जगाच्या कल्याणा ....1

"जगाच्या कल्याणा ....1 "

या आधी मी माझे मत हे सदर सन्मित्र समाचार मध्ये सुरु केले होते आणि त्या कामी मला सन्मित्रच्या  संपादिका सौ वृंदा भागवत यांनी नेहमीच प्रोत्साहन दिले. आज पासून मी "जगाच्या कल्याणा .... " हे एक नवीन सदर सुरु करीत आहे. माझी आशा आहे कि आपण त्याला भरभरून प्रतिसाद द्याल.

हे जग सुंदर बनवायला अनेक लोकांनी मदत केली आहे. विवेकानंद नेहमी सांगायचे मानवसेवा हीच ईश्वर सेवा. अनेकांनी मानव जातीवर उपकार केले आहे ते आपण या जन्मात तरी फेडू कि नाही हि शंका आहे. काही लोकांचे कार्य एका क्षेत्रापुरती मर्यादित होते तर काहींचे कार्य संपूर्ण मानव जातीला उपकृत करणारे होते. जागेअभावी मी येथे फक्त ज्यांनी संपूर्ण मानव जातीला उपकृत केले त्यांचे कार्य लिहिणार आहे. याचा अर्थ बाकीच्यांची कार्य कमी होती असे नाही.

प्राचीन काळापासून अगदी इंग्रज भारत  सोडून जाई पर्यंत,  भारतावर आणि जगावर अनेक आक्रमणे झाली. अनेक युद्धे झाली, राजे रजवाडे यांचे इतिहास बघितले कि कोठे ना कोठे कुणी ना कुणी कोणत्या ना कोणत्या मोहिमेवर जायचे, नवीन मुलुख जिंकायचे, संपत्ती लुटून आणायची आणि ती आपल्या ऐषारामात उधळायचे किव्वा आपल्या प्रजेसाठी खर्च करायची.  शत्रूच्या प्रदेशामध्ये जाळपोळ करायची, प्रजेचे संसार धुळीस मिळवायचे, त्यांच्या स्त्रिया, मुली यांचेवर अत्याचार करायचे, त्यांच्या पुरुषांना, मुलाबाळांना गुलाम बनवायचे. त्यांचा धर्म बदल्याणास बळजबरी करायची.  हा नित्य नियम चालू होता, त्यात कोणाला काही वावगे वाटत नव्हते. पण हरलेल्या प्रदेशांचे काय हाल होत असतील  आणि त्यांचे दुर्दैव त्यांना कोठवर नेत असेल ते कोणीच विचार करीत नव्हते.  जी संपत्ती ते लुटून आणीत त्यातील बराचसा भाग शेतकरी, कष्टकरी यांनी तयार केलेल्या संपत्ती मधील होता.  त्यानंतर वसाहतवाल्यांची राज्ये आली, त्या वेळी फ्रेंच, इंग्रज, डच, पोर्च्युगीज वगैरे यूरोपीय देशातील राज्यांच्या पाठबळाने व्यापाराला आलेल्या या लोकांनी आपल्या वसाहती स्थापून स्थानिक लोकांवर अत्याचार आणि क्रूर कर्मे केली, स्थानिकांनाच गुलाम केले.

दुसऱ्या महायुद्धाचे वेळी, जर्मनीच्या बलदंड युद्ध ताकदी मुळे आणि हिटलर च्या आक्रमणांमुळे, ब्रिटिशाना अमेरिकेची मदत मागावी लागली, त्या वेळी अमेरिकेचे अध्यक्ष फ्रँकलिन डी रुझवेल्ट यांनी या गोष्टींचा विचार केला गेला कि ज्या कारणासाठी ब्रिटिश अमेरिकेकडून मदत मागत आहेत कि हिटलर हा विस्तारवादी आणि क्रूर हुकूमशाह आहे, त्यामुळे त्याचा नाश करण्यासाठी अमेरिकेने ब्रिटनला मदत करावी, त्याच कारणासाठी ब्रिटिश सुद्धा दोषी आहेत,  ते सुद्धा विस्तारवादी आहेत, ते सुद्धा आपल्या प्रजेला क्रूर पद्धतीने वागवतात (याचा अनुभव अमेरिकेला होताच ).

