राकेश झुंनझुनवला, शेयर मार्केट मधील एक जादूगार, हरपला.

राकेश झुंनझुनवला, शेयर मार्केट मधील एक जादूगार, हरपला. जसे वॉरेन बफेट हे नाव जगात एक तज्ञ गुंतवणूकदार म्हणून आहे तसे भारतीय शेयर बाजारात राकेश झुंनझुनवला हे नाव तेव्हडेच तज्ञ गुंतवणूकदार म्हणून ओळखले जाते. 5 जुलै 1960 साली इन्कमटॅक्स कमिशनर च्या घरी जन्मलेले राकेश सिडनह्याम कॉलेज चर्चगेट चे विद्यार्थी असून त्यांनी पुढे इन्स्टिट्यूट ऑफ चार्टर्ड अकाऊंट ची चार्टर्ड अकाउंट ही पदवी प्राप्त केली. 1 एप्रिल 1979 साल हे बेस वर्ष म्हणून 100 पॉईंट्स धरलेला मुंबई शेयर बाजाराचा इंडेक्स 1986 साली 150 पॉईंट आणि 1989 साली 750 पॉईंट एव्हडा होता. ( सध्या शेयर मार्केट इंडेक्स 58,000 चे आस पास असतो). 1985 साली कॉलेजमध्ये असतानाच त्यांनी वडिलांच्या मार्गदर्शनाखाली शेयर मार्केट मध्ये आपल्या स्वतःच्या बचतीमधून 5000 रुपयांच्या गुंतवणुकीने सुरवात केली. त्याच्या वडिलांनी स्वतःकडील पैसे त्याला कधीच गुंतवायला दिले नाहीत तसेच।मित्रांकडून पैसे घेऊन गुंतवणूक करायला सुद्धा मना केली. तरीपण स्वकर्तुत्वाने त्याने या विषयाचा अभ्यास करून काही विशिष्ट कंपन्या शोधून त्यात मोठ्या प्रमाणात गुंतवणूक करायला सुरुवात केली. 1986 साली टाटा टी मध्ये 43 रुपये प्रति शेयर या प्रमाणे 5000 शेयर घेऊन पुढील तीन महिन्यात 143 ला तो पोहोचल्यावर त्यांनी रु 5 लाखाचा पहिला घसघशीत नफा मिळवला. त्यानंतर त्यांचा आत्मविश्वास वाढत जाऊन अनेक कँपन्यांमध्ये गुंतवणूक करायला सुरुवात केली. छोट्या कँपन्यांमधील हिरे शोधून काढुन त्यात गुंतवणूक करायची, त्यातील शेयर एकंदर भांडवलाच्या 5% पेक्षा जास्त झाल्यामुळे अनेक कँपन्यांमध्ये त्यांना नियामक मंडळात निर्देशक म्हणून स्थान मिळाले. ऍपटेक लिमिटेड आणि हंगामा मेडिया ह्या कँपन्यांचे ते अध्यक्ष बनले तर व्हाईस रॉय हॉटेल्स, काँकॉर्ड बायोटेक, प्रोव्होग, जिओजिट फायांनान्शियल ह्या कँपन्यांचे ते निर्देशक असुन स्टार हेल्थ, टायटन, रॅलीस इंडिया, एसकोर्टस, इंडियन हॉटेल्स, ऍग्रो टेक फूड, नजारा टेक्नॉलॉजीज, टाटा मोटर्स, प्राज इंडस्ट्रीज, सारख्या 47 नावाजलेल्या कँपन्यांमध्ये त्यानी गुंतवणूक केली आहे. हर्षद मेहेताच्या काळात सुरवातीला त्यांनी भरपूर पैसे कमावले पण नंतर थोडा फटका सुद्धा बसला. त्यांच्या टायटन, क्रीसिल सारख्या कँपन्यांमधील शेयरच्या गुंतवणुकीचे मूल्य 11,000 करोड चे वर आहे. राकेशच्या एकंदर शेयर्स चे बाजारी मूल्य 48000 कारोड आहे. त्याच्या पोर्टफोलिओ मधील बरीचशी गुंतवणूक टाटा ग्रुप ची आहे हे बघितल्यावर लक्षात येईल. त्याची पत्नी रेखा झुंनझुनवला सुद्धा मोठ्या गुंतवणूकदार आहेत. स्वतःचे 5.8 बिलियन डॉलर एव्हडी संपत्ती असलेले राकेश भारतातील 36 वे आणि जगातील 438 वे श्रीमंत व्यक्ती म्हणून त्यांचे 2022 च्या फोर्ब्स च्या श्रीमंतांच्या यादीत नाव आले आहे. राकेश चे नाव शेयर बाजारातील व्यक्तींमध्ये एव्हडे प्रसिद्ध होते की ज्या शेयरमध्ये त्याने खरेदी ला सुरवात केली त्याचे भाव थोडेच दिवसात वर जात, जणूकाही परिस स्पर्शच. 5 ऑक्टोबर 2021 ला श्री नरेंद्र मोदी यांची आणि राकेश ची नवी दिल्लीत एक छोटी भेट झाली आणि त्यात राकेश म्हणाले की आता भारताची वेळ आली आहे आणि आपल्या कल्पनेपलीकडे भारतात सुधारणा होत आहे तसेच राकेश भारतीय अर्थव्यवस्थेवर उत्साही आणि खुश आहेत. त्याच्या मते 2030 मध्ये भारताचे दर डोई उत्पन्न 6000 डॉलर असेल ( सध्या ते साधारण 2000 डॉलर आहे). आणि भारताचे सेव्हिंग साधारण 3 ट्रेलियन डॉलर एव्हडे असेल. नुकतेच डिसेंबर 2021 ला त्यानी आकासा एयर नावाची बजेट एयरलाईन काढली आणि त्याची सुरवात 7 ऑगस्ट 2022 ला झाली. या बाबतीत बऱ्याच जणांनी आश्चर्य व्यक्त केले की जगभर एयरलाईन्स तोट्यात असताना त्याने हे धाडस करण्याचे कारण काय? त्यावर तो म्हणाला की मी अपयशी झालो तरी चालेल पण प्रयत्न केले नाही से नको व्हायला. आज ( 14.08.2022) सकाळी त्यांचे ब्रिजकांडी हॉस्पिटलमध्ये वयाच्या 62 व्या वर्षी हार्ट अटॅक ने निधन झाले. गेले काही वर्षे त्यांना किडनीचा सुद्धा आजार होता. झाले बहू, होतील बहू पण या सम हा. तेथे कर माझे जुळती. एका आयुष्यात सन्मार्गाने एव्हडी संपत्ति जमवणाऱ्या राकेश ला माझा सलाम आणि भाव पूर्ण श्रद्धांजली. माधव भोळे

