दोन साम्राज्यांची चढाओढ

 

दोन साम्राज्यांची चढाओढ

 

प्रस्तावना, आंट फायनान्शियल:

आपण अलीबाबा डॉट कॉम ह्या चिनी ई-कॉमर्स वेबसाईट बद्दल नक्कीच ऐकले असणार! होय, ह्याच अलीबाबा डॉट कॉम चा प्रवर्तक असलेल्या "जॅक मा" ह्या चिनी इंग्रजी शिक्षका पासून ते आंतरप्रिनर पर्यंत जीवन प्रवास केलेल्या एका अब्जोपतीची आणखी एक कम्पनी आहे तिचे नाव आहे "आंट फायनान्शियल". हि कंपनी चीनमधील छोटे व्यापारी, गरजवंत यांचेबरोबर  “अली पे” सारख्या विविध इंटरनेट प्लॅटफॉर्म वरून आर्थिक व्यवहार करते. अलीबाबा ची आणखी एक रिटेल ई-कॉमर्स कंपनी “अली एक्सप्रेस” वर ५० लाख नोंदणीकृत छोटे मोठे व्यापारी आहेत.  त्या सर्वाना ट्रेंड फायनान्स, वर्किंग कॅपिटल इत्यादी त्यांच्या वाढीसाठी लागणारे वित्त हि “अली पे” पुरवते. या साठी लागणारा अर्थपुरवठा ते एक तर चिनी बँकांकडून घेतात किंवा खाजगी गुंतवणूकदारांकडून घेतात.  या शिवाय, डिजिटल पेमेंट्स ( पे टीएम सारखे ),  संपत्ती व्यवस्थापन (Wealth Management), इन्शुरन्स इत्यादी कामे सुद्धा हि कंपनी करते.

भारतात ह्या प्रकारच्या वित्त पुरवठ्याला, नॉन बँकिंग फायनान्सिल कंपनीज (NBFC) असे म्हणतात. भारतात दोन प्रकारच्या  NBFC आहेत जसे कि बजाज फायनान्स, मुथूट फायनान्स, श्रीराम फायनान्स वगैरे ह्या ऑफलाईन NBFC आहेत तर  Flexiloans, Lendingkart, Indifi Technologies and Capital Float सारख्या नवीन स्टार्टअप फायनान्शिअल टेकनॉलॉजी कम्पन्या आहेत ज्या कंपन्या इंटरनेट माध्यमातून हे काम करायला लागल्या आहेत. ह्या नवीन भारतीय स्टार्टअप फायनान्शियल कंपन्या गुंतवणूकदारांना योग्य तो परतावा देण्याचे मोबदल्यात त्यांचे कडून पैसे घेतात आणि ते पैसे गरजू लोकांना वाढीव व्याजावर कर्ज म्हणून देतात आणि त्याबदल्यात काही कमिशन आकारतात. हे सर्व काम इंटरनेट ऍप किंवा वेबसाईट मार्फत आपण घर बसल्या करू शकतात.ह्या कंपन्या बँक नसल्यामुळे रिझर्व्ह बँकेचे कर्ज विषयक व्याज दर आकारणे बंधनकारक नाही. अर्थात काही रिस्ट्रिक्शन आहेतच. 

"आंट फायनान्सियल"  हि “अली पे” ची होल्डिंग कंपनी आहे.  "आंट फायनान्सियल" हे काम अतिशय वेगळ्या पद्धतीने, टेकनॉलॉजिचा उपयोग करून आणि वेगाने करते.  उदा. द्यायचे झाल्यास अलीबाबा आणि अली एक्सप्रेस वरील ५० लाख व्यापाराचा संपूर्ण डाटा,  ते करत असलेली विक्री आणि त्यातून मिळणारे प्रॉफिट ह्या कंपनीकडे असल्यामुळे डेटा ऍनालीटिकस आणि आर्टिफिशिअल इंटीलिजन्स सारख्या आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून अक्षरश: कर्ज विनंती  केल्यापासून फक्त १५ मिनिटात त्या गरजवंताच्या खात्यात पैसे जमा केले जातात. तशाच प्रकारे याच ई-कॉमर्स वेबसाईट वर असलेले १० करोड ग्राहकांचा सुद्धा संपूर्ण डेटा, ते वापरात असलेले क्रेडिट कार्ड वरील व्यवहार आणि त्याचे सिबिल स्कोर सारखे रेटिंग यांची संपूर्ण माहिती त्यांच्या कडे असल्यामुले त्यांना हि कंपनी त्वरित व्यक्तिगत लोन सुद्धा पुरवते.  “अली पे” या त्यांच्या फायनान्शियल ई-कॉमर्स वेब साईटवर १०३ कोटी नोंदणीकृत ग्राहक आहेत. आपल्या माहितीसाठी सांगतो चीन मध्ये वार्षिक २९ ट्रिलियन डॉलर्स (२९० हजार कोटी डॉलर्स)  चे डिजिटल व्यवहार मोबाईल वरून होतात आणि पुढील ५ वर्षे या आकड्यात ५०% वृद्धी होण्याचे संकेत आहेत.

