बारसु चा विरोध बघत

बारसु चा विरोध बघता खालील प्रश्न मनात येतात: कोकणात रत्नागिरी जिल्ह्यात प्रत्येक गावात कमीतकमी 2 ते 3 सामाजिक मंडळे आहेत. या सर्वांची काही असोसिएशन वगैरे आहे कां? जर असेल तर त्यांनी आपापल्या गावचा विकास सोडून, संपूर्ण तालुका किंवा जिल्ह्याचा विकास होण्यासाठी कोणता प्रकल्प आणण्यासाठी काही प्रयत्न केले आहेत का? सरकारी योजना गावोगावी समजावून सांगण्यासाठी आणि त्याचा लाभ घेण्यासाठी काही मार्गदर्शन केले आहे कां? मोठ्या प्रमाणात सहकारी तत्वावर किंवा इतर पद्धतीने 1) फूड प्रोसेसिंग 2) मत्स्योत्पादन आणि एक्स्पोर्ट 3) मधुमक्षी पालन 4) रेशीम किडा पालन 5) मसाला झाडें लागवड 6) कॉफी लागवड 7) रंगीत मासे पालन आणि प्रोजोत्पादन तसेच एक्स्पोर्ट 8) इतर पर्यावरण पूरक प्रकल्प 9) वृक्षारोपण इत्यादी प्रकल्पासाठी काही प्रयत्न झाले कां? फक्त कारणे देऊन उपयोग नाही, विरोध करून उपयोग नाही तर कोकण विकासासाठी पर्याय हवाच...

अँटी कॅथी वुड गुंतवणूक सूत्र:

अँटी कॅथी वुड गुंतवणूक सूत्र: आज एक बातमी वाचली. अदानीच्या फॅमिली ट्रस्ट ने रू. 15, 446 करोड ( $ 1.87 बिलियन) किमतीचे अदानी एंटरप्राईसेस, अदानी पोर्ट, अदानी ग्रीन, अदानी ट्रान्समिशन ह्या कंपन्यांतील स्वतःचे मालकीचे सरासरी सुमारे 3.5% समभाग GQG पार्टनर ( ग्लोबल क्वालिटी ग्रोथ) ह्या अमेरिकन आणि ऑस्ट्रेलियन स्टॉक एक्सचेंज नोंदणीकृत मालमत्ता फंडला विकले. अदानीचे हे चारही समभाग गेल्या 2 महिन्यात 50 ते 70 % ने घसरले होते. GQG partners जगभरात 92 बिलियन डॉलरचा फंड मॅनेज करतो. त्याचे मुख्य गुंतवणूक अधिकारी राजीव जैन असून त्यांना या विषयातील 22 वर्षाचा अनुभव आहे. जैन ह्या फंडचे प्रवर्तक आहेत. त्यांच्याबद्दल लिहिताना पत्रकार लिहितो की ते अँटी कॅथी वुड गुंतवणूक सूत्र वापरतात. काय आहे हे अँटी कॅथी वुड सूत्र? अँटी कॅथी वुड ह्या ए. आर. के. इनोवेशन ई.टी. एफ. फंड चालवतात. हा एक फोकस फंड आहे. ज्या वेळी इंटरनेट, कॉम्पुटर, नवीन टेक्नॉलॉजी ह्या विषयात शेयर मार्केटमध्ये तेजी होती तेव्हा ह्या टेक्नॉलॉजी फंडाने खूप कमाई करून दिली. करोना नंतर गेले 2 वर्ष अमेरिका आणि युरोपमधील मंदी, महागाई आणि युक्रेन युद्ध या मुळे टेक्नॉलॉजी शेयर मध्ये झालेली घसरण या विरुद्ध मूलभूत किंवा पारंपरिक व्यवसायाला आलेली मागणी या मुळे त्या शेयर मध्ये भरभराट दिसून आली. भारतात सुधा पेटीएम, झोमॅटो, नायका, सारख्या टेक्नॉलॉजी कंपन्यांचे भाव घसरले. अमेरिकेत अनेक टेक्नॉलॉजी कंपन्यांमध्ये लोकांना कामावरून काढून टाकले गेले. आता अमेरिकेत अशा प्रकारच्या टेक्नॉलॉजी फोकस गुंतवणुकीला कॅथी वुड गुंतवणूक सूत्र म्हणतात. पारंपरिक गुंतवणूकदारांना आकर्षित करण्यासाठी हे एक नवीन "अँटी कॅथी वुड सूत्र असे घोषवाक्य तयार केले आहे. GQG partners च्या राजीव जैन यांचे मते अदानी यांचे वरील कंपन्यांचे सद्याचे मूल्य गुंतवणूक करण्यायोग्य असून त्यांच्या कंपन्या पुढे अपेक्षित काम करू शकतील असा त्यांना विश्वास वाटतो. तसेच त्यातील बहुतांश पायाभूत सुविधा निर्माण करणाऱ्या असल्यामुळे त्या भारताला आवश्यक असलेल्या प्रगतीसाठी दमदार कामगिरी करू शकतील. एक लक्षात घ्या राजीव जैन जरी भारतीय वंशाचे असेल तरी ते एक मुरब्बी गुंतवणूक तज्ञ असून 92 बिलियन डॉलरचा फंड सांभाळत आहेत. लाँग टर्म गुंतवणुकी वर त्यांचा विश्वास आहे. काल ही बातमी आल्यानंतर त्याचा ताबडतोब परिणाम म्हणजे ऑस्ट्रेलियन शेयर मार्केट मध्ये GQG partners चा शेयर 3.02% ने कमी झाला. परंतु असे खाली वर मार्केट होतच असते. गेल्या 3 वर्षात हा शेयर 7.52% सरासरी परतावा देत होता जो अमेरिकन किंवा ऑस्ट्रेलियन बाजाराच्या मानाने चांगला आहे परंतु गेल्या महिन्यात त्याने -2.43 परतावा दिला आहे. माझ्यामते व्यक्तिगत गुंतवणूकदारांनी कोणत्याही एका सेक्टरवर अवलंबून न राहता 5 ते 7 मुख्य प्रगतिशील सेक्टर मधील चांगले शेयर आपल्या पदरी ठेवले आणि त्याचा वेळोवेळी रिव्ह्यू घेतला तर नक्कीच फायदेशीर होईल. माधव भोळे