ब्राह्मण संस्था आणि प्रगती

12.08.22 ब्राह्मण संस्था आणि प्रगती; काल एक आजोबा भेटले होते. ते कुठल्याशा ब्राह्मण सभेच्या वार्षिक सभेला गेले होते. म्हणाले काय सांगू तुम्हाला, सकाळी 10 वाजता सभा सुरू झाली ती संध्याकाळी 5 वाजता अडजर्न करायची वेळ आली, आणि हे दरवर्षीचेच आहे. एका पेक्षा एक सुशिक्षित लोक आहेत पण मुद्यावरून गुद्यावर कधी येतील सांगता येत नाही. एकमेकांना समजावून सांगणे राहिले बाजूला पण प्रत्येकाला वाटते की मीच शहाणा आणि समोरच्याला काही समजत नाही. बरे प्रत्येकाला वाटते की मी जे बोलतो ते समाज हिताचच आहे. पण मग एव्हडे एकमेकांच्या विरुद्ध का आणि कसे? त्याचे कारण गटबाजी आणि अहंकार. अमक्याची मी चार लोकांत कशी हजामत केली हे सांगण्यात त्यांना आनंद वाटतो. पण त्यांना सांगा की अमुक दिवशी संस्थेत काम आहे जरा येशील का मदतीला, मग शंभर कारणे सांगतील. बरे दुसऱ्याने केलेल्या कामाची कदर नाही आणि समजून घ्यायची तयारी नाही. यांच्या बापजाद्यानी पै पै जमवून इस्टेटी उभ्या केल्या, त्यातून काही काळ उत्पन्न मिळत होते पण आता महागाई मुळे उत्पन्नाचा आणि खर्चाचा ताळमेळ बसत नाही. देणगीदार स्वयंकेंद्रीत झाल्यामुळे आखडले. त्यात हे असे घोळ बघितले तर कोण येणार ह्या बजबजपुरीमध्ये? त्यामुळे तरुण वर्ग लांब आणि हे अनुभवी भांडत बसले आपसात तर कशी प्रगती होणार आपल्या समाजाची सांगा मला? ते म्हणतात ठीक आहे एखाद्या मुद्यावर नाही पटणार म्हणून काय सर्वच मुध्ये चुकीचे असू शकतील का? पण कोणी एखादी सूचना केली की त्याला उपसूचना आलीच म्हणून समजा, मग मूळ सुचनेवरील चर्चा राहते बाजूला आणि उपसूचनेवरच चर्वण होते. या मध्ये सामान्य सभासदांचा वेळ फुकट जातो आणि तो निराश होतो. मी त्या काकांना म्हटले की जर अशी परिस्थिती असेल तर त्या मंडळींनी प्रथम ज्या विषयात मतभिन्नता आहे किंवा होईल असे वाटते त्या विषयावर स्वारस्य ( interested ) असलेल्या माणसांचा अभ्यासगट नेमावा, त्यावर त्या अभ्यास गटात सखोल चर्चा व्हायला हवी. मत पटत नाही म्हणून बहिष्कार टाकणारी व्यक्ती किंवा आपले मत ग्राह्य व्हावे म्हणून गटबाजी करणारी व्यक्ती यात न घेतलेली चांगली पण जे चार चांगले लोक आहेत ते तरी त्या विषयाचा अभ्यास करून त्याचा अहवाल कार्यकारीणीला सादर करतील आणि मग कार्यकारिणी त्यावर विचार करून निर्णय घेईल म्हणजे वार्षिक सभेतील बरेचसे मुध्ये आधीच निकाली लागलेले असतील. पण हे करण्यासाठी मांजराच्या गळ्यात घंटा कोण बांधणार ? माझ्या मते कार्यकारिणीने हे काम करावे म्हणजे सभासद, ( minority) स्टेक्स होल्डर किंवा विरुद्ध मत असलेल्या व्यक्तीची बाजूसुद्धा ऐकली जाते आणि जे संस्थेच्या हिताचे त्याचा निर्णय होतो. मी म्हणतो म्हणून तुम्ही ऐका हे आपापल्या घरी ठेवून संस्थेचे हित ते माझे हा विचार असायला हवा. अनेक लोक अशा संस्थांमध्ये येतात ते मोठेपणा घेण्यासाठी किंवा आपला मोठेपणा मिरवण्यासाठी. त्यांचा इगो एव्हडा मोठा असतो की त्यांना अशा गोष्टी कोणीही समजावून सांगू शकत नाही. त्यांच्या अशा वागण्यामुळे विरोधी वातावरण तयार होऊन संस्थेच्या आणि पर्यायाने समाजाच्या प्रगतीमध्ये अडसर निर्माण होतो. माझा अनुभव सांगतो. आमच्या गावात कित्येक वर्षे (70) दोन मंडळे आहेत एक मुंबईकर आणि दुसरे ग्रामस्थांचे मंडळ आणि दोन्ही एकाच देवस्थानासाठी काम करतात पण पूर्वी पासून ही मंडळे विभक्त आहेत. मी