रामटेक आणि अंबाळा तलाव

रामटेक आणि अंबाळा तलाव 

महाराष्ट्रातील नागपूर पासून सुमारे ४५ कि.मी. दूर रामटेक नावाचा तालुका आहे. त्यामध्ये रामटेक नगरपालिका आहे. असे म्हणतात की प्रभू श्री राम ज्यावेळी १४ वर्ष वनवासात होते तेव्हा त्यांनी काही काळ या ठिकाणी घालवला आहे. रामटेक मध्ये पूर्वी मौर्य सम्राटांची सत्ता होती. त्यानंतर सातवाहन राजांची सत्ता होती. त्यानंतर वाकटक राजानी येथे आपले राज्य स्थापिले. भगवान श्री कृष्णाची पत्नी रुक्मिणीमाता ही विदर्भ कन्या होती आणि वाकटक त्याच वंशातील राजे होतें.

रामटेक येथील डोंगरावर पुरातन असे राम आणि लक्ष्मण मंदिर आहे. या मंदिरांचा जीर्णोद्धार नागपूर संस्थांनाचे राजे रघुजीराजे भोसले यांनी १७ व्या शतकात केला. रघुजी राजे हे साताऱ्याच्या छत्रपती शाहू महाराजांचे (१) यांचे सरदार. शिवाय भगवान श्री विष्णुचा ३ रा अवतार श्री वराह, तसेच ४ था अवतार श्री नरसिंह आणि ५ वा अवतार श्री त्रिविक्रम ( वामन अवतार ) यांची सुमारे ४थ्या शतकातील वाकटक राज्यांनी बांधलेली पुरातन मंदिरे येथे आहेत. शिवाय दिगंबर जैन पंथीय १६ वे तीर्थनकर शांतीनाथ यांचे ११ व्या शतकातील मंदिर आहे. याचा जीर्णोद्धार रघुजी राजे भोसले यांचे दिवाणानी केला आहे.

तेथून जवळच अंबाळा नावाचा तलाव आहे. अंबाळा तलाव हा विदर्भमध्ये क्रियाकर्म विधी किंवा श्राद्ध कर्म करण्यासाठी प्रसिद्ध आहे. त्रिंबकेश्वर प्रमाणेच येथेही नारायण नागबळी, काल सर्प शांती सारखे पूर्वजन्म पापनाशन विधी केले जातात.

अंबाळा तलावाच्या जवळ एक टेकडी असून तिचे नांव सिद्ध नारायण टेकडी आहे. या ठिकाणी दत्त परंपरेतील नाथ संप्रदायाचे श्री सद्गुरू नारायण स्वामीं यांचे ५०० वर्ष जुने संजीवन समाधी स्थान आहे. आज दिनांक १३.०१.२५ रोजी तेथे दर्शन घेण्याचा योग आला. आत अतिशय सुंदर समाधी आहे पण फोटो काढायला परवानगी नाही.

असे म्हणतात की महाकवी कालिदासाने येथेच बसून मेघदूत हे महाकाव्य लिहिले. महर्षी अगस्तीचा आश्रम सुद्धा येथेच होता.

माधव भोळे