकाणी लिहिले असते की येथे लघवी करू नये मग त्यापेक्षा सार्वजनिक स्वच्छता गृह जास्त बांधा म्हणजे असे लिहिण्याची वेळ येणार नाही. काय करू नको सांगण्यापेक्षा पर्याय ध्या म्हणजे गरज भागेल. पाटोदा गावची माहिती. ग्राम पंचायत हे पैसे कमावण्याचे एक खोरे नसून, ग्राम विकासासाठी आणि पर्यायाने तेथील नागरिकांच्या विकासासाठी एक चांगले पीठ आहे हे लोकांना समजायला हवे. औरंगाबाद पासून जेमतेम 12 किमी दूर असलेल्या पाटोडा गावात गेले 25 वर्ष एकमेव सरपंच असलेल्या पेरे पाटील यांनी गावाचा विकास एका वेगळ्याच पद्धतीने केला. गावाला 600 कुटुंबाकडून एकंदर 23 लाख टॅक्स जमा केला जातो त्यात त्यांना आरो चे फिल्टर पाणी, सकाळी अंघोळीला गरम पाणी शिवाय इतर प्रकारचे पाणी असे 4 प्रकारचे पाणी पुरवले जाते. गावात पिठाची गिरणी असून तेथे मोफत पीठ दळले जाते. ग्रा.पं.मार्फत गावात शाळा ,कार्यालय व महत्वाच्या ठिकाणी एकुण ३२ सी.सी.टी.व्ही कॅमेरे बसविण्यात आले आहेत. सी.सी टी व्ही कॅमेरामुळे नोकरवर्गावर नियंत्रणठेवले जाते तसेच गावातील प्लॉस्टिक बंदी , गुटका बंदी ,सांडपाणी व्यवस्थापन ,कचरा व्यवस्थापन व गावाची सुरक्षा करीता मदत होते. लोकसहभागातुन प्रत्येक महिन्याच्या ३ऱ्या शनिवारी संपुर्ण नागरिकासांठी समुह भोजनाचे आयोजन करण्यात येते .या दिवशी प्रबोधनपर व्याख्यान आयोजित करण्यात येत असुन हा उपक्रम वर्षभर राबविण्यात येतो. गावातील प्रत्येक घरांसमोर ओला व सुका कचरा गोळा करण्यासाठी २ कचरा कुंड्याची व्यवस्था ग्रा. पं . तर्फे करण्यात आली आहे. कचरा संकलित करुन कचऱ्यापासुन कंपोस्ट खत तयार करण्यात येते.तसेच प्रत्येक घराला प्लॅस्टिक गोळा करण्यासाठी पर्यावरण पिशवी देण्यात आली असुन प्रत्येक शनिवारी सदरील प्लॅस्टिक गोळा केले जाते. व नंतर ग्रा.पं.प्लॅस्टिकची विक्री करते.गावात विविध ठिकाणी १५ सौर दिवे लावण्यात आले असुन बायोगॅसचे एकुण ११ प्रकल्प कार्यान्वीत करण्यात आले आहेत . त्यापैकी बायोगॅसचे २ प्रकल्प शौचालयाला जोडण्यात आले आहेत. इतरही अनेक योजना आहेत ज्या सर्व टॅक्स मधूनच दिल्या जातात. प्रत्येक कुटुंबाला वार्षिक सरासरी रू. ३८५० टॅक्स बसतो. सर्वांना सर्व गोष्टी मिळत असल्यामुळे जवळजवळ 100% टॅक्स वसुली होते. पापी माणसांच्या पापाचा आणि अज्ञानरुपी अंध:कराचा नाश होऊन, प्रत्येक जणाने आपल्या स्वधर्म ( गुणानुकर्म धर्म ) रुपी सूर्याच्या तेजाने आपापले जीवन उजळून जाऊंदे आणि त्याला जे जे ( चांगले ) इच्छित असेल ते ते त्याला लाभुदे हेच ज्ञानेश्वर माऊली यांचे त्या विश्वाच्या नियांत्याला मागणे आहे. त्यासाठी पेरे पाटलांसारखी माणसे झटून काम करत आहेत त्यांना माझा नम्रता पूर्वक नमस्कार. माधव भोळे