ज्यावेळी आमच्या मुंबईच्या मंडळाचा सचिव झालो, त्यावेळी ही गोष्ट माहिती असल्यामुळे गावच्या मंडळातील अध्यक्षांना एक चार ओळींचे पत्र लिहिले "आपले मंडळ गेले कित्येक वर्षे श्रींची सेवा अतिशय उत्तम रीतीने करत आहे आणि ह्या पत्राद्वारे आमचे मंडळ त्याची दखल घेत आहे". उलट टपली त्यांच्या सचिवांचे पत्र आले. लिहितात, "गेल्या 75 वर्षात तुमच्या मंडळाने असे कधी म्हटले नाही. तू जी कौतुकाची थाप आमच्या मारलीस त्यामुळे आनंद वाटला. तुम्ही आमच्या कामाची दखल घेतलीत यातच सर्व आले. या पुढे तू कुठलेही मंदिराचे काम सांग आमचे संपूर्ण सहकार्य असेल." त्या प्रमाणे गेल्या 14 वर्षात आम्हाला त्यांचेकडून सम्पूर्ण सहकार्य मिळाले आहे आणि जोपर्यंत ही भावना राहील तोपर्यंत हे सुरूच राहील. मी म्हणतो दुसऱ्याला मोठेपणा दिल्याने किंवा त्याच्या कामाचे कौतुक केल्याने काही नुकसान होत नाही उलट झाला तर फायदाच होतो पण त्यासाठी आपले मन मोठे असावे लागते. मला एका शिक्षकाने सांगितलेली गोस्ट आठवते. एका पुलावर दोन मोठे शिंगवाले बकरे एकमेकांच्या विरुद्ध दिशेने येत होते. पूल एव्हडा छोटा होता की एकावेळी एकच प्राणी जाऊ किंवा येऊ शकत होता. हे समोरासमोर आल्यामुळे एकमेकांचा पुढे जाण्याचा रस्ता अडकला आणि ते लागले एकमेकांत शिंग घालायला. मग त्यातील एक समजूतदार बकरा होता तो खाली बसला आणि दुसऱ्या बकऱ्याला त्याच्या पाठीवरून पाय देऊन पुढे जाण्याची खूण केली. दुसरा बकरा पुढे गेला आणि त्याने त्याचे आभार मानले आणि विचारले की तू असे का केलेस? त्यावर तो म्हणाला आपण दोघे एकमेकांना शिंग मारत बसलो असतो तर दोघेही रक्तबंबाळ झालो असतो. आता तू तुझ्या मार्गाला जाऊ शकतोस आणि मी माझ्या. मी वाकुन खाली बसलो म्हणून कमजोर नाही हे समजून घे. माधव भोळे

भारतीय राष्ट्रध्वज संहिता 2002 ( 30 डिसेंबर 2021 च्या सुधारणा सहित;)

मी घर घर तिरंगा वापरण्याचा लेखावर अनेक लोकानी समाधान व्यक्त केले पण अनेकांना त्याबद्दलचे नियम माहिती हवे होते. ते खालील प्रमाणे: भारतीय राष्ट्रध्वज संहिता 2002 ( 30 डिसेंबर 2021 च्या सुधारणा सहित;) यंदा भारत 75 वा स्वातंत्र्य दिवस साजरा करत आहे. त्यामुळे केंद्र सरकारने हर घर तिरंगा ही मोहिम सुरु केली आहे. भारतीय राष्ट्रध्वज भारतातील लोकांच्या आशा आणि आकांक्षा दर्शवतो. हे आपल्या राष्ट्रीय अभिमानाचे प्रतीक आहे आणि राष्ट्रध्वजाबद्दल सर्वत्र आपुलकी, आदर आणि निष्ठा आहे. भारतीय राष्ट्रध्वज फडकवणे/वापरणे/प्रदर्शन करणे हे राष्ट्रीय सन्मानाचा अपमान प्रतिबंधक कायदा, १९७१ आणि भारतीय ध्वज संहिता, २००२ द्वारे नियंत्रित आहे. भारतीय ध्वज संहिता, २००२ ची काही ठळक वैशिष्ट्ये: अ) संहिता, २००२ मध्ये ३० डिसेंबर २०२१ ला सुधारणा करण्यात आली तीच्या आदेशानुसार भारतीय ध्वज आणि पॉलिस्टर किंवा मशीनपासून बनवलेल्या राष्ट्रध्वजाला परवानगी देण्यात आली. आता, राष्ट्रध्वज हाताने कातलेल्या आणि हाताने विणलेल्या किंवा यंत्राने बनवलेल्या, कापूस/पॉलिस्टर/लोकर/रेशीम / खादीचा असेल. ब) सार्वजनिक, खासगी संस्था किंवा शैक्षणिक संस्थेचा सदस्य राष्ट्रध्वजाच्या सन्मान आणि प्रतिष्ठा राखून सर्व दिवस आणि प्रसंगी, राष्ट्रीय ध्वज फडकवू शकतो/प्रदर्शन करू शकतो. क) भारतीय ध्वज संहिता, २००२ मध्ये १९ जुलै, २०२२ च्या आदेशानुसार सुधारणा करण्यात आली आणि भारतीय ध्वज संहितेच्या भाग-II च्या परिच्छेद २.