क्वेस्ट (क्वालिटी एज्युकेशन सपोर्ट ट्रस्ट - quest.org.in)

 
क्वेस्ट (क्वालिटी एज्युकेशन सपोर्ट ट्रस्ट - quest.org.in)
 असोरे, तालुका गुहागर, जिल्हा रत्नागिरी गावातीतील सुप्रसिद्द वासूनाना निमकर घराण्याच्या सुकन्या श्रीमती अपर्णा भोळे आणि त्यांचे चुलत बंधू श्री निलेश निमकर यांनी लहानपणा पासून शिक्षण क्षेत्रात स्वतःला वाहून घेतले आहे. श्री निलेश निमकर यांचे पिताश्री  डॉक्टर विष्णुपंत गणेश निमकर हे चिपळूण आणि सभोवतालच्या गावात दवाखाना चालवत त्यामुळे निलेश ना  ग्रामीण भागाची आवड होती. एकदा ते पूर्वीच्या ठाणे जिल्ह्यातील (आताच्या पालघर), जव्हार तालुक्यातील ऐने या गावी  वारली चित्रकला शिकायला गेले असता योगायोगाने ग्रामीण भागातील बाल शिक्षणाच्या क्षेत्रात उतरले.  ऐने ह्या साधारण ९०० वस्ती असलेल्या दुर्गम आदिवासी भागात पद्मश्री अनुताई वाघ यांनी सुरु केलेल्या ग्राम मंगल या संस्थेमार्फत चालवलेल्या बालवाडी मध्ये त्यांनी आपल्या कारकिर्दीची सुरवात केली. ऐने, दाभोण आणि राणखोल या तीन गावांमिळून ग्राम मंगल हि संस्था १२ अंगणवाड्या चालवत होती. आदिवासी बोली भाषा आणि सरकारी प्राथमिक पाठयपुस्तकातील उच्च सुसंस्कृत भाषा  यांचा कोठेच ताळमेळ बसत नसल्यामुळे शिकवायचे कसे  हे एक मोठे आव्हानच त्यांच्यासमोर होते. अशा वेळी ते आणि त्यांचे सहकारी यांनी आदिवासी समाजाची सांकेतिक भाषा आणि त्यांची बोली भाषा यांचा मेळ घालून व्यावहारिक भाषा तयार केली जी तेथील विध्यार्थ्यांना पटकन समजायला लागली. तेथून सुरवात झाली एका नवीन पर्वाला.
आदिवासी आणि ग्रामीण भागातील शिक्षण व्यवस्था मजबूत करणे हे  त्यांच्या आयुष्याचे  एक उत्तुंग ध्येय झाले. गेले २० वर्ष बालशिक्षण, शिक्षकांसाठी शिक्षण, पाठ्यक्रम तयार करणे सारख्या विषयात काम केल्यामुळे जिल्हा प्राथमिक शिक्षण कार्यक्रम,  युनिसेफ, सर रतन टाटा ट्रस्ट सारख्या संस्थाचे, निलेश सल्लागार म्हणून काम करतात.  बालवाडीतील अतिलहानग्या मुलांना शिकवण्यासाठी लागणारा अभ्यासक्रम तयार करण्यासाठी महाराष्ट्र राज्य शैक्षणिक संशोधन आणि प्रशिक्षण संस्थेने त्यांची नेमणूक केली आहे. श्री  निलेश याना महाराष्ट्र फौंडेशन तसेच इतर अनेक संस्थांतर्फे  शिक्षण क्षेत्रातील अद्वितीय कामगिरी बद्दल पुरस्कार मिळाला आहे.  माझी अंगणवाडी, माझी ओळख, वेगवेगळ्या वयोगटासाठी माझे गणित, माझे पुस्तक, माझा गणित खेळ संच, अनवट वाट, छत्री, भाकर, रंगी बेरंगी बाजार, अशी एकंदर ३० चे वर  पुस्तके त्यांनी लिहिली आहेत.
 
