प्रेम गणपती - डोसा प्लाझा एक यशोगाथा

प्रेम गणपती - डोसा प्लाझा एक यशोगाथा प्रेम गणपती यांचा जन्म 1973 मध्ये तामिळनाडू राज्यातील थुथुकुडी जिल्ह्यातील नागलापुरम येथे झाला. त्यांना सात भावंडे होती. त्याचे कुटुंब अत्यंत गरीब होते आणि त्याच्या आई-वडिलांना घर चालवणे कठीण होते. दहावीचे शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर, चांगल्या संधींसाठी तो चेन्नईला रवाना झाला. त्याने रु. 250 प्रति महिना पगारावर सर्व छोट्या मोठ्या नोकर्‍या केल्या. त्यातून काही रक्कम तो घरी पाठवत असे. चेन्नईतील त्यांच्या एका ओळखीच्या व्यक्तीने त्यांना रु १२०० महिना पगाराची नोकरीं, स्वप्ननगरी असलेल्या मुंबईत, मिळवून देण्याचे आश्वासन दिले. प्रेमला माहित होते की त्याचे आई-वडील त्याला मुंबईला जाऊ देणार नाहीत, म्हणून 1990 मध्ये, त्याने या आधी वाचवलेले 200 रुपये घेऊन तो मुंबईला पळून गेला. मुंबईत आल्यानंतर त्याच्या ओळखीच्या व्यक्तीने त्याला लुटले. बांद्रा, मुंबईत येथे पैसे नसताना आणि स्थानिक भाषेचे ज्ञान नसताना गणपती अडकून पडला होता. परत जायला वाव नव्हता. त्यामुळे,काहीही झाले तरी चालेल, त्याने मुंबईतच राहण्याचा निर्णय घेतला. एका तामिळ कुटुंबाच्या मदतीने, त्याने बेकरीमध्ये भांडी साफ करण्याचे काम सुरू केले. एक गोष्ट चांगली होती, तो रात्री बेकरीमध्ये झोपू शकत होता. त्यानंतर त्याने दोन वर्षे रेस्टॉरंटमध्ये काही नोकऱ्या केल्या. दक्षिण भारतीय असल्याने, त्याला डोसा (एक दक्षिण भारतीय नाश्ता) खूप आवडत होता आणि तो तयार देखील करू शकत असे. 1992 मध्ये 1150 रुपयांच्या गुंतवणुकीने त्यांनी नवी मुंबईतील वाशी स्टेशनच्या बाहेर डोसा आणि इडलीसाठी रस्त्याच्या कडेला हातगाडीचा स्टॉल लावला. हळूहळू त्याने वेगवेगळे डोसे तयार करायला सुरुवात केली. त्याच्या स्वच्छ तयारीमुळे आणि अस्सल दक्षिण भारतीय चवीमुळे त्याची मासिक कमाई रु. 20,000 होऊ लागली. काही चांगला व्यवसाय मिळाल्यावर त्याने आपले दोन भाऊ मुरुगन आणि परमशिवन यांना मदतीसाठी बोलावले. पण हातगाडीच्या व्यवसायाची अडचण अशी होती की, त्या काळात रस्त्याच्या कडेला असलेल्या खाद्यपदार्थांच्या दुकानांना परवाना दिला जात नसे. पालिका अधिकारी गाडी आणि इतर सर्व भांडी जप्त करायचे आणि त्यांना परत मिळवण्यासाठी मोठा दंड भरावा लागयचा . हे टाळण्यासाठी त्यांनी 1997 मध्ये 50,000 रुपये डिपॉझिट आणि मासिक रु. 5,000 भाडे भरून दुकान घेतले. प्रेमसागर डोसा प्लाझा असे या दुकानाचे नाव होते. त्यांनी दोन कर्मचारीही ठेवले होते. येथे त्याला काही विद्यार्थी भेटले ज्यांनी त्याच्या दुकानासाठी वेबसाइट तयार केली. त्यांच्याद्वारे तो इंटरनेटवर बर्‍याच पाककृती शिकला. तोपर्यंत तो डोसाच्या 10/15 वेगळ्या पाककृती तयार करत असे. मग त्याने एका चायनीज रेस्टॉरंटमध्ये काही पैसे गुंतवले, परंतु हा उपक्रम अयशस्वी झाला. त्यांनी चायनीज रेसिपी आणि भारतीय डोसा यांचे फ्युजन करायचे ठरवले. त्यांनी अमेरिकन चॉप्सी डोसा, शेझवान डोसा, पनीर चिली डोसा, स्प्रिंग रोल डोसा इत्यादी नवीन डोसे शोधून काढले. ते लोकांना आवडायला लागले. तेथपर्यंत डोसाच्या पाककृती २५ च्या आसपास पोहोचल्या. हळूहळू त्या 104 पर्यंत वाढल्या. तोपर्यंत त्याच्याकडे दोन दुकाने, 15 कर्मचारी आणि मासिक १० लाखाचा गल्ला व्हायला लागला. स्टॉलची प्रचंड प्रसिद्धी होती. आउटलेटसाठी जागा मिळवण्यासाठी त्यांनी मुंबईतील अनेक उपनगरीय मॉल्स ना भेट दिली, परंतु त्यांनी ती जागा मॅकडोनाल्ड आणि पिझा हट्स सारख्या प्रसिद्ध ब्रँडसाठी आरक्षित असल्याचे सांगून नकार दिला. 2003 मध्ये वाशीतील पहिला मॉल, सेंटर वन मॉल उघडणार होता. सेंटर वन मॉल वाशीची टीम डोसा खाण्यासाठी त्याच्या स्टॉलला जायची. एका चांगल्या दिवशी, त्यांच्यापैकी एकाने प्रेमला विचारले की तो सेंटर वन मॉलच्या फूड कोर्टमध्ये त्याचे आउटलेट उघडू शकतो का? त्यांनी ही ऑफर सहज स्वीकारली आणि अशा प्रकारे डोसा प्लाझाचे पहिले आउटलेट वाशी येथील सेंटर वन मॉलमध्ये सुरू झाले. आज डोसा प्लाझाच्या भारत आणि न्यूझीलंड, ऑस्ट्रेलिया, ओमान, UAE मधील विविध शहरांमध्ये फ्रँचायझींसह 72 हून अधिक आउटलेट आहेत. भारतात कर्नाल, दिल्ली, गाझियाबाद, रायपूर, सिल्वासा, सिरसा, कालिकत, राजकोट, लखनौ, मुंबई, गोवा, गुवाहाटी, वाराणसी येथे त्यांचे आउट लेट आहेत. त्यांच्याकडे डोसासाठी 27 नोंदणीकृत ट्रेडमार्क आहेत. डोसा प्लाझाची उलाढाल ४० कोटींहून अधिक आहे. माधव भोळे