मातृदिन mothers day विशेष:

मातृदिन mothers day विशेष: आज 14 May म्हणजे mothers डे. खरोखरच कल्पना चांगली आहे. ज्या मातेने आपल्या भविष्याची आणि प्राणाची परवा न करता आपल्याला वाढवले तिची आठवण अथवा तिचा सन्मान करणे हे आपले कर्तव्यच आहे. पण मातेला वृद्धाश्रमात ठेवून मदर्स डे च्या शुभेच्छा देणारे, ५ मुले किंवा मुली असताना प्रत्येक मुलगा किंवा मुलगी ७३ दिवस सांभाळणार म्हणून मातेचा हिशोब करणारे, आईने किंवा वडिलांनी बहिणीला सुधा इस्टेटी मधील वाटा दिला म्हूणन त्यांचा छळ करणारे किंवा मुलीने सुधा पालकांचा सांभाळ करायला हवा म्हणून नवऱ्याला बजावणाऱ्या सुना मी बघितल्या आहेत. हे जिवंत पणी ज्यांना भोगायला लागले तरीसुद्धा माझ्या मुला नातवंडांचा संसार सुखाचा होवो म्हणून त्यांना आशीर्वाद देणारे ते पालक खरोखरचं धन्य मानायला हवेत. आपणही कधी वृद्ध होऊ शकतो आणि आपल्यावर सुद्धा अशी वेळ येऊ शकते याचे भानच अशा वाईट वागणाऱ्या मंडळींना नसते. नुसता पैसा असला म्हणजे सर्व जग जिंकले असे वाटणारी ही मंडळी ज्यावेळी आजारी पडतात त्यावेळी त्यांना त्यांची सर्व कर्म आठवतात. कोणतीही अपेक्षा न ठेवता, आपले सर्वस्व वाहून जे पालक आपल्या मुलांना लहानचे मोठे करतात, त्या सर्व पालकांना माझा नम्र प्रणाम. माधव भोळे