२ चे खंड (xi) खालील कलम बदलले :- (xi) “जेथे ध्वज उघड्यावर प्रदर्शित केला जातो किंवा सामान्य नागरिकाच्या घरावर प्रदर्शित केला जातो तेथे तो रात्रंदिवस फडकू शकतो. ( पूर्वी तो संध्याकाळी उतरवायला लागायचा) ड) राष्ट्रध्वजाचा आकार आयताकृती असावा. ध्वज कोणत्याही आकारमानाचा ( Size) असू शकतो परंतु ध्वजाची लांबी आणि उंची (रुंदी) यांचे गुणोत्तर ३:२ असावे. त्याच वेळी, पांढर्‍या पट्टीच्या मध्यभागी असलेल्या अशोक चक्रामध्ये 24 आरे असणे आवश्यक आहे. इ) जेव्हा जेव्हा राष्ट्रध्वज प्रदर्शित केला जातो तेव्हा तो सन्मानाचे स्थान व्यापलेला असावा आणि तो सुस्पष्टपणे लावला गेला पाहिजे. फ) खराब झालेला किंवा विस्कटलेला ध्वज प्रदर्शित केला जाऊ नये. ग) राष्ट्रध्वज एका मास्टहेडवरून इतर कोणत्याही ध्वज किंवा ध्वजांसह एकाच वेळी फडकवू नये. ह) ध्वज संहितेच्या भाग III च्या कलम IX मध्ये नमूद केल्यानुसार राष्ट्रपती, उपराष्ट्रपती, पंतप्रधान, राज्यपाल इत्यादी मान्यवरांशिवाय इतर कोणत्याही वाहनावर ध्वज फडकवू नये. य) इतर कोणताही ध्वज राष्ट्रध्वजापेक्षा उंच किंवा वर किंवा शेजारी ठेवू नये. घरावरही तिरंगा फडकावू शकता. हा कायदा तिरंगा फडकवण्याचे नियम आणि कायदे (Flag Hosting rules) ठरवतो. याबाबत भारतीय माहिती सेवा अधिकारी (IIS) डॉ. प्रेम कुमार यांनी अधिक माहिती दिली आहे. डॉ. प्रेम हे माहिती आणि प्रसारण मंत्रालयाच्या अंतर्गत असलेल्या बिलासपूर, छत्तीसगड येथील क्षेत्रीय प्रचार कार्यालयात क्षेत्रीय प्रचार अधिकारी आहेत. डॉ. प्रेम यांनी सांगितले, की पूर्वी सामान्य लोकांना त्यांच्या घरांवर किंवा प्रतिष्ठानांवर तिरंगा फडकावण्याची परवानगी नव्हती. रात्रीच्या वेळीही तो फडकवण्यास मनाई होती. 22 डिसेंबर 2002 नंतर सामान्य लोकांना त्यांच्या घरांमध्ये किंवा कार्यालयात परवानगी मिळाली. त्याचबरोबर रात्रीच्या वेळी तिरंगा फडकवण्याची परवानगी 2009 साली देण्यात आली होती. स्टेजवर तिरंगा फडकवताना वक्त्याचे तोंड श्रोत्यांकडे असते तेव्हा तिरंगा नेहमी उजव्या बाजूला असावा. या गोष्टी आहेत निषिद्ध 1) ध्वजावर काहीही लिहिणे, बनवणे बेकायदेशीर आहे. 2) राष्ट्रध्वज कोणत्याही वाहनाच्या मागे, विमानात किंवा जहाजावर लावता येत नाही. 3) राष्ट्रध्वज कोणत्याही वस्तू, इमारती आदी झाकण्यासाठी वापरता येत नाही. 4) कोणत्याही परिस्थितीत राष्ट्रध्वज जमिनीला स्पर्श करू नये. 5) ध्वजाचा वापर गणवेशासाठी किंवा सजावटीसाठी करता येत नाही. 6) राष्ट्रध्वजापेक्षा दुसरा कोणताही ध्वज ठेवता किंवा उंच करता येत नाही. भारतीय राज्यघटनेनुसार, राष्ट्र विभूती असलेल्या व्यक्तीच्या मृत्यूनंतर ध्वज काही काळ खाली केला जातो आणि राष्ट्रीय शोक घोषित केला जातो. ज्या इमारतीत त्या विभूतीचे पार्थिव ठेवण्यात आले आहे, त्याच इमारतीचा तिरंगा खाली केला जातो. मृतदेह इमारतीच्या बाहेर काढल्यानंतर तिरंगा पूर्ण उंचीवर फडकवला जातो. त्याचबरोबर देशातील महान व्यक्ती आणि हुतात्म्यांच्या पार्थिवांना तिरंग्यात गुंडाळून आदरांजली वाहिली जाते. मात्र, तिरंग्याची भगवी पट्टी डोक्याच्या बाजूला आणि हिरवी पट्टी पायाला असावी, याची काळजी घेतली जाते. प्रसार माध्यमातून प्रसारित झालेल्या माहितीनुसार माधव भोळे

ग्रेट व्हेंचर कॅपिटालिस्ट मासायोशी सोन

ग्रेट व्हेंचर कॅपिटालिस्ट मासायोशी सोन नुकतेच आपण वाचले असाल की जपानीज व्हेंचर कॅपिटल फ़ंड सॉफ्टबॅंक ने आपल्याकडे असलेल्या चिनी इंटरप्रिनर जॅक मा च्या "अलिबाबा. कॉम" च्या होल्डिंग कम्पनीचे आपल्याकडे असलेल्या अर्ध्यापेक्षा जास्त किमतीचे शेयर्स प्रीपेड फॉरवर्ड कॉन्ट्रॅक्ट मध्ये २२ बिलियन डॉलर्स ना विकले. आधी प्रीपेड फॉरवर्ड कॉन्ट्रॅक्ट म्हणजे काय ते समजावून घेऊ या. जर एखादया व्यक्तीकडे किंवा व्यावसायिक समूहाकडे एखाद्या कम्पनीचे मोठ्या प्रमाणात शेयर्स असतील आणि त्याला काही पैसे ताबडतोब हवे आहेत पण त्याला ते लगेच विकायचे नाहीत ( कारण विकले तर कॅपिटल गेन टॅक्स भरावा लागेल) तर त्याच्याकडे दोन पर्याय आहेत एक म्हणजे ते शेयर्स बँकेत गहाण टाकायचे आणि त्यावर लोन घ्यायचे आणि नंतर ते फेडायचे पण यामध्ये त्याला कर्जाचे हफ्ते किंवा परतावा तसेच नियमित व्याज द्यावे लागेल. दुसरा पर्याय म्हणजे प्रीपेड फॉरवर्ड कॉन्ट्रॅक्ट. या मध्ये ती व्यक्ती किंवा