जागतिक तापमान वाढ आणि मानव

 जागतिक तापमान वाढ आणि मानव:

 सध्या गर्मीचे दिवस आहेत. मुंबई सारख्या ठिकाणी तपमान 27 ते 32 डिग्री सेंटिग्रेड  आहे तर ह्युमीडिटी 78 % आहे. पुणे येथे तपमान 19 ते 37 डिग्री सेंटिग्रेड आहे तर ह्युमीडिटी 23 % आहे. हे तपमान रहायला अश्यक नसले तरी रहायला अडचणीचे वाटते. दिवसेंदिवस हे तपमान वाढत जात आहे. 1881 ते 1981 पर्यन्त जे तपमानात गेल्या शंभर वर्षात ते 1.3 डिग्री वाढले तर सध्याच्या शतकात ते 1.8  डिग्री वाढणार आहे.

 याचा एक दुषपरिणाम म्हणजे समुद्राची पातळी वाढणे. गेल्या शतकात ही 6 - 8 इंचाने वाढली आहे. असे म्हणतात 2050 पर्यन्त ही 1 फूट ते 2 फूट 9 इंच एवढी वाढणार असून  त्यानंतर दक्षिण मुंबई वर्षातून एकदा तरी काही काळ पाण्याखाली रहाणार आहे.

 उष्णतामान वाढल्यामुळे अंटारटीक मधील बर्फाचे वितळणे आणि समुद्राचे पाणी गरम झाल्यामुळे आकारमान वाढणे ही पाण्याची पातळी वाढण्याची दोन मुख्य कारणे आहेत. या मुळे जगातील अशी अनेक बेटे पाण्याखाली बुडून नष्ट होण्याच्या मार्गावर आहेत आहेत. दुसरा परिणाम म्हणजे वाढलेल्या समुद्राच्या पातळी आणि उष्णतामानामुळे

समुद्राचे बाष्पीभवन वाढून जास्त पाऊस पडेल, कधी कधी अतिवृष्टी सुद्धा होईल, तसेच अवेळी पाऊस पडणे सुद्धा आहे. त्याचा शेतीवर दुष्परिणाम होईल.

 

पृथ्वीचे तपमान वाढायला  अनेक करणे आहेत. त्यापैकी एक प्रमुख म्हणजे ग्रीन हाऊस गॅस एमिशन. सुर्यावरून पृथ्वीवर जी ऊर्जा येते ती समुद्र आणि जमीन तापवते. त्यानंतर जास्त झालेली ऊर्जा पृथ्वी परत रेडिएशनने अवकाशात फेकण्याचा प्रयत्न करते. त्या पैकी काही ऊर्जा पाण्याची वाफ, कारबन डायॉक्साईड, मिथेन, नाट्रोजन ऑक्साईड, ओझोन आणि काही कृत्रिम केमिकल गॅस जसे की क्लोरोफ्लोरोकार्बोन (CFCs) जे आपल्या विविध स्प्रे मध्ये असतात असे गॅसेस ही ऊर्जा आपल्यात राखून (absorb) ठेवतात, जी पृथ्वीवरील जीवनाला ऊपयुक्त  असते. या सर्वांना मिळून ग्रीन हाऊस गॅसेस असे म्हणतात.  परंतु ज्या वेळी या ग्रीन  हाऊस गॅसेसचे प्रमाण जास्त वाढते तेव्हा सुर्याकडून जास्त आलेली ऊर्जा जास्त प्रमाणात राखून ठेवली जाते आणि त्यामुळे जरुरी पेक्षा जास्त तपमान वाढते, त्याला ग्रीन हाऊस इफेक्ट असे म्हणतात. हे होण्याचे कारण म्हणजे पेट्रोल, डिझेल, कोळसा यांचा अमर्याद वापर तसेच केमिकल कारखान्यातून निघणारे विविध वायू, शेती च्या मशागती मधून निघालेला जास्त कॅरबन डायॉक्साईड, वनांचे नष्टीकरण असे आहे. हे ग्रीन हाऊस इफेक्ट वाढत चालला तर माणसाला जगणे मुश्किल होईल.

 

जर ग्रीन हाऊस इफेक्ट कमी करायचा असेल तर पेट्रोल, कोळसा, डिझेल याचा वापर कमी करणे. CFCs असलेले स्प्रे न वापरणे. कोळसा आणि डिझेल चा वापर कमी करायचा असेल तर सोलर ऊर्जा किंवा वायूऊर्जा ( wind energy) वापर वाढवणे तसेच वृक्षलागवड करणे.याबाबतीत

आपण काय करू शकतो. आयुष्यात कमीतकमी 10 तरी झाडे लावून ती जगवायची, शक्यतो सार्वजनिक वाहतूक व्यवस्थेतून मार्गक्रमण करणे. पाण्याची नासाडी कमी करणे अशी छोटी उद्धिष्ट तरी ठेवू शकतो. ही कमीत कमी देणं आपण आपल्या पुढील पिढीला ठेवूया.

 

जगात विकसित देश सर्वात जास्त ऊर्जा, पाणी वापरतात आणि त्यांच्यामुळे विकसनशील देशाना जास्त भुर्दंड पडतो. ते होऊ नये आणि सर्व राष्ट्रांनी ही आपली  जबाबदारी आहे हे समजून देणे  आवश्यक आहे, या साठी United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) हि एक जागतिक संस्था या विषयासाठी स्थापन झाली असून पॅरिस येथील कार्यक्रमात 160 देशांनी आपापल्या देशाची  तपमान वाढ 1.5 ते 2 डिग्री पर्यंत मर्यादित ठेवण्याचे स्वघोषीत उद्धिष्ट ठरवले आहे.  शिवाय विकसित देशांनी विकसनशील देशाला वृक्षलागवड आणि कारबन चा वापर कमी केल्यास त्याबदल्यात कारबन क्रेडिट देण्याचे मान्य केले आहे, जे बाजारात रोख विकता किंवा विकत घेता येतात. इतके वर्ष अमेरिका या सर्व प्रयत्नांना पाठिंबा देत होती पण चीनच्या असम्बध वागण्यामुळे अमेरिकेचे पूर्व राष्ट्राध्यक्ष  ट्रम्प ने पॅरिस करारातुन माघार घेतली.

 

आता आपल्याला कळले असेल की मोदी सरकारने गेल्यावर्षी कर्नाटकातील 107 वर्ष वयाच्या सालूमारदा, थीमाक्का आजींना 380 वडाची आणि 8000 इतर झाडे लावल्याबद्दल पद्मश्री का दिली ती?

 

माधव भोळे (9819479791)