मेडिक्लेम विमा योजना हा एक तारणहार आहे

माझा एक मित्र आहे, प्रत्येक पैसा विचार करून खर्च करणारा. त्याच्या मते मेडिक्लेम पॉलिसी ही चांगली गुंतवणूक नाही, म्हणून तो आपल्याच नातेवाईक असलेल्या विमा प्रतिनिधीला नेहमी टाळायचा. आठ दिवसा पूर्वी अचानक त्याच्या वडिलांना अर्धअंगाचा चा झटका आला (आपत्ती कधी सांगून येत नाही). खाजगी रुग्णालयात गेला, पहिल्याच दिवशी 25 हजार उडाले, म्हणून मुंबईतील मोठ्यातल्या मोठ्या सरकारी रुग्नग्णालयात गेला. 5 दिवस कारभार बघितला, तोबा गर्दी, पेशन्टकडे दुर्लक्ष, दोन दोन वेळा टेस्ट साठी वेळा निश्चित होऊन सुद्धा आयत्या वेळी रद्द, त्यामुळे पेंशनट आणि नातेवाईकांना होणार शारीरिक आणि मानसिक त्रास. त्यात ट्रीटमेंटच्या हलगर्जीपणा मुळे झालेले रोग्याचे आबाळ हे बघितल्यावर पुन्हा खाजगी रुग्णालयात हलवणे आणि त्याचे लाखात बिल. हे लक्षात घेता आता तरी त्याला पटले असावे. मेडिक्लेम विमा योजना हा एक तारणहार आहे. (मी विमा दलाल नाही परंतु फेसबुक वर अनेक वेळा ऑपरेशनला अमुक लाख खर्च झाला त्याला मदत करा वगैरे पोस्ट वाचतो आणि प्रत्यक्षात आलेला अनुभव याचा ताळमेळ घालावा म्हणून टाकलेली पोस्ट. पुढच्या ला ठेच, पाठचा शहाणा !!!, हेल्मेट सक्ती सुद्धा असेच आहे, अपघातापासून संरक्षण. लक्षात ठेवा हेल्मेट नसेल तर मेडिक्लेम पास होत नाही). सत्य घटनेवर आधारित. माधव भोळे

मी मराठी व्यवसाईकाबद्दल लिहिलेले कोणाला तरी आवडले नाही.

मी मराठी व्यवसाईकाबद्दल लिहिलेले कोणाला तरी आवडले नाही. ठीक आहे कोणाला पाण्याचा ग्लास अर्धा भरलेला वाटतो, तर कोणाला तो अर्धा रिकामा वाटतो. इंग्रजी मध्ये म्हण आहे "beauty is in beholders eyes" म्हणजे बघणार्याच्या दृष्टीकोनावर औलंबून आहे. आपल्याला वाटते मराठी व्यवसाईकाने खूप मोठे व्हावे म्हणून हा खटाटोप. पर्वा दादरच्या जुन्या प्रसिद्ध मराठी कापडाच्या दुकानात गेलो होतो पितांबर घ्यायला सर्व किमती छापील लावल्या होत्या. आम्ही दोन पितांबर म्हणून रुपये 3,500 चा माल घेतला. शेटजींना म्हटले काही कमी करा. एक नाही दोन नाही सरळ 3500 चे बिल प्रिंट करून हातावर ठेवले. मी त्यांच्या हातावर 3450 ठेवले. त्यांनी सांगितले आणखी 50 ध्या. शेवटी मी विचारले अहो एव्हडा माल घेतला काहीतरी कमी करा. ते म्हणाले एक रुपया कमी होणार नाही. मला वाटते याना शाळेत / कॉलेजात अंकगणितात डिस्काउंट, वोल्युम डिस्काउंट, व्हॅल्यू डिस्काउंट, कस्टमर रिलेशनशिप कशी सांभाळायची याचे शिक्षण नसावे. या उलट आमच्या मालाडला बिल दिल्यानंतर सुद्धा (परप्रांतीय) शेटजी एवढया रकमेत 50 कमी दिले तरी घेतो आणि उलट हसत सांगतो, दोन आठ्वद्यांनी दिवाळीचा नवीन माल येणार आहे तेव्हा एक चक्कर टाका. अहो शोधले तर अशी दहा दुकाने असतील. कोण कशाला झक मारायला दादर ला त्याची आठवण करेल. ते असेच आठवणीत राहतील "आमची कोठेही शाखा नाही" सारखे. माधव भोळे

मृत्युपत्र करायला वकिलाची गरज नाही?".