समूह एखाद्या ब्रोकरेज फर्मशी असे कॉन्ट्रॅक्ट करतो की तुम्ही मला या शेयर्स च्या समोर 75 ते 90 % पर्यंत पैसे ध्या आणि मी तुम्हाला ठरवलेल्या रेंज प्रमाणे अमुक डॉलर किमतीला ते शेयर्स पुढील तारखेला किवा पिरियडला विकत ध्यायला तयार आहे एक तर पैसे आणि पेनल्टी तरी परत करीन किंवा शेयर्स तरी विकेन करीन तसेच त्या शेयर्स वरती लिन ( बोजा) असेल म्हणजे मी ते शेयर्स दुसऱ्या कोणाला विकू शकणार नाही किंवा ते माझ्या व्यवहारात वापरू शकणार नाही. या मध्ये प्रत्यक्ष शेयर्स विकलेले नसून फक्त "Agreed to Sale" असे ऍग्रिमेंट होते. ( आपण ज्यावेळी बिल्डर कडून जागा विकत घेतो त्यावेळी लोन घेतेवेळी तो आपल्या बरोबर एक ऍग्रिमेंट करतो ते असते "Agreed to sale" असते पण प्रत्यक्षात ज्यावेळी आपले लोन सांक्शन होऊन त्या बिल्डर च्या हातात सर्व पैसे मिळतात त्यावेळीच तो व्यवहार पूर्ण होतो आणि त्यानंतर "Sale Deed" तयार करायचे असते किंवा तसा clause "Agreed to Sale" मध्ये असावा लागतो. त्यासाठी बिल्डर कडून आपल्या ऍग्रिमेंट वर सर्व पैसे मिळाल्याची सही लागते. तर ते सेल डिड मानले जाईल.) असो, काय आहे हे सॉफ्टबँक प्रकरण. सॉफ्टबँक हे एक महाकाय जापनीस व्यवसायिक गृप आहे जो टेक्नोलॉजी, ऊर्जा आणि फायनान्स ह्या विषयात जगभर गुंतवणूक करत असतो. ह्याचे संस्थापक आणि सीईओ मासायोशी सोन हे 11 ऑगस्ट 1957 रोजी जपान मध्ये जन्मलेले कोरियन व्यवसायिक असून त्यांनी 1990 मध्ये जपानचे नागरिकत्व पत्करले. पूर्वापार शेती चा व्यवसाय असताना वयाच्या 16 व्या वर्षी त्यांची गाठ जपानच्या डेन फुजिता ह्या एका हॉटेल व्यवसाईकाशी पडली. त्याच्या मार्गदर्शनावरून ते अमेरिकेला शिक्षणासाठी गेले. अमेरिकेतील Berkeley युनिव्हर्सिटी मधून इकॉनॉमिक्स मध्ये बी ए पास करत असताना त्यांनी छोटे मोठे व्यवसाय करायला सुरुवात केली आणि त्या वेळी त्यांच्या लक्षात आले की कॉम्प्युटर आणि टेक्नॉलॉजी ह्या दोन गोष्टी जगाचे व्यावसायिक भविष्य ठरवणार आहेत. ह्याचा गुंतवणूकीची वैशिष्ट्य म्हणजे ज्या वेळी कोणत्या छोट्या कम्पनीला सुरवातीला भांडवलाची गरज असते त्यावेळी त्या कम्पनीचे पोटेनशीयल, त्याची टेक्नॉलॉजी, व्यवसाय वृद्धीसाठी योजना, त्यातील माणसांची कामाची पद्धत वगैरे ओळखुन त्यांना सुरवातीचे भांडवल पुरवायचे. त्याला व्हेंचर कॅपिटल म्हणतात. सुरवातीला त्याने इंटरनेट आणि टेक्नॉलॉजी कँपन्यां मध्ये गुंतवणूक करायला सुरुवात केली. सोन ने आतापर्यंत अनेक कंपन्यांमध्ये गुंतवणूक केली त्यातील कितीतरी वयासुद्धा गेली परंतु याहू ( अमेरिकन) आणि अलिबाबा.कॉम ( जॅक मा, चीन) ह्या दोन कँपन्यांच्या गुंतवणुकीने त्याला चांगला हात दिला. याहू च्या सुरवातीला त्याने 100 मिलियन डॉलर ची गुंतवणूक केली आणि त्याच्याकडे याहू चे असलेल्या काही शेयर्स पैकी त्यातील काही शेयर्स ते उच्च किमतीला असताना विकले, काही दिवसांनी गुगल आल्यानंतर याहू ची किंमत कमी झाली तरीसुद्धा त्याच्याकडे अजून याहू कम्पनीचे 1.7 बिलियन डॉलर्स किमतीचे 7% शेयर्स आहेत. जॅक मा ह्या चिनी इंटरप्रिनर ने तयार केलेल्या अलिबाबा.कॉम ह्या कम्पनिमध्ये सुद्धा सोन ने फक्त 20 मिलियन डॉलर्स गुंतवले. त्याचे अलिबाबा मधील होल्डिंग 29.5% असून त्याची 2018 ची किंमत 108 बिलियन डॉलर्स असून त्यातील काही भाग त्याने नुकताच प्रीपेड फॉरवर्ड कॉन्ट्रॅक्ट मधून विकला असे मगाशी मी लिहिले. हे शेयर्स विकण्यामागचे एक कारण चीनने जॅक मा वर आणि त्याच्या ant फायनान्शियल कम्पनी वर लावलेले निर्बंध लक्षात घेऊन सोन ने सावध भूमिका घेतली शिवाय करोना काळात त्याच्या अनेक कँपन्यांची हानी झाली म्हणून असलेल्या शेयर्स चे काहींप्रमाणात कॅश मध्ये रूपांतर करून गुंतवणूक मोकळी करणे हे सुद्धा आहे. ह्या शिवाय आर्म्स होल्डिंग ह्या युके च्या चिप मॅन्युफॅक्चरिंग मध्ये, अमेरिकेच्या स्प्रिंट टेलिकॉम, तसेच सोलर एनर्जी मध्ये त्याने मोठ्या प्रमाणात गुंतवणूक केली आहे. भारतात Paytm, Flipkart, Ola, Oyo हॉटेल्स ( रितेश अगरवाल) , Swiggy, Delhivery, InMobi, and Lenskart ह्या सारख्या नवीन तंत्रज्ञानावर आधारित कँपन्यांमध्ये त्याने आतापर्यंत 14 बिलियन डॉलर च्या वर गुंतवणूक केली आहे त्यातील 3.2 बिलियन डॉलर गेल्या वर्षात केली आहे. 