त्यांच्या भगिनी श्रीमती अपर्णा भोळे ह्या जे. जे. स्कुल ऑफ आर्ट मधून शिक्षण घेऊन त्या पुढे ठाणे येथील सुप्रसिद्ध ए. के. जोशी उच्च माध्यमिक विद्यालयात कला शिक्षका म्हणून काम करू लागल्या. त्यांचे सर्व लक्ष आपल्या दैनंदिन जबाबदाऱ्यांबरोबरच आपले बंधू निलेश यांच्या कार्यक्षेत्राकडे होते. वेळ मिळेल तसा त्या त्यांच्या कार्यात स्वयंस्फूर्त सहभाग देत होत्या. आपल्या निवृत्ती नंतर काही काळ श्रीमती अपर्णा भोळे यांनी सन्मित्र समाचार ची उपसंपादिका म्हणून सुद्धा काम पहिले परंतु कार्यबाहुल्यामुळे त्यांनी ते पद सोडून दिले.
 
श्री निलेश निमकर यांची या विषयातील तळमळ आणि धडपड सुप्रसिद्ध मराठी कलाकार  श्री अतुल कुलकर्णी यांच्या नजरेत आली. ते आणि आणखी काही समविचारी लोक एकत्र आल्यामुळे क्वालिटी एज्युकेशन सपोर्ट ट्रस्ट, ( quest.org.in) हि बिनसरकारी संस्था २००७ साली स्थापन झाली.  सुरवातीला श्री अतुल कुलकर्णी, अध्यक्ष, श्री निलेश निमकर संस्थापक सदस्य आणि निर्देशक तर श्रीमती अपर्णा भोळे या संस्थेत विश्वस्थ म्हणून काम करू लागले.
वाडा जिल्ह्यातील सोनाळे या आदिवासी गावात ह्या संस्थेचे मुख्य  कार्यालय असून आज  हि संस्था महाराष्ट्रातील ३६  जिल्ह्यात पसरली असून सुमारे ५७०० शाळा / अंगणवाड्यांमधील सुमारे ९००० हून अधिक शिक्षक / शिक्षिकांपर्यंत पोहोचली असून त्या मार्फत ती ग्रामीण भागातील सुमारे २,६०,००० विध्यार्थ्यांना शिक्षणाच्या नवनवीन पद्धतीने त्यांच्या ज्ञानात भर घालण्याचा प्रयत्न करत आहे. शिक्षणामध्ये विध्यार्थ्यांबरोबर शिक्षकांचा मोठा वाटा असल्यामुळे या नवनवीन कार्यपद्धती शिक्षकांना समजावून देऊन त्यांचे मार्फत हे प्रयत्न केले जातात. ग्रामीण भागातील विध्यार्थ्यांना शिक्षणाची गोडी लागावी आणि त्या द्वारे त्यांचे जीवन सुखमय व्हावे हा या मागील मुख्य उद्देश आहे.  ही संख्या दर वर्षी वाढत आहे. १४ वर्ष इतक्या कमी वेळात ते  शक्य झाले ते केवळ त्यांनी तयार केलेल्या ५४ प्रशिक्षित, समाज कार्याची आवड असलेल्या  शिक्षक मित्रांमुळे.  अर्थातच असंख्य हितचिंतक, टाटा ट्रस्ट, अझीम प्रेमजी ट्रस्ट सारख्या नावाजलेले देणगीदार, समाजसेवी सल्लागार, आणि असंख्य स्वयंसेवक यांच्या मदतीशिवाय हे शक्य नाही असे संस्थेचे अध्यक्ष श्री अतुल कुलकर्णी याना वाटते. समाजातील अनेक संस्थांकडून क्वेस्ट च्या भव्यदिव्य कामाची दखल घेऊन तिला सन्मानित केले आहे. नुकतेच श्री अतुल कुलकर्णी यांनी स्वेच्छेने आपल्या पदाचा राजीनामा देऊन सध्याचे उपाध्यक्ष श्री मनोज कार्येकर यांनी आता हि धुरा आपल्या खांद्यावर घेतली आहे.
 
क्वेस्ट, श्रीमती अपर्णा भोळे आणि त्यांचे चुलत बंधू श्री निलेश निमकर यांच्या या ऋषी तुल्य परंतु उत्तुंग कार्याचा परिचय समाजाला व्हावा म्हूणन ह्या लेखाचा खटाटोप.
माधव भोळे  
२४/०२/२०२१