मृत्युपत्र करायला वकिलाची गरज नाही?". हे खरे आहे की मृत्यू पत्र करायला वकिलाची गरज नाही तसेच ते रजिस्टर करायची सुद्धा गरज नाही. पण हे अर्ध सत्य आहे कारण सर्वसाधारण माणूस अजाणतेपणी विल करताना अनेक चूका करतो आणि त्या चुका सुधारण्यासाठी विलकर्त्याचे ज्ञात आणि अज्ञात वारस लाखो रुपये खर्च करून त्यातून आपल्या सोयीचा अन्वयार्थ लावण्याचा प्रयत्न करतात आणि काही कमावतात, काही गमावतात. मागे एका शिक्षित अविवाहित व्यक्तीने आपल्या प्राईम एरिया मध्ये असलेल्या रहत्या घराची इस्टेट एका ट्रस्टला विल मध्ये लिहून दिली, त्यावेळी ट्रस्टीनी आग्रह केला की आपण वकिलामार्फत ते विल करू, परंतु त्या व्यक्तीने हेच सांगितले की मला माहित आहे विल कसे करायचे ते आणि लिहून देताना घराखालचा जमिनीचा प्लॉट नंबर चुकून चुकीचा लिहिला. त्या व्यक्तीच्या पश्चात ज्यावेळी ट्रस्ट त्या इस्टेटीचा ताबा घ्यायला गेली त्यावेळी तेथील एका गल्लीच्या दादाने दुसरे मृत्यू पत्र दाखवले आणि ही सर्व इस्टेट त्याला लिहून दिली आहे असे दाखवले. त्या दादाच्या पाठी तेथील एक बिल्डर होता. केस कोर्टात गेली 5 वर्षांनंतर दादाचे विल खोटे निघाले परंतु ट्रस्ट च्या विलमध्ये प्लॉट नंबर चुकीचा निघाल्यामुळे ती जमीन ट्रस्ट ला मिळाली नाही. शेवटी कोर्टाने निर्णय दिला की मृत व्यक्तींच्या कायदेशीर वारसाकडे ही संपत्ती जाईल आणि त्यामुळे ट्रस्ट ला 4.5 लाख रुपये आणि अनमोल वेळ कोर्ट कचेरीत नुकसान झाले. जर योग्य वकिलामार्फत हे केले असते तर सारे तपशील नीट तपासून मृत्युपत्र तयार होऊ शकले असते. हे एक उदाहरण आहे पण अशा अनेक सर्वसाधारण चूका सामान्य लोक करत असतात, उदा. त्यांच्या मते सहकारी गृहनिर्माण संस्थेमध्ये नॉमिनी दिला की तो त्या फ्लॅट चा कायदेशीर वारस होतो पण तसे नाही. तसेच जे आप कमाईचे आहे तेच तुम्ही मृत्यू पत्रात लिहून देऊ शकतात पण जे वडिलोपार्जित आहे त्यातील फक्त तुमच्या वाट्याची इस्टेटच तुम्ही लिहून देऊ शकता वगैरे. माधव भोळे