2017 साली त्याने सॉफ्टबँक व्हिजन फ़ंड नावाचा टेक्नॉलॉजी कँपन्यांना आणि जगाच्या भवितव्याच्या उपयोगी होणाऱ्या कँपन्यांना जसे की आर्टिफिसल इंटिलिजन्स, ब्लॉक चेन, मशीन लर्निंग सारख्या नवोदित तंत्रज्ञान वापरणाऱ्या कँपन्यांना गुंतवणुकीद्वारे आधार देण्यासाठी एक फ़ंड काढला त्याचे मूळ भांडवल 100 बिलियन डॉलर्स असून तो जगातील सर्वात मोठा टेक्नॉलॉजी फ़ंड आहे. 2021 साली त्याची नेट वर्थ 150 बिलियन झाली असून त्यांची उद्दिष्टे फार मोठी आहेत. 2022 मध्ये सोन ची वैयक्तिक नेट वर्थ 22.4 बिलियन असून 'फोर्ब्स' च्या बिलियनियर यादीत त्याचा क्रमांक 74 वा लागतो. तर सॉफ्टबँक ची नेट वर्थ 342.34 बिलियन डॉलर्स आहे. तो आपल्या पगाराचा काही भाग आणि 10 मिलियन डॉलर्स जपानच्या सुनामी पीडित आणि इतर गरीब लोकांच्या औषधोपचार करण्यासाठी धर्मादाय खर्च करतो. माधव भोळे

पिढीजात?

पिढीजात?? आम्ही ज्या ठिकाणी राहतो तेथे गेले कित्येक वर्षे एका मराठी माणसाचे औषधांचे दुकान आहे. आज ती व्यक्ती रस्त्यात भेटली. मी म्हटले काहो,आज काल तुम्ही त्या दुकानात दिसत नाहीत? ते म्हणाले ते दुकान आमच्याच नोकराला भाड्याने चालवायला दिले आहे. मी म्हटले तुमचे तर दुकान चांगले चालत होते. त्या आधी तुमचे वडील सुद्धा त्या दुकानात बसलेले बघितले आहेत मी. ठीक आहे आता तुम्हाला स्पर्धा आहे. आणखी दोन जण त्या विभागात आले आहेत. त्यातील एक गुजराथी मुलगा तर गेल्या दहा वर्षात फारच पुढे गेला असून त्याचे दुकानात त्याचे तीन सख्खे भाऊ आणि कमीतकमी 5 नोकर सुद्धा असतात तरी सुद्धा गर्दी कमी होत नाही, असे असताना तुम्ही तुमचे दुकान चालवायला का दिलेत? ते म्हणाले वडिलांच्या पश्चात मी ते दुकान 30 वर्षं चालवले. माझा मुलगा मोठा झाला, तो सुध्दा माझ्यासारखाच बी. फार्म. झाला पण त्याने आधीच सांगितले की "बाबा, मी तुमच्यासारखा सकाळी 9 ते रात्री 9 दुकानात बसणार नाही." आणि तो पुढील शिक्षणासाठी यु.के. ला गेला. आता पुढे नोकरी करेल. मी तरी काय करणार? त्याची मर्जी. मी त्यांना म्हटले अहो तुम्ही तुमचे चालू ( working) नावरूपाला आलेले दुकान दुसऱ्याला चालवायला दिलेत आणि तो गुजराती तरुण नंतर येऊन गेल्या 10 वर्षात त्याने केवढी प्रगती केली आहे. ठीक आहे त्याच्याकडे थोडे भांडवल सुद्धा आहे पण तुमच्याकडे तो सुद्धा प्रश्न सुद्धा नव्हता. दुकान तयारच होते. तो घरपोच औषधें देतो. न मागता शक्य असेल तेव्हडा डिस्कोउंट देतो. एखादे औषध उपलब्ध नसेल तर लगेच नोंद करून स्टॉक आल्यावर गिर्हाईकाला फोन करून सांगतो अथवा घरपोच पाठवून देतो. तो आणि त्याच्या भावांची बोलण्यात सुद्धा नम्रता आहे. तो चांगली सर्व्हिस देतो म्हणून लोक प्रथम त्याच्याकडे चौकशी करतात. गिर्हाईक कसे ओढायचे ही त्याच्याकडे कला आहे. त्यासाठी एम. बी. ए. करायची गरज नाही. तुम्ही तुमच्या मुलाला तयार केला असता तर तोही चांगले काम करू शकला असता. संस्कार संस्कार म्हणजे आणखी वेगळे काय असते? ती व्यक्ती म्हणाली आमच्या सौ. नि आधीच सांगितले होते की तिच्या बहिणीचा मुलगा ऑस्ट्रेलियामध्ये चेफ म्हणून नोकरी करत आहे तर आपला मुलगा पण फॉरीनला मास्टर्स करायला जाणार. लहानपणापासून मुलाच्या डोक्यात तेच भरवले गेल्यामुळे माझा नाईलाज झाला. मी म्हटले ठीक आहे अजूनही वेळ गेलेली नाही. अनेक मंडळींनी औषध दुकानांच्या फ्रांचाईस काढल्या आहेत, कोणी कोणी औषधें ऑनलाइन सुद्धा विकतात. Netmeds, Truemeds, 1mg सारख्या ऑनलाइन