 

आंट फायनान्सियल ची समभाग विक्री:

या कम्पनीने दिनांक ५ नोव्हेंबर २०२० रोजी आपल्या समभागांची विक्री करण्यासाठी गुंतवणूकदारांच्या निवदा २९ ऑक्टोबर ला मागवल्या होत्या. एकंदर ३४.४ बिलियन डॉलर्स रकमेच्या समभागांची विक्री शांघाय आणि हाँगकाँग स्टॉक एक्सचेंज वर करण्याचे योजले होते आणि त्यासाठी जवळजवळ ३.२ ट्रिलियन डॉलर्स  च्या निविदा मिळाल्या. हा आर्थिक जगातील एक विक्रमच होता. या कम्पनीच्या शेयरला आलेली एव्हडी मागणी बघून चिनी राज्यकर्त्यांच्या पोटात ढवळायला लागले आणि त्यांनी रातोरात अशा फायनान्शियल कम्पन्यांच्या व्यवहारावर काही नवीन निर्बंध आणून त्या निर्बंधानुसार हि समभाग विक्री व्हावी अशी सूचना "आंट फायनान्शियल" देऊन अचानक दिनांक ३ नोव्हेम्बर ला त्या शेयर ची विक्री थांबवली.

ह्या समभाग विक्रीमुळे "आंट फायनान्शियल" ची मार्केट व्हॅल्यू ३१३ बिलियन डॉलर होणार होती. Berkshire Hathaway, Visa आणि Mastercard या जगातील मोठ्या आर्थिक कम्पन्यानंतर ती जगातील चौथी मोठी मार्केट व्हॅल्यू असलेली आर्थिक कंपनी होणार होती. आंट चे मार्केट व्हॅल्युएशन इजिप्त, चिली किंवा फिनलँड देशांच्या च्या जी डी पी पेक्षा जास्त किंवा जे पी मॉर्गन चेस आणि कंपनी या अमेरिकेतील सर्वात मोठ्या बँकेपेक्षा जास्त होणार होते. आणि नेमके याच ठिकाणी चीन च्या राज्यकर्त्यांना धोका वाटला. इतके वर्ष चीन आपल्या घरगुती (डोमेस्टिक) तांत्रिक कंपन्यांना प्रोत्साहित करत होती. पण या कम्पन्यांवरचे नियंत्रण सुटून जावे एवढ्या त्या मोठ्या व्हायला नकोत असे चीन च्या राज्यकर्त्यांना वाटत असावे. जर हि  समभाग विक्री यशस्वी झाली असती तर जॅक मा, ज्याने ६०,००० अमेरिकन डॉलर गुंतवणूक करून अलीबाबा डॉट कॉम स्थापन केली, त्याची निव्वळ किंमत (Net Worth) जी आंट फायनान्सियलच्या समभाग विक्री पूर्वी  ४८.२ बिलियन डॉलर होती आणि जी त्या नंतर ७१.६ बिलियन डॉलर एव्हडी झाली असती ती एका रात्रीत ३ बिलियन डॉलर ने कमी झाली.

ज्या २०० चिनी बँकांकडून वित्त पुरवठा घेऊन आंट फायनान्सियल आपल्या ग्राहकांना कर्ज देण्याचे काम करत होती, अशा प्रकारच्या फायनान्शियल कम्पन्या समांतर अर्थ व्यवस्था करतात अशा भीतीपोटी त्यानि अशा फायनान्सियल कम्पन्यांचा बँकांकडून होणारा अर्थ पुरवठा बंद करून त्यांनी आपल्या ताकदीवर आणि आपले फंड वापरून आपल्या ग्राहकांना कर्ज द्यावे अशा आशयाचे निर्बंध आणले. त्यामुळे त्या कम्पन्यांपासून होणाऱ्या व्यवसायावरच कुर्हाड घालण्याचा प्रयत्न केला आहे.

या आधी सुद्धा ज्या ज्या इंटरनेट टेक्नॉलॉजी कम्पन्या चिनी कम्युनिस्ट राज्यकर्त्यांना धोकादायक वाटल्या त्या त्यावर त्यांनी निर्बंध आणले. दिवसागणिक ताकदवान होत चाललेल्या  इंटरनेट आणि टेकनॉलॉजी अब्जोपतीची चिनी अर्थव्यवस्थेवर आणि चिनी ग्राहकांवर होत असलेली मजबूत पकड, चिनी राज्यकर्त्यांना नको आहे आणि त्यामुळे ते  मक्तेदारीविरोधी नवनवीन कायदे आणून यांची ताकद कमी करण्याचा प्रयत्न करत आहेत.

चिनी राज्यकर्ते हे दाखवण्याचा प्रयत्न करत आहेत कि बॉस कोण आहे? आणि त्या मुळे सध्यातरी या अब्जोपतीना गप्प बसणे भागच आहे.

माधव भोळे (98194 79791)

19.11.2020