कै. नारायणराव वीरकर

06.02.23 इवलेसे रोप लावियले द्वारी (२) काल देवरुखे ब्राह्मण संघ डोंबिवलीच्या कार्यक्रमाला डोंबिवली येथे गेलो होतो. तेथे श्री. वैभव रमाकांत निमकर यांचे सहायाने डोंबिवली पूर्व येथील "रोटरी क्लब मुक, कर्णबधीर" शाळेतील मुलांनी काही नाट्यछटा सादर केल्या. मुले म्हणजे देवाघरची फुले. अतिशय निरागस अशा ह्या दिव्यांग मुलांनी अतिशय सुंदर साजरीकरण केले होते. त्यांच्या चेहऱ्यावरील आनंद बघून मला भरून आले. त्यानंतर मी वैभव निमकरांद्वारे खालील माहिती त्यावेळी सभागृहात सांगितली. "रोटरी क्लब डोंबिवली पूर्वचे एक सदस्य आणि देवरूखे ब्राम्हण संघ डोंबिवलीचे पूर्व अध्यक्ष कै. नारायणराव वीरकर यांच्या पुढाकाराने, रोटरी क्लबच्या अधिपत्याखाली ही शाळा स्थापन झाली. त्यांची मुलगी कै. ज्योती वीरकर ही त्या शाळेतील पहिली कारकून होती आणि तिने अतिशय खटपट करून ह्या शाळेला मान्यता आणि सरकारी अनुदान मिळवून दिले.". कोण होते हे नारायणराव? त्यांनी काय केले डोंबिवली आणि देवरुख्यांसाठी? नारायणराव माझी सख्खी मोठी आत्या मुक्ताबाई हिचे चिरंजीव. लहानपणी जन्मतःच त्यांचे मातृछत्र हरपले. लहानपणापासूनच ते आमच्या घरी वीर येथे आणि पुढे मुंबईत, आमच्याच घरी गिरगावात लहानाचे मोठे झाले, अगदी आमच्या भावंडापैकी एक असे. नारायणराव हुशार होते त्यामुळे आमच्या वडिलांचा त्यांचेवर जास्त लोभ. प्राथमिक शिक्षण आर्यन शाळेत झाल्यानंतर त्यांनी पुढे बि.एसी. पर्यंत शिक्षण घेतले. माझ्या वडिलांची परिस्थिती मध्यम असून सुध्दा वडिलांनी सर्व भार उचलला. विद्यार्थी सहायक संस्थेने सुध्दा मदत केली. त्यावेळी वीज अत्यंत महाग आणि दुर्मिळ होती. आमची आई सांगायची नारायण, चंद्रकांत वीरकर, विष्णुपंत वीरकर, अनंतराव वीरकर हे सर्व गायवाडीत म्युनिसिपल दिव्याखाली बसून अभ्यास करायचे. त्यावेळी लोक मेट्रिक होताना मारामार तरी हे बी.एससी. पर्यंत शिकले आणि आसाम येथे कोणत्यातरी सरकारी खात्यात ऑफिसर म्हणून नोकरीला लागले. लवकरच ते पुन्हा महाराष्ट्रात आले. त्यांच्या नार्डुवेकर वीरकर कुटुंबात सर्वच व्यवसायिक, त्यामुळे त्यांना व्यवसाय करण्याची तीव्र इच्छा होती. त्यावेळी डोंबिवली एक गाव होते आणि ते मूळ मुंबई शहरापासून अतिशय दूर समजले जायचे. अतिशय दुर्मिळ वस्ती होती. आता जेथे टिळकनगर पोस्ट ऑफिस आणि सुयोग मंगल कार्यालय आहे तेथे बद्री भैयाचा तबेला आणि उघडी खडकाळ जमीन होती. तेथून स्टेशन दिसत असे. नारायणराव दूरदर्शी होते. त्यावेळी त्यांनी ४ आणे वाराने जवळजवळ अख्खे टिळकनगर ची जमीन विकत घेतली होती. आपला गिरगावातील इंजिनियर मित्र कानेटकर याचे सहायाने त्यांनी डोंबिवलीमध्ये बांधकाम कॉन्ट्रॅक्टर म्हणून व्यवसाय सुरू केला. त्यावेळी 10, 15 हजारात बंगला बांधून व्हायचा पण तेव्हडा सुध्दा पैसा लोकांकडे नव्हता. लोक घर बांधून घेत पण पैसे देताना टाळाटाळ करीत. काही दिवसांनी कानेटकर, भागीदार म्हणून नारायणरावांवर उधारी आणि कर्ज ठेवून बाजूला झाला. नारायणरावांवर कर्ज झाल्यामुळे त्यांना राहत्या घराच्या प्रॉपर्टी जप्तीची नोटीस आली. पून्हा नारायणराव मामाकडे ( माझे वडील गणपतराव ) आले. त्यावेळी गणपतराव सन्मित्र सहकारी बँकेमध्ये डायरेक्टर होते. सर्व डायरेक्टर नारायणरावांना ओळखत होते. त्याकाळी बायकोचे सर्व दागिने गहाण ठेवून सन्मित्र बँकेने 20,000 रुपयाचे कर्ज दिले. असे दोन वेळा नारायणराव अडकले असताना सन्मित्र बँकेने त्यांना मदत केली. अर्थात त्यांनी वेळेवर परतफेड करून आपला आर्थिक रेकॉर्ड चांगला ठेवल्यामुळे हे शक्य झाले. असे करता करता वयाची 45 झाली तरी आर्थिक स्थिरता येत नव्हती. जो मिळेल तो व्यवसाय, अगदी हातगाडीने पाणी विक्री सुध्दा ( त्याकाळी डोंबिवलीमध्ये पाणी दुर्भिक्ष होते) संसार केला. त्यांचे सुरवातीचे सर्व आयुष्य अतिशय खडतर गेले. शेवटी 48 व्या वर्षी त्यांनी एम. एच. हायस्कूल ठाणे येथे गणित आणि सायन्सचे हंगामी शिक्षक म्हणुनी नोकरी पत्करली. पुढे 50 व्या वर्षी बी.