फार्मसी कंपन्या करोडची उलाढाल करत आहेत. यातील काही फर्स्ट जनरेशन इंटरप्रिनर सुद्धा आहेत तर काहीचे पिढीजात फार्मसी डिस्ट्रिब्युशनचे व्यवसाय आहेत. कोणाला खरोखरच मोठे व्हायचे असेल तर त्याला बाहेरगावीच जायला हवे असे काही नाही. १३२ कोटी जनतेला काय लागत नाही? जगातील सर्वात मोठे कँस्युमर मार्केट येथे आहे म्हणून तर मेट्रो, वॉलमार्ट, ऍमेझॉन सारख्या परदेशी कंपन्या येथे टिकून राहण्यासाठी काय वाटेल ते करायला तयार आहेत. त्यासाठी फक्त दुर्दम्य इच्छाशक्ती हवी, मेहेनत करायची तयारी हवी, पडेल ते काम करायची तयारी आणि एकच ध्यास हवा तो म्हणजे यशस्वी होण्याचा. बाकी नातेवाईक काय बोलतात, समाज काय बोलतो येथे जास्त लक्ष देऊ नये. माधव भोळे

औषधोपचार खर्च आणि क्रावूड फंडिंग ( सहकार दान निधी)

औषधोपचार खर्च आणि क्रावूड फंडिंग ( सहकार दान निधी) आजकाल एखादा माणूस आजारी पडला आणि त्याच्या आजारात थोडीफार गुंतागुंत असली की हॉस्पिटलच्या बिलाचे आकडे एव्हडे वाढत जातात की भिक नको पण कुत्रा आवर अशी परिस्थिती निर्माण होते. डॉक्टर आपल्या परीने रोग्याला बरे वाटेल म्हणून प्रयत्न करतात परंतु त्यासाठी येणारा खर्च सर्वसाधारण कुटुंबाच्या आवाक्या बाहेर असतो. एकदोन लाख म्हणजे फक्त सुरवातीचे एकदोन दिवसातच उडून जातात आणि डॉक्टर अंदाज देतात की 10 / 12 लाखाची तयारी ठेवा आणि त्यावेळी रोग्याच्या नातेवाईकांची अवस्था इकडे आड तिकडे विहीर अशी होते. कारण पहिले एक दोन लाख हेच मुळी त्याला भारी असतात. मेडिकल इन्शुरन्स हा जरी त्यावर एक उपाय असला तरी त्याला वेगवेगळ्या मर्यादा असल्यामुळे ते पैसे केव्हाच संपून जातात आणि मग नातेवाईकांना ईश्वराशिवाय कोणीही वाली उरत नाही. पण खरोखर जगात ईश्वर आहे का? आणि असता तर ही अडचण त्याला का आली असती? पण सृष्टी ही ईश्वराची माया आहे. आपण त्याच्यासाठी त्यातील एक खेळणे आहोत. एका बाजूला अडचणी निर्माण होतात आणि दुसऱ्या बाजूला मार्ग तयार होत असतो. असाच एक मार्ग तंत्रज्ञानाच्या साहायाने तयार झाला आहे त्याचे नाव आहे क्रावूड फंडिंग. "देणाऱ्याचे हात हजार दुबळी माझी झोळी" हे गाणे आपण कधी ऐकले असाल. इंटरनेट आणि सॉफ्टवेअर च्या साहाय्याने काही तंत्रिकांनी ( Technologist) या विषयात असे इंटरनेट प्लॅटफॉर्म ( वेबसाईट ) तयार केले आहेत की आपण आपले आजार किंवा दुखण्याचे सर्व कागदपत्रे त्या वेबसाईटवर ऑनलाईन सादर करा, डॉक्टरकडून त्याचे सर्टिफिकेट असणे आवश्यक आहे तसेच त्या पत्रात कोणाच्या बँक खात्यात पैसे जमा व्हावे ते नमूद करणे आवश्यक आहे. एकदा ह्या गोष्टी तपासल्या गेल्या की ताबडतोब आपल्या संपूर्ण केसची माहिती त्या वेबसाईटवर उपलब्ध होते आणि ती जगातील सर्व लोकांनपर्यंत जाते. हे काम व्हायला जास्तीतजास्त एक दिवस लागतो. जगभरातील अनेक सेवाभावी, दयाळू लोक त्याला प्रतिसाद देतात आणि त्या खात्यात ऑनलाईन पैसे ट्रान्सफर होतात. पैसे जमवण्यासाठी किंवा त्या खात्यातून काढण्यासाठी काही नियम असतात तसेच ह्या सर्व कामाचा मोबदला ही वेबसाईट वाली मंडळी प्रोसेसिंग फी म्हणून किंवा सेट अप फी म्हणून घेतात ती साधारण जमा झालेल्या निधीच्या 5 ते 10% एव्हडी असते ती कापून उरलेले पैसे तुमच्या अकाऊंट मध्ये जमा होतात. अशीच एक इमर्जन्सी माझ्या एका ओळखीच्या व्यक्तीला आली आणि त्यांना 45 दिवसात रु 8 लाख जमा करायचे होते आणि त्यांनी हे क्रावूड फंडिंग वापरले आणि अहो आश्चर्यम 2 दिवसात 5.46 लाख जमा झाले आणि आकडा वाढतच आहे. या मध्ये देशातील देणगीदारां बरोबर परदेशी देणगीदार सुद्धा देणग्या देतात. आता तुम्ही सांगा ओळख नाही पाळख नाही तरीसुद्धा एक मानवता ह्या दृष्टीकोनातून हे सर्व केले जाते. आता ह्याला सुध्दा ईश्वराचे रूप म्हणायला हवे. असो अशा काही वेबसाईट आपल्या माहितीसाठी मी खाली देत आहे. म्हणतातना "तूच घडवीशी, तूच फोडीशी, कुरवळीशी तू, तूच ताडीशी, नकळे यातून काय जोडीशी" ह्या गाण्याची येथे आठवण येते. 1) https://ketto.org 2)https://www.impactguru.com/medical-fundraising? 3) https://www.giveindia.org/health? 4) https://start.milaap.org/medical-rcb 5)https://socialforaction.com/medical-crowdfunding-platform-in-india माधव भोळे