कोकण विकास लेख क्र. 1

कोकण विकास लेख क्र. 1 लेखक माधव भोळे कोकण म्हणजेच रायगड, रत्नागिरी आणि सिंधुदुर्ग जिल्हा हे अतिशय समृद्ध वनश्रीने नटलेले जिल्हे आहेत. सकस माती, भरपूर ऊन आणि कमी क्षार असलेल्या शुद्ध पाण्याची मुबलकता हे ह्या जिल्ह्यांचे वैशिष्ट्यें आहे. जरी कोकणी माणूस हुशार असला तरी सम्पतीच्या बाबतीत आणि उत्पन्नाच्या बाबतीत तो मागासलेलाच आहे असे म्हणायला हरकत नाही. कोकणचा विकास हे येथील अनेक नेत्यांचे अधुरे राहिलेले स्वप्न आहे. अजूनही अनेक तरुण मुले दरवर्षी रोजगारासाठी शहराकडे वळत आहेत. अनेकांना वाटत होते की कोकणात रेल्वे आली म्हणजे विकास होईल. होय काही प्रमाणात पायाभूत सुविधांमध्ये विकास झाला आहे पण मूळ म्हणजे ज्या कारणांनी उत्पन्न वाढते त्या ठिकाणी कोकणी माणसाचे पूर्ण दुर्लक्ष झाले आहे. आम्हाला वाटते गावात रस्ता झाला, लाईट आले, घराघरात नळ पाणी आले, जिओ चा टॉवर आणि मोबाईलला रेंज आणि इंटरनेट आली म्हणजे विकास झाला. पण हे सर्व करून सुद्धा कोकणी माणसाने आपले उत्पन्नात वाढ व्हावी या साठी केलेल काहीे ठोस प्रयत्न दिसण्यात येत नाहीत. डोंगर आणि दऱ्या ही अडचण न समजता त्याचा उपयोग कसा करून घ्यायचा याचा विचार होणे आवश्यक आहे. माकडे खातात म्हणून काहीच करायचे नाही ह्या नकारात्मक विचारातून बाहेर पडणे आवश्यक आहे. ज्याला माकड हात लावत नाहीत असे पदार्थ किंवा झाडे याचा विचार होणे आवश्यक आहे. प्रत्येक ठिकाणी भौगोलिक परिस्थिती वेगळी असते, त्या नुसार उत्पन्नाचे स्रोत निर्माण करणे आवश्यक आहे. एक मोजपट्टी सर्वाना लावून उपयोग नाही. ऊन हे देवाने दिलेले सोने असून त्यात जर उपयुक्त झाडे लावली तर या गावागावात सोन्याचा धूर निघाल्याशिवाय राहणार नाही. पण त्या साठी कल्पक नियोजन हवे. तसेच हा वैयक्तिक विचार नसून हा समूहाचा विचार होणे आवश्यक आहे. ज्याप्रमाणे पश्चिम महाराष्ट्राने 70 वर्षां पासून सहकार्याने प्रगतीची रोपे रुजवली तशी रोपे आपल्या कोकणात रुजवण्याची गरज आहे. गावकितील वाद, वाड्यावाड्यातील चढाओढी, जातिजातीतील, धर्मधर्मातील तेढ त्यातून राजकीय पक्ष घेत असलेला फायदा यावर एकच उपाय आहे तो म्हणजे प्रत्येक कोकणी माणसाने हे सर्व जुगारून एकत्र येणे. आणि मला खात्री आहे की जर पैसे किंवा फायदा दिसत असेल तर हे सर्व लोक नक्की एकत्र येतील. मराठी माणसाला भावाभावातील, भावकितील, गावातील वाद सोडवायला कोणी पटेल, तिवारी चालतो पण आमचे वाद आम्ही आमच्यात सोडवू शकत नाही हे दुर्दैव. लहानपणी दोन माकडे मांजराच्या मदतीने, लोण्याचा गोळा कसा वाटतात आणि मांजर माकडांना कसे मूर्ख बनवते हे आम्ही शिकलो पण प्रत्यक्ष जीवनात आम्ही मांजरांनाच मध्यस्ती करायला सांगत असतो. आज शहरातील पैसा ह्या गावच्या राजकारणात ओतला जातो आणि त्यामुळे गावाचा विकास होण्याचे ऐवजी गावे भकास होत चालली आहेत. गावात रोजगार नसल्यामुळे आणि पुरेशी उत्पन्नाची साधने नसल्यामुळं गावातील तरुण नाईलाजाने शहराकडे वळतो. करोना च्या काळात आलेल्या आपत्ती लक्षात घेता आपली गावे अडचणीच्या काळात कशी उपयोगी होतील यासाठी आपण काय करायला हवे हे समजले पाहिजे. शहरातील पैसे कमवून गावात घर बांधण्यापेक्षा गावातच उत्पन्न तयार करून गावात पक्के आवश्यकते नुसार घर, बागबागायत करायला हवी. शासनाकडून काय प्रयत्न होत आहेत त्यांची माहिती घेऊन त्यात काही सुधारणा करता येईल का या साठी दबावगट होणे आवश्यक आहे. माझ्याकडे काही कल्पना आहेत. या बाबतीत आपण सर्वाना हा लेख आवडला असेल तर मी पुढील लेखात त्यातील काही कल्पना मांडिन. आपल्याला हे लेख कसा वाटला ते कळवावे माधव भोळे

आत्महत्या?

