८ सप्टेंबर रोजी गणेश स्वाहाकारासाठी १००८ मोदक पाहिजेत

 "८ सप्टेंबर रोजी गणेश स्वाहाकारासाठी १००८ मोदक पाहिजेत".

वरील पोस्ट काल वाचली आणि मती गुंग होऊन गेली. 

आज सकाळी एक बातमी वाचली की नामिबिया देशामध्ये तीव्र दुष्काळ पडल्यामुळे तेथील अन्नधान्य परिस्थिती अतिशय बिकट झाली असून देशाचा ८४% अन्नधान्य साठा समाप्त झाला आहे आणि त्यामुळे नाईलाजाने तेथील झेब्रा, हत्ती, हरीणे सारखे ७४३ वन्य प्राणी मांसाहार करण्यासाठी त्यांची हत्या करण्याचे सरकारने ठरवले आहे. 

अन्नाचे महत्व आपण लहानपणापासूनच जाणतो. आपण जर एखादी नावडती वस्तू जेवणाच्या पानात टाकून दिली तर आपल्या पालकांनी आपल्याला जबरदस्तीने ती खायला लावली असेल तें आपणांस आठवत असेल. अन्नाची नासाडी करायची नाही, गरजेपेक्षा जास्त पानात वाढून घ्यायचे नाही हे आपण सुद्धा शिकलो आणि आपण आपल्या मुलांना शिकवत असतो.

जे अन्नधान्य राब राब राबून बि पेरल्यानंतर कमीतकमी ४ तें ६ महिन्यांनंतर तयार होते आणि जे शेतकरी, दलाल, वाणी यांच्या मार्फत आपल्या घरी येऊन आपल्या सुग्रीणीनच्या हस्ते तयार करून आपल्या ताटात वाढले जाते त्याची राख रांगोळी करण्याचा अधिकार आपल्याला कोणी दिला आहे?

ज्यावेळी शेतकरी संप करतात आणि त्यातील काही नादान शेतकरी आपले दूध, टोमॉटो, इतर शेतमाल रस्त्यावर ओततात त्यावेळी आपल्यासारखी सुज्ञ मंडळी त्याचा जाहीर निषेध करतात मग तीच मंडळी अशा समारंभाला मोदका सारखा लोभस पदार्थ यज्ञात आहुती देताना गप्प का राहतात? 

मान्य आहे की तें आमचे धार्मिक संस्कार आहेत. पण खरा धर्म कळला तर ही गफलत होणार नाही. यज्ञ याचा अर्थ त्याग आणि परिश्रमांची पराकाष्ठा. म्हणजेच यशस्वी होण्यासाठी जे प्रयत्न आपण करतो, त्याच्या फळाची कोणतीही अपेक्षा आपण ठेवत नसून तें सर्व आपल्या इंद्र, गंगा किंवा इतर देवताना अर्पण करतो आणि त्याचा कोणताही मोह आपण ठेवत नाही. आपण कामावलेले आपण ईश्वराकडे अर्पण करत आहोत याचे तें प्रतीक आहे. 

यज्ञाचा दुसरा शास्त्रीय अर्थ म्हणजे धुरीकरण ज्याला इंग्रजीमध्ये फ्यूमिगेशन असे म्हणतात. वातावरणात असलेल्या कृमी, कीटक, वाईट बॅक्टरिया यांना अशा प्रकारे वेगवेगळ्या वनस्पती जश्याकी पळस, उंबर, आघाडा, खैर, पिंपळ, दुर्वा, शमी, दर्भ जाळून त्यांचा प्रादुर्भाव कमी केला जातो. हल्लीचे वास्तूशास्त्रकार त्याला निगेटिव्ह एनर्जी घालवणे म्हणतात! (त्यावर परत कधीतरी लिहीन ). 

हिंदू धर्मात त्यागाला फार महत्व आहे. परंतु तों त्याग करत असताना दुसरे कोणतेही पाप आपण करत नाहींना हे सुद्धा बघणे आवश्यक आहे. म्हणून तर यज्ञामध्ये जेथे बळी देण्याची प्रथा होती ती बदलून आता आपण कोहोळा अर्पण करत असतो.

ऋतू, काल आणि स्थळा नुसार आपल्या धर्मात रीती भातींमध्ये बदल करायला परवानगी आहे. आपला धर्म शिस्तबद्ध असला तरी त्यात लवचिकता आहे. म्हणून तर आपल्याकडे पूजेच्या वेळी एखादी गोष्ट उपलब्ध नसली तरी त्या ऐवजी अक्षता वाहायला पर्याय आहे. कारण आपण उपचारापेक्षा भावनेला महत्व देतो आणि तेच योग्य आहे.

तर तात्पर्य काय, आपल्या धर्माचे नांव उज्वल राहावे असे वाटतं असेल तर त्यातील न्याय्य, सकारात्मक, जीवनाला आणि श्रुष्टीला पूरक अशा रितींचा पुरस्कार करायला हवा. त्यातील अनिष्ठ प्रथा आणि परंपरा यांना बगल द्यायला हवी. स्वामी विवेकानंद, पंडित मदन मोहन मालवीय, विष्णु शास्त्री पंडित, गोपाळ गणेश आगरकर, स्वा. सावरकर, महर्षी डॉ. धोंडो केशव कर्वे आणि रघुनाथ धोंडो कर्वे सारख्या महितीनी आणि संत ज्ञानेश्वर, संत एकनाथ, संत तुकाराम, संत गाडगे महाराज यांच्यासारख्या विभूतिनी हीच शिकवण जगाला देण्याचा प्रयत्न केला. 

धर्म चांगले संस्कार देतो मग तें आचरणात आपणच आणायला हवे. मुलांना जे शिकवतो तें स्वतः आचरणात आणायला हवे. 

जय श्रीराम, श्री विष्णवेनमः 

माधव भोळे