ब्रिटिशाना मदत करण्या पूर्वी अध्यक्ष रुझवेल्ट यांनी ब्रिटिश पंतप्रधान विन्स्टन चर्चिल यांच्या बरोबर १४ ऑगस्ट १९४१ रोजी एक लेखी करार केला त्यामध्ये खालील गोष्टी नमूद केल्या गेल्या. तिला अटलांटिक चार्टर (अटलांटिक सनद ) असे म्हणतात.  हि सनद मान्य करणाऱ्या सर्व देशांनी, खालील अटी मान्य करायच्या, आणि त्या देशांची एक संघटना बांधायची. त्यातील अनेक अटी चर्चिल यांनी नाईलाजाने मान्य केल्या.

    १.       युद्ध संपल्यानंतर अमेरिका किव्वा ब्रिटन कोणताही नवीन प्रदेश आपल्याला जोडणार नाहीत.

    २.       जगातील वसाहतवाद्यांनी आपल्या वसाहती सोडून जायचे आणि परत जाताना त्या प्रदेशाची व्यवस्था लावताना तेथील स्थानिक जनतेची मते लक्षात घेऊन व्यवस्था करायची.

    ३.       प्रत्येक देशाला आपली व्यवस्था लावण्याचा पूर्ण अधिकार असेल.

    ४.       अंतर्देशीय व्यापारामधील अडचणी कमी करायच्या.

    ५.       आर्थिक सहकार्य करून, जगाचा सामाजिक स्तर उंचावायचा आणि जगाचे कल्याण होईल अशा प्रकारच्या योजना      अमलात आणायच्या.

       ६.       सनद मानणाऱ्या देशांनी भयमुक्त आणि गरिबी मुक्त जग कसे होईल याचा प्रयत्न करायचा

       ७.       समुद्र आणि इतर दळणवळणाचे मार्ग मुक्त करायचे

       ८.       युद्धखोर देशांना निशस्त्र करायचे आणि युद्धानंतर सर्व देशांनी निशस्त्रीकरणावर भर द्यायचा.

    या अटलांटिक चार्टर चा परिणाम म्हणून पुढे २६ देशांनी संयुक्त राष्ट्र परिषद (युनाइटेड नेशन्स ) या संस्थेचा पाया  १ जानेवारी १९४२ रोजी घातला. आज १९३ देश या जागतिक परिषदेचे सदस्य आहेत. त्या मधून पुढे जागतिक सुरक्षा परिषद, जागतिक बँक, आंतरराष्ट्रीय नाणे निधी, जागतिक आर्थिक मंच (वर्ल्ड इकॉनॉमिक फोरम), जागतिक आरोग्य संस्था (वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनिझेशन), जागतिक शैक्षणिक, वैज्ञानिक आणि सांस्कृतीक संघटना (युनेस्को), अंतरराष्ट्रीय मुलांसाठी अत्यावश्यक फंड (युनायटेड नेशन्स इंटरनॅशनल चिल्ड्रेन्स इमर्जन्सी फंड), जागतिक अन्न सुरक्षा, जागतिक पर्यावरण कार्यक्रम, आंतरराष्ट्रीय न्यायालय (हेग), आंतरराष्ट्रीय मानव अधिकार संघटना, आंतरराष्ट्रीय स्त्री विकास निधी  या आणि अशा अनेक संस्था जागतिक परिषदेच्या छत्राखाली मानव कल्याणाचे काम करत आहेत. मानवाचे जीवनमान कसे उंचावत येईल आणि त्याला युद्धापासून वाचवून त्याचा सर्वांगीण विकास कसा होईल या कडे या युनाइटेड नेशन्सच्या साधारण सभेचे लक्ष असते.

रुझवेल्ट यांच्या या दूरदर्शीपणा आणि अमेरिकेकडे असलेली ताकद जगकल्याणाच्या कामासाठी वापरल्यामुळे रुझवेल्ट यांचा माझे क्रमवारीत पहिला नंबर लागतो. रुझवेल्ट स्वतः एक पोलिओ पीडित होते परंतु आपल्याला आलेले दुःख इतरांनी भोगू नये आणि आपली सदिच्छा शक्ती सत्कारणी लागावी या साठी त्यांनी केलेले हे वैचारिक संक्रमण आणि त्यामुळे पुढे तयार झालेली जागतिक सुसूत्रता (World order), हे कार्य या उक्तीला पात्र ठरवते "जगाच्या कल्याणा .... ".  हे काम करणारा कोणी संतापेक्षा कमी नाही.

माझा त्या महान विभूतीला सलाम.

माधव भोळे (मोबा: ८४५१८८६७५९) Email madhavbhole99@gmail.com

(वरील लेख लेखकाच्या परवानगी शिवाय अन्यत्र छापू नये. )

08.Oct.2016