आर्टिफिशयल इंटीलिजनस - ओपन ए. आय. चाटबॉट ( OpenAI ChatGPT )

आर्टिफिशयल इंटीलिजनस - ओपन ए. आय. चाटबॉट ( OpenAI ChatGPT ) काल एक बाजूचा मुलगा, यू टयुब वर एक व्हिडिओ बघत होता. मी सहज विचारले काय रे काय बघतोस? तो म्हणाला एक नवीन चाटबॉट आला आहे. चाटबॉट म्हणजे प्रश्नोत्तरे करणारा प्रोग्राम. हल्ली आपण कोणत्याही कंपनीच्या वेबसाईटवर गेलात तर उजव्या बाजूला खालच्या कोपऱ्यात एक प्रश्र्नोतर करणारी खिडकी आपोआप उघडली जाते. पहिला प्रश्न येतो, "May I help you?". मग जसे एखाद्या कंपनीची रिसेप्शनिस्ट प्रश्नोतर करत आपल्याला मार्गदर्शन करते तसे ह्या खिडकीतून आपल्याला मार्गदर्शन होते, त्या त्या प्रोग्रामच्या भागाला चाट बॉट असे म्हणतात. चाट बॉट म्हणजे गप्पा मारणारा रोबोट. Robot चा शोर्टफोर्म bot, म्हणून चाटबॉट. हा चाटबॉट त्याला लिहून ठेवलेल्या, ठराविक प्रश्नांची, ठराविक उत्तरे देतो. हा अगदी प्राथमिक आर्टिफिशयल इंटीलिजनस ( AI ). झाला. असाच एक चाटबॉट ओपन ए. आय. नावाच्या कंपनी ने काढला आहे त्याचे नाव आहे "Chat GPT". नुकतेच त्याचा बेटा (मार्केट पूर्व) अवतार बाजारात आला आहे. ही ओपन ए. आय. नावाची कंपनी म्हणजेच ओपन आर्टिफिशयल इंटीलिजनस ( कृत्रिम बुद्धिमत्ता ) तयार करणारी कंपनी आहे. तिची मूळ संकल्पना, सॅम अल्टमेन आणि इतर ४ अमेरिकन तंत्रज्ञांनी काढली असून त्यातील एक आहे एलोन मस्क ( होय तोच एलोन मस्क ज्याची टेस्ला इलेक्ट्रिककार ची आणि स्पेसएक्स नावाची अंतराळ यान बनवण्याची कंपनी आहे आणि जो जगातील सर्वात श्रीमंत व्यक्ती आहे ). या सर्वांनी मिळून सुमारे 1 बिलियन डॉलर ह्या कंपनीमध्ये गुंतवले असून, कृत्रिम बुद्धिमत्ता ह्या विषयाचा, मानवी जीवनासाठी जास्तीत जास्त उपयोग होण्याच्या दृष्टीनं विकास करणे हे तिचे उदिष्ट आहे. सध्याच्या कॉम्प्युटरच्या युगात पुढची पायरी म्हणजे आर्टिफिशियल इंटीलिजनस ( कृत्रिम बुद्धिमत्ता ) आणि मशीन लर्निग ( यंत्राचे शिकणे ). जसे आपण लहान असताना एक एक पायरी वर चढायला शिकतो आणि मोठेपणी खाली न बघता आपोआप जिना चढून वर जातो, कारण आपल्या मेंदूने ती पायरी चढण्याची प्रक्रिया शिकलेली असते, तशीच एखादी गोष्ट किंवा प्रक्रिया कॉम्प्युटर ला शिकवली जाते त्याला मशीन लर्निग म्हणतात. ह्या मध्ये नॅचरल लँग्वेज प्रोसेसिंग ( लिखाणाचा किंवा संभाषणाचा किंवा त्यातील सूचनांचा खरा अर्थ समजावून घेतले जाणारा प्रोग्राम ) च्या सहायाने प्रथम आपण लिहिलेला प्रश्न किंवा सूचना समजावून घेतल्या जातात आणि त्यानंतर त्याबाबतीत कॉम्प्युटरकडे असलेल्या ज्ञानाचा ( पूर्वीची गोळा केलेली माहिती ) उपयोग करून आपणास उत्तर दिले जाते. ह्या विषयाला आर्टिफिशियल इंटीलिजनस आणि मशीन लर्निग ( AI / ML ) असे म्हणतात. आता ह्या आर्टिफिशियल इंटीलिजनस विषयात अनेक कंपन्या काम करत असून त्यातील एक आहे ओपन ए. आय. तर ह्या चाट जीपिटी ( Chat GPT) ला त्या मुलाने गणिताचे काही कठीण प्रश्न प्रोग्रामिंग मध्ये सोडवायला सांगितले तर त्याने चक्क प्रोग्राम कोड च तयार करून दिला जो बरोबर होता. त्या नंतर त्याने त्या प्रश्नात थोडा बदल केला तर लगेच त्याने कोड बदलून नवीन कोड दिला. त्या मुलाला उत्सुकता वाटली म्हणून त्याने सूचना केली की मला शाळेत महात्मा गांधींवर एक प्रेझेंटेशन करायचं आहे, तर लगेच