ब्राह्मण महासंघ डोंबिवली, २५ वर्षे पूर्ण झाल्याबद्दल

 ब्राह्मण महासंघ डोंबिवली

- सर्व मराठी ब्राह्मणांसाठी एक विचारमंच, एक प्रयत्न 

आज डोंबिवली येथील ब्राह्मण संघाच्या रौप्य महोत्सवी वर्षाची कार्यक्रम पत्रिका वाचायला मिळाली. ७ स्थानिक ब्राह्मण संघांनी १९९८ साली २५ वर्षापूर्वी एकत्र येऊन, इतर संघानबरोबर सव्वाद साधून काही कार्यक्रम एकत्र राबवण्यासाठी व समाजाच्या अडचणी सोडवण्यासाठी पाहिले पाऊल उचलले ही अत्यंत चांगली गोष्ट आहे.

तिच्या मुखपृष्ठावर त्यांनी जातीपाती निदान ( ब्राह्मणातील जाती आणि पोटजाती ) यांना बाजूला सारून आपण माणूस म्हणून तरी एकत्र यावे हा संदेश दिला आहे. नक्कीच उद्देश चांगलाच आहे आणि अर्थात त्या दृष्टीने प्रयत्न सुद्धा सुरु आहेत हे समजते. 

त्याचे मलपृष्ठ ( back page - हल्ली अनेक शब्द मराठी मध्ये न वापरल्या मुळे, इंग्रजी मध्ये सुद्धा तों शब्द किंवा वाक्प्रचार समजावून सांगायला लागतों. शक्यतो मराठीमध्ये लिहिण्याचा प्रयत्न करतो, तेवढेच बुद्धीला चालना ), वाचले असता लक्षात येथे की समाजाच्या प्रगतीसाठी योग्य ते प्रयत्न ते करीत असून त्यानीं घेतलेले उपक्रम सुद्धा अत्यंत ज्वलंत प्रश्न सोडवणारे आणि उपयोगी आहेत. 

त्यामध्ये एक गोष्ट मीं बघत होतो पण ती तेथे मिळाली नाही. ती म्हणजे ब्राह्मण मुला मुलींची विवाह समस्या ( विवाह जुळणे, घटस्पोटाची विविध कारणे शोधून त्यावर उपाययोजना करीत त्याचे प्रमाण कमी करण्याचा प्रामाणिक प्रयत्न करणे, इत्यादी.)

त्या मलपृष्ठावर "वधू वर केंद्र आणि विवाह समोपदेशन" सारखा उपक्रम दिसला नाही. कदाचित ह्या गोष्टी वेगवेगळे संघ आपापल्या संस्थांमध्ये करीत असतीलच. पण त्याने जातीपातीचे एकत्रिकरणं कमी होते. मग गौरी कानेटकर ( अनुरूप ) सारख्या व्यवसायिक वधू वर सुचक मंडळाच्याकडे जायला लागते. जे त्या संधीचा पुरेपूर फायदा घेतात. पण तेथील हाय फाय प्रोफाइल बघितले की मध्यम वर्गीयांची हरिदासाची कथा मूळ पदावर येते. इतरही व्यवसायिक वधू वर सूचक मंडळे आहेतच. पण यां सर्वांकडे तेच तेच प्रोफाइल असतात पण वार्षिक वर्गणी मात्र ३ ते ५ हजार रुपये असते. पण माध्यम वर्गीयांना १०० ठिकाणी नांव नोंदणी करणे शक्य नसते.

वरील सर्व मंडळातील प्रोफाइल बघितले की एक गोष्ट लक्षात येते, ते म्हणजे २/३ मुख्य अटी ज्या आपण बदलू शकत नाही. पैकी एक म्हणजे देशस्थ ऋग्वेदी किंवा देशस्थ याजूर्वेदि किंवा चित्तपावन मंडळीकडे शक्यतो शाखाभेद नको असे लिहिलेले असते. दोन विदर्भ आणि मराठवाडा येथील मंडळी नोकरीं / व्ययसायाबरोबरच शेती वाडी आहे का त्याची अपेक्षा ठेवतात जसे की त्यांची होणारी वधू किंवा वर शेतीत राबणार आहे? 

तिसरी अट म्हणजे ज्योतिष शास्त्र (एक नाडी आणि गोत्र आणि मंगळ आणि गुणमिलन ) : यां तिन्ही गोष्टीबद्दल सर्वसामान्यांना फारच जुजबी माहिती असते. त्यावर किंवा इंटरनेट वर गुणमिलन बघून स्थळ नाकारणे एक वाईट पायंडा पडला आहे. मुळातच एक नाडी किंवा मंगळ यां विषयात ज्योतिष शास्त्रात अपवाद लिहून ठेवले आहेत पण ते योग्य ज्योतिषाकडुन तपासून घेणे आवश्यक आहे. सांगोत्र विवाह हा तर आपल्या समाजातील एक मोठा गैरसमज आहे. कारण बीजसूत्र मिलन हा त्या पाठील शास्त्रीय उद्देश असून तों अभ्यासला जातं नाही. गेले कित्येक ज्याच्या पिढ्या एका गोत्रा खाली जन्मल्या त्यांच्याशी आई वडिलांचे भिन्न गोत्रांशी विवाह झाले त्यामुळे नवीन होणाऱ्या संततीतील बीजसूत्र आणि मूळ जेथे ते गोत्र हजारो वर्षा पूर्वी सुरू झाले त्यातील बीजसूत्र यात जमीन अस्मानाचा फरक असतो. त्यातून त्या थियरीचा मुख्य उद्देश आहे की एकाच घरात सक्ख्या भावंडानीं विवाह करू नये म्हणून तों योग्यच आहे. पण कुठले तरी विदर्भातील चौघुले आणि कोकणातील समजा भोळे यांचे वाशिष्ट गोत्र एक आहे म्हणून विवाह होऊ शकत नाही हे म्हणणे म्हणजे त्यांच्या बुद्धीमत्तेची किंव करावीशी वाटते.

मीं असे कोठेतरी ऐकले की साधारण ४०० वर्षा पूर्वी समजा दोन्ही कुटुंबिय एकाच मूळ घरातील असतील तरच त्यांनी सगोत्र विवाह निशिद्ध मानावा अथवा मानू नये. 

हे सर्व समजावून सांगण्यासाठी कोणीतरी अधिकार वाणीने सांगणारे आणि समोपदेशन करणारी मंडळी यां विचार आणि जनजागृती मंचावर एकत्र येणे आवश्यक आहे असे वाटते. 

जेथपर्यंत हे होत नाही तों पर्यंत भरतातील ३-३.५ % ( सुमारे ४.९ कोटी ) ब्राह्मणच काय पण त्यातील मराठी साधारण ६१.५ लाख ( साधारण कोकणस्थ २० लाख, देशस्थ ३५ लाख, कऱ्हाडे ५ लाख, देवरुखे २ लाख ) एकत्र येणे कठीण आहे. जों पर्यंत ह्या पोटजातीं मध्ये रोटी बेटी व्यवहार होणार नाहीत तों पर्यंत ह्या जातीच्या भिंती तशाच राहणार असे वाटते. 

माधव भोळे