टी. ( बाचेलर ऑफ ट्रेनिंग ) केले आणि नोकरी कायम झाली. पार्ट टाईम व्यवसाय सुरूच होता. सकाळी 7 ते दुपारी 1 शाळा. दुपारी 3 ते 8 व्यवसाय. निवृत्त झाल्यानंतर त्यांनी आपले सर्व आयुष्य समाज सेवेत घालवले. रोटरी क्लबचे सदस्य झाल्यामुळे रोटरी आणि त्यांच्या सदस्यांची बांधकामे नारायणरावानाच मिळायची. त्यावेळी रोटरी क्लब डोंबिवलीने काहीतरी स्थाई प्रोजेक्ट करावा असे ठरवले. त्यावेळी फार्माटॅक्स चे कर्वे, राव हॉस्पिटलचे डॉ. राव इत्यादीनी ही जबाबदारी नारायणराव यांचेकडे सोपवली. नारायणराव हाडाचे शिक्षक असल्यामुळे त्यांनी आपल्या ह्या डोंबिवलीमध्ये मुक, कर्णबधीर मुलांसाठी शाळा नाही तेव्हा आपण ती काढुया असे सुचवले. त्यामुळे आपोआप ती सर्व जबाबदारी रोटरीने त्यांचेवर टाकली. निधी संकलनासाठी अनुप जलोटा चा भव्य कार्यक्रम अखला गेला. बांधकाम सुरू झाले त्यावर मी पाणी मारायला सुध्दा गेलो आहे म्हणून मला हे सर्व माहिती आहे. अखेर शाळा उभी राहिली. शाळेला मान्यता मिळवून तिला अनुदान मिळवण्याची सर्व कामे त्यांची मुलगी ज्योती ताईने केली. आता ती सुध्दा हयात नाही. स्टाफ आला, विद्यार्थी आले. पहिल्या मुख्याध्यापिका सौ. सबनीस होत्या. आज ह्या शाळेचे महाराष्ट्रात आणि ठाणे जिल्ह्यात खूप नाव आहे. ह्या शाळेने अनेक स्पर्धेत अनेक बक्षिसे मिळवली आहेत. एका व्रतस्थासारखे नारायणराव दररोज सकाळी 9 ते 10 शाळेत जायचे, असे त्यांनी जवळजवळ 22 वर्ष केले. काल त्या शाळेतील मुक, बधीर मुलांचे कार्यक्रम बघून सर्व आठवले ते मी फक्त शब्दांकन केले एव्हढेच. हे सर्व करत असताना ते आपल्या जन्मगाव आजोळ, वीरला विसरले नाहीत. तेथील जिल्हा परिषदेच्या शाळेला 1986 चे सुमारास 100 वर्ष पूर्ण झाल्याने त्यांनी वीर ग्राम विकास मंडळ स्थापन करून शाळेचा भव्य शतक महोत्सव साजरा केला. त्यावेळचे महाराष्ट्राचे मंत्री, डोंबिवलीकर तसेच त्यावेळचे अभिनव सहकारी बँक, डोंबिवलीचे अध्यक्ष, ना. नकुल पाटील यांनी वीर येथील समारंभाचे अध्यक्षस्थान भूषवले. वीर येथे गाडीचा चांगला रस्ता नव्हता म्हणून कर्जुवे येथून होडीने मंत्र्यांना वीर बंदर पर्यंत प्रवास केला पुढे वीर बंदर ते जि. प. शाळा क्रमांक 1 पर्यंत डोलीने आणले. एव्हडी पूर्वीच्या लोकांची जिद्द आणि आपल्या गावाबद्दल ओढ असायची. श्री लक्ष्मी मल्लमर्दन प्रासादिक मंडळ, वीर ह्या संस्थेचे ते अनेक वर्ष अध्यक्ष तसेच पदाधिकारी होते आणि संस्थेचा सुवर्ण महोत्सव त्यांच्या नेतृत्वाखाली झाला. देवरूखे ब्राह्मण संघ डोंबिवलीचे ते संस्थापक सदस्य होते. त्यांचे मित्र डॉ. दे. ग. मुळे भाजपचे आणि नारायणराव काँग्रेसचे असेल तरी समाजकार्यात त्यांनी कधीही राजकारण आणले नाही. ते माझ्यापेक्षा वयाने खूप मोठे होते तरी त्यांच्या माझ्यात एक छान केमिस्ट्री होते. आम्ही अनेक विषयांवर गप्पा मारत होतो. एखाद्याचे कर्तुत्व आणि नेतृत्व बघून त्यांना खूप आनंद व्हायचा. त्यांनी काही काळ अभिनव सहकारी बँक डोंबीवली मध्ये सुध्धा डायरेक्टर म्हणून काम केले आहे. सन्मित्र बँक भ्रष्टाचार मुक्त होण्यासाठी मी, नारायणराव आणि आमचे सहकारी ह्यानी अनेक प्रयत्न केले त्यावर कधीतरी वेगळे लिहीन. दूरदैवाने आपण ती वाचवू शकलो नाही. माझे वडील त्या बँकेत 12 वर्ष मॅनेजिंग डायरेक्टर होते म्हणून मला विशेष स्वारस्य होते पण आपलेच दात आणि आपलेच ओठ. काय बोलणार. ते एक धडाडीचे सामाजिक कार्य करते होते. माझा त्यांना नम्रतापूर्वक नमस्कार. माधव भोळे.