आत्महत्या? 😢😢 खरे म्हणजे मी या विषयावर कधीच प्रकट होत नाही. पण आज सकाळपासून फेसबुकवर आणि मेडिया वर सुप्रसिद्ध तरुण अभिनेता सुशांत सिह रजपूत याच्या आत्महत्येच्याबद्दल जो काही मारा चालू आहे, त्याबद्दल थोडेसे लिहावेसे वाटले म्हणून लिहितो. त्याच्याबद्दल नाही. खरे म्हणजे ज्या फेसबुकवर मी आज लेख लिहीत आहे त्याचा उगमच मुळी मार्क झुकरबर्ग सारख्या अतिशय विचारी अश्या मनोवैज्ञानिकाकडून झाला. मार्क कदाचित या विषयातील डिग्री होल्डर नसेल परंतु माणसाला भावना असतात, त्या व्यक्त करायला, कोणाबरोबर तरी शेयर करायला एखादी जागा, एखादा गावाबाहेरचा कट्टा, एखादी मित्राची साथ किंवा एखाद्या प्रेयसीची कुस लागते हे तो जाणून होता आणि आहे. भावनांचा हा चक्रव्यूह भेदण्यासाठी फेसबुक किंवा सोशल मीडिया सारखा चांगला पर्याय नाही. काही वेळा लोक त्याचा अतिरेक सुद्धा करतात पण ठीक आहे, होते असे कधी कधी. आज फेसबुक, इन्स्टाग्राम सारख्या सोशल मीडिया असताना सुद्धा मनात आशा कोंड्या का तयार होत असतील? त्याचे एक आणि मोठे कारण म्हणजे आपण पाहिलेली स्वप्ने आणि आपण आपल्या प्रगतीबद्दल मनात तयार केलेले आराखडे किंवा आलेख हे सुद्धा आहे. स्वप्न अनेक प्रकारची असतात आणि प्रगतीला सुद्धा अनेक व्याख्या असतात. प्रत्येकजण ती आपापल्या कुवतीनुसार ठरवत असतो. स्वप्न असायलाच पाहिजेत, पण स्वप्न साकार होत नाहीत म्हणून त्यावर निराश होण्याचे काही कारण नाही. देवांनी माझ्या मनासारखेच सर्व करावे हा हट्ट आपण का करावा हेच मला कधी समजले नाही. मला हवी ती गोष्ट मिळवण्यासाठी मी माझ्या कुवतीनुसार हवे ते प्रयत्न,कष्ट, मेहेनत केली आहे आता प्रारब्धात असेल तर ते होईल. प्रारब्ध, दैव या सारखे शब्द याच कारणासाठी तयार गेले असावेत. सिकंदर, नेपोलियन किंवा हिटलर सारखी जगजेती मंडळी सुद्धा कोठेतरी हरलीच. मग आपण कोण आहोत. याचा अर्थ संत श्रेष्ठ तुकारामांसारखे "ठेविले अनंते तैसेचि रहावे" असा नसून जास्तीत जास्त प्रयत्न करण्यात आपण कोठेही कमी पडता कामा नये. पण वेळ आलीच तर नकार, किंवा अपयश पचवण्याची ताकद सुद्धा मनात आणि शरीरात हवी. ८४ लक्ष योनीतुन नरदेह एकदा मिळतो आणि तो चांगल्या रीतीने उपभोगता यावा त्याचा चांगल्या रीतीने उपयोग व्हावा यासाठी देवाने आपल्याला या पृथ्वी तलावावर पाठवले आहे त्या देवाचा अपमान असे आत्महत्या करून आपण करू शकत नाही. ईच्छा असेल तर मार्ग जरूर आहे असे म्हणतात, कदाचित तो लांबून जाणारा असेल, कदाचित तो मार्ग शोधताना दुसरा मार्ग सापडेल. पण सतत काहीतरी करत रहा जेणेकरून आपण एकटे रहाणार नाही, आपल्या बरोबर काही काम करत चला, भले त्यात आर्थिक फायदा होवो, अथवा न होवो. उद्याचा येणारा उषषकाल, आजच्या रात्रीच्या उदरातूनच येतो हे लक्षात ठेवा. कदाचित काही चुका अशा असतात ज्या सुधारू शकत नाहीत त्या विसरायला शिका त्यातच तुमचे आणि सर्वांचे भले आहे. माधव भोळे