७९ वर्षाचा कर्मयोगी अशोक सुटा

७९ वर्षाचा कर्मयोगी अशोक सुटा. साधारणपणे साठी ओलांडली की लोक निवृत्ती आणि परमार्थाच्या मागे लागतात. पण कर्मयोगी अशी व्यक्ती असते की ती आयुष्यभर सतकर्माच्या पाठी असते. असाच एक कर्मयोगी आहे श्री अशोक सुटा ज्याने वयाच्या ७९ व्या वर्षी आणखी एका कम्पनीची घोषणा ७ जुलै 22 ला केली. त्या कंम्पनीचे नाव आहे हॅपीयेस्ट हेल्थ. कोण आहेत हे अशोक सुटा. 12 नोव्हेंबर 1942 साली दिल्ली येथे जन्मलेले अशोक सुटा, 1960 साली लखनऊच्या प्रसिद्ध अशा "ला मार्टनिर" कॉलेजमधून इंटर सायन्स झाले आणि 1964 साली पुढे आय आय टी रुरकी ( त्या वेळची युनिव्हर्सिटी ऑफ रुडकि ) मधून बी ई इलेक्ट्रॉनिकस तसेच 1973 साली एशियन इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट फिलिपीन्स मधून एम बी ए झाले. ( ही त्यावेळी आशिया मधील एक जग प्रसिद्ध मॅनेजमेंट इन्स्टिट्यूट होती. आजही आहे. ). त्यावेळी श्रीराम ग्रुप ऑफ इंडस्ट्रीज ( Delhi cloth mill DCM group, दिल्ली ) ने प्रथमच भारतात मायक्रोप्रोसेसर वर आधारित कॉम्प्युटर बाजारात विकायला आणला होता. त्यामध्ये त्यांनी 1965 ला नोकरीला सुरवात केली. आपल्या माहितीसाठी लिहितो HCL चे आताचे यशस्वी अध्यक्ष शिव नाडर ह्यांनी सुद्धा येथूनच व्यावसायिक आयुष्याची सुरवात केली आणि मग HCL स्थापन केली. नंतर सुटानी विप्रो कंपनी मध्ये नोकरी करून 1984 ते 1999 पर्यंत त्यांनी विप्रो चे उपाध्यक्ष म्हणून काम केले आणि 1984 च्या वार्षिक 2 मिलियन डॉलर टर्नओव्हर वरून 500 मिलियन डॉलर एव्हडा नेऊन ठेवला. विप्रो च्या वाढीत त्यांचा फार मोठा वाटा आहे. त्यानंतर त्यांनी 1999 मध्ये विप्रोतुन राजीनामा देऊन 10 व्यवसाईक आणि व्हेंचर कॅपिटल पार्टनर च्या साहायाने माईंड ट्री नावाची सॉफ्टवेअर कम्पनी काढली आणि 2011 पर्यंत तिचा टर्नओव्हर 402 मिलियन डॉलर वर नेऊन ठेवला. त्याआधी 2007 साली त्यांनी माईंड ट्री चा शेयर बाजारात आणला तो 100 पेक्षा जास्त वेळा ओव्हर सबस्क्राईब झाला. 2019 साली लार्सन अँन्ड टूब्रो इन्फोटेक ने माईंड ट्री ला विकत घेतले त्यावेळी त्यांचा ट्टर्नओव्हर 1 बिलियन डॉलर होता आणि त्यांचे कडे 20,000 लोक काम करत होते. त्यानंतर आपल्या सहकाऱ्यांच्या आणि त्यांचे, कम्पनीचा विस्तार कसा करावा याबद्दल मतभेद झाल्याने त्यानी 2011 मध्ये माईंड ट्री मधून बाहेर पडून आपल्या मित्रांच्या साहाय्याने हॅपीएसट माईंड नावाची सॉफ्टवेअर कम्पनी काढली. 2021 मध्ये त्यांचा टर्नओव्हर 104 मिलियन डॉलर आहे. सध्या हॅपीएसट माईंड ची घोडदौड जोरात सुरू आहे. ते सुरू असतानाच त्यांनी आता आपले लक्ष वैदयकीय विषयाकडे केंद्रित करून गेल्या वर्षी "वाढते वय आणि न्यूरॉलॉजीकल समस्या" याविषयावर संशोधन करण्यासाठी स्कॅन नावाचे एक ना-नफा एन जी ओ (ना-सरकारी ) संशोधन केंद्र काढले आहे. या विषयातील पुढील पाउल म्हणून सर्वसामान्य माणसाचे आरोग्य, त्याचे प्रश्न, त्यावरील तज्ञ मते, आयुर्वेदिक, ऑलोपथिक, युनानी, होमिओपॅथी विषयातील उपचार पद्धती इत्यादी सर्व गोष्टींचा उहापोह करण्यासाठी "हापीएसट हेल्थ" नावाची कम्पनी सुरू केली आहे. स्वतःचे वय 79 असताना त्यांची समर्पित जीवन जगण्याची आणि आपले ज्ञान आणि संपत्ती लोकोपयोगी व्हावी यासाठी चाललेली धडपड बघून आनंद आणि आश्चर्य नक्कीच वाटते. हे सर्व करत असताना ते स्वतः मिळवलेल्या संपत्ती मधील काही वाटा अपंग मंडळींसाठी ट्रस्ट काढून खर्च करत आहेत. त्यांच्या कार्याला सलाम आणि शुभेच्छा. माधव भोळे.