कोकण रेल्वेचे जनक "श्री अर्जुन बळवंत वालावलकर

कोकण रेल्वेचे जनक "श्री अर्जुन बळवंत वालावलकर

".

कोकण रेल्वे हा भारतीय रेल्वे मधील आशिया खंडातील सर्वात कठीण, खर्चिक आणि महत्वाकांक्षिचा प्रकल्प आहे. त्याच्या यशाचे श्रेय नेहमी बॅरिस्टर नाथ पै, मधू दंडवते, जॉर्ज फर्नांडिस आणि ई श्रीधरन यांना दिले जाते. पण एका इंजिनियरच्या पुढाकारमुळे ह्या महाकाय प्रकल्पाची मुहूर्तमेढ रोवली गेली त्यांचे नांव आहे "कै. अर्जुन बळवंत वालावलकर".

27 डिसेंबर 1897 रोजी जन्मलेले आणि महाराष्ट्रातील सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील कुडाळ तालुक्यातील वालावल या गावी असलेले श्री अर्जुन बळवंत वालावलकर हे 1922 मध्ये बॉम्बे, बडोदा आणि मध्य भारत रेल्वे (सध्याचे पश्चिम रेल्वे) यांच्या ड्रॉईंग विभागात रुजू झाले. ते दूरदर्शी होते. कोकण रेल्वे प्रकल्पाचे स्वप्न, संकल्पना आणि त्याचा सविस्तर प्रस्ताव त्यांनी 1952 मध्ये 'कोकण रेल्वे प्रकल्प' नावाची पुस्तिका प्रकाशित करून केला.

योजना तयार करताना, श्री वालावलकर यांनी कोकण विभागात सखोल आणि व्यापक दौरे केले आणि योजनेचा प्रचार आणि त्यासाठी लोकांचा पाठिंबा मिळवण्यासाठी अखंड आणि अथक परिश्रम घेतले. त्यांनी वर्तमानपत्रांमध्ये अनेक लेख लिहिले, परिषदा, चर्चासत्रे आणि प्रदर्शने आयोजित केली, तत्कालीन रेल्वे मंत्री आणि संबंधित राज्यांच्या मुख्यमंत्र्यांना ते भेटले. पण त्यामुळे त्यांना फक्त सार्वजनिक उपहास आणि टिकेला सामोरे जावे लागले. पण त्यांना त्याच्या ड्रीम प्रोजेक्टपासून कोणीही परावृत्त करू शकले नाहीत. 23 डिसेंबर 1970 रोजी श्री वालावलकर यांनी अखेरचा श्वास घेतला. 

आता त्यांचे स्वप्न सत्यात उतरले आहे कारण मुंबई आणि मंगळुरू दरम्यानचा ब्रॉडगेज सुपरफास्ट लिंक - कोकण रेल्वे ही सध्याच्या शतकातील भारतीय उपखंडात हाती घेतलेली सर्वात मोठी नवीन रेल्वे लाईन आहे. ही 760 किमी लांबीची ब्रॉडगेज लाईन सर्वात कठीण भूभागातून जाते आणि त्यात 180 मोठे पूल, 1600 पेक्षा जास्त छोटे पूल आणि एकूण 84 किमी लांबीचे बोगदे समाविष्ट आहेत. या प्रकल्पाला सात वर्षांहून अधिक काळ लागला आणि २६ जानेवारी १९९८ रोजी दळणवळण मंत्रालयाच्या टपाल विभागाने 'कोकण रेल्वेचे जनक' म्हणून वर्णन केलेल्या स्वर्गीय श्री अर्जुन बळवंत वालावलकर यांच्या स्मरणार्थ एक स्मरणार्थ टपाल तिकीट जारी केले. 

Date of issue: 9.10.1999