त्याने प्रेझेंटेशन च्या 5 / 6 स्लाईड ला लागणारा मजकूर तयार करून दिला. त्या मुळे आणखीनच उत्सुकता वाढली. तो मुलगा म्हणाला मला गांधी, ओबामा, मेसी ह्यांचेवर एक नाटकाची स्क्रिप्ट हवी आहे तर त्यांनी नाटकाच्या स्क्रिप्ट प्रमाणे गांधी, ओबामा, मेसी यांच्यातील जवळजवळ खरा वाटेल असा संवाद तयार केला उदा. "गांधी म्हणाले जगात शांततेचा भंग होत चालला आहे! ओबामा म्हणाला आपण काय करू शकतो? गांधी म्हणाले ओबामा तू एक अत्यंत ताकदवान राष्ट्राचा अध्यक्ष आहेस, आपली ताकद वापरून तू शांती प्रस्थापित करू शकतोस. मग मेसी तेथे येतो, तो म्हणतो ह्या विषयात स्पोर्ट्सला खूप महत्व आहे. स्पोर्ट्स मुळे लोक एकत्र येतात. स्पोर्ट्स मुळे आपण आपसातील वाद कमी करू शकतो..." अशा आशयाचे स्क्रिप्ट तयार करून दिले. ते फार सुंदर आणि भावनात्मक होते असे नाही पण हा चाट बॉट आपली ताकद दाखवू शकला. त्याला आणखी सुधारले तर तो आणखी चांगले काम करेल हे नक्की. मुलाने "ज्येष्ठ लोकांसाठी एक आकृती बनवून त्यात कोणते रंग घालू? असा प्रश्न केला" लगेच उत्तर आले, ज्येष्ठांची नजर कमकुवत असते, त्यांना जास्त भडक रंग टाकले तर बघायला किंवा वाचायला त्रास होतो. तू फिके रंग टाक जसे की फिकट हिरवा. एकाने त्याला सांगितले अमुक अमुक अल्गोरिथम ( सूत्र ) मला डोनाल्ड ट्रंपच्या पद्धतीने समजावून सांग, लगेच चाट बॉट डोनाल्ड त्रंप च्या बोलण्याच्या पद्धतींत उत्तर देतो, "माझ्या पेक्षा हा अलोगोरिथम आणखी चांगला कोणीही समजावू शकत नाही". अशा विविध प्रश्नांची किंवा सूचनांची विविध उत्तरे किंवा प्रक्रिया, त्यांचे विविध आयाम लक्षात घेवून हा चाट बॉट देतो. ह्या कंपनीचे आणखी एक प्रोडक्ट आहे डेले 2 जे आपल्या सूचनेनुसार एखादे चित्र काढते, रंग भरते, त्यात सूचनांप्रमाणे सुधारणा करते, त्याचे आकार बदलते. एलोन मस्क सद्या ह्या कंपनीच्या बोर्ड किंवा डे टु डे कारभाराशी निगडित नाही कारण त्याची टेस्ला कंपनी सुध्दा "विना चालक" गाडी बनवते आहे ज्यात कृत्रिम बुद्धिमत्तेचा खूप वापर होतो जसे की गाडी सिग्नलला आपोआप थांबते, आपली गाडी पुढील गाडी पासून सुरक्षित अंतरावर ठेवते, पुढच्या गाडीचा स्पीड कमी झाला तर स्वतःचा वेग कमी करते, रस्त्यावर सांगितलेल्या नकाशा प्रमाणे गाडी वळवते किंवा चालवते इत्यादी. ह्या सर्व ठिकाणी AI चा वापर होत असल्यामुळे कन्फ्लिक्ट ऑफ इंटरेस्ट होऊ नये म्हणून त्याने त्याच्या ओपन ए. आय. कंपनीतील बोर्ड सीट चा राजीनामा दिला परंतु गुंतवणूक काढून घेतली नाही. शिवाय ही कंपनी कशी चालवावी ह्या बाबतीत सुध्दा इतर भागीदारांबरोबर त्याचे मतभेद झाले. त्याचे मते हे तंत्रज्ञान कितीही चांगले असेल तरी त्याचा दुरुपयोग होऊ शकतो आणि जसे की ऑटोमेशनमुळे नोकऱ्या जाऊ शकतात, खरया सारख्या वाटणाऱ्या खोट्या बातम्या तयार करून निवडणुकात गोंधळ तयार केला जाऊ शकतो, शस्त्रांचे ऑटोमेशन वाढू शकते, खाजगी आयुष्य उध्वस्त होऊ शकते, चुकीचा डेटा असेल तर चुकीचे सूत्र वापरून चुकीचा परिणाम मिळू शकतो अशा अनेक विषयात त्याचा गैर वापर होऊ शकतो. ह्या गैर असंस्कृत वापरला त्याचा पूर्ण विरोध आहे. तो या बाबतीत नेहमीच सावधान करण्याचा प्रयत्न करत असतो पण म्हणून आर्टिफिशयल इंटीलिजनस चे महत्व तो कमी समजत नाही. ह्या विषयात पुढे घोडदौड सुरूच राहणार आहे. माधव भोळे.