शेयरमार्केट मध्ये गुंतवणूक

फेसबुकवर अनेक मंडळी लिहिताना दिसतात की त्यांना शेयरमार्केट मध्ये गुंतवणूक करायची आहे पण त्यांना त्यातील काहीच माहिती नसते. त्यांच्या साठी सर्वसाधारण सूचना: सर्वसाधारण लोक ज्यांना डे ट्रेडिंग करण्यात स्वारस्य नाही आणी ज्यांना दूरगामी गुंतवणूक करायची आहे त्यांनी खालील पद्धतीने काम केल्यास नक्की फायदाच होईल. १) स्मॉल कॅप, मिडक्याप आणि लार्ज कॅप या मधील फरक समजून घ्यावा 2) बॅलन्स शीट, प्रॉफिट अँड लॉस स्टेटमेंट्स, प्रोफीटेबिलिटी, बुक व्हॅल्यू, अर्निंग पर शेयर, रिटर्न ऑन इन्व्हेस्टमेंट, प्राईस अरनिंग पर शेयर रेशो, डेंबट इक्विटी रेशो असे विविध रेशो यांची माहिती करून घ्यावी. ज्याला फंडामेंटल म्हणतात. ३) एकदा फंडामेंटल समजायला लागले की ज्या शेयर मध्ये गुंतवणूक करावीशी वाटते त्या विविध शेयर बाबतीत ती तपासणे आवश्यक आहे. ही तपासणी वारंवार, किंवा निदान गुणवणूक करताना किंवा विकताना तरी करावी लागते. कित्येकवेळा फेमस ब्रँड किंवा नाव असलेल्या कम्पन्या, ज्यांचा जनरल पब्लिकशी सम्बन्ध येतो त्या फँदामेंटली स्ट्रॉंग असतातच असे नाही. या उलट ज्या कँपन्यांनाचा जनरल पब्लिक शी संबंध येत नाही आणि ते बिझिनेस टू बीझीनेस काम करतात त्यांचे फँदामेंटल स्ट्रॉग असू शकतात. कारण तुम्ही किती फेमस आहेत या पेक्षा तुम्ही काय तयार करता आणि / किवा विकतात, त्याची सध्याची मागणी आणि पुढील मागणीचा स्कोप, त्यातील कोंपिटीटर, त्याला लागणारी रॉ मटेरियल त्याची उपलब्धता, त्यावर आणि फिनिश प्रोडक्ट च्या टॅक्सेस वर किंवा सरकारी निरबंधांवर हे रेशो बदलत असतात. शिवाय देशाची आणि जागतिक अर्थव्यवस्था याची माहीती घेत रहावी लागते. ह्या गोष्टी सतत बदलत असतात आणि त्यामुळे हे रेशो सुद्धा बदतल असतात. अर्थात सर्वसामान्य माणसाला हे स्वतः करणे शक्य नाही, परंतु असे फंडामेंटल समजवून सांगणारे अन्यालिस्ट NDTV profit, टाइम्स ईटी, CNBC सारख्या बिझिनेस न्यूस चॅनल वर सांगत असतात. विशेषतः दर तिमाही चे आधी अपेक्षित निकाल आणि नंतर आलेले निकाल यांचा मोठा उत्सवच या चॅनल वर किंवा इकॉनॉमिक् टाइम्स, बिझिनेस स्टॅंडर्ड, बिझिनेस टुडे सारख्या वर्तमानपत्रातून किंवा अगदी आपल्या नेहमीच्या वर्तमान पत्रातिल अर्थविषयक सदरातून येत असते. अर्थात बिझिनेस वर्तमान पत्र जास्त माहिती देत असतात. 4) चांगला नफा मिळवायचा असेल तर एवडी मेहेनत घ्यावीच लागते पण आपण म्हणाल की बीएसई आणि एन एस ई या दोन स्टोक एक्स्चेंज मिळून साधारण 6800 एवढया कम्पन्या लिस्टेड आहेत तर हे कसे शक्य आहे. बरोबर आहे. पण आपण फक्त त्यातील आपल्याला वाटणाऱ्या 50 कँपन्यांचा ढोबळ अभ्यास करा, त्यातील 20 कँपन्यांवर विशेष लक्ष द्या आणि त्यातील फक्त 10 कँपन्यांमध्ये गुंतवणूक करा. केलेल्या गुंतवणुकीवर विशेष लक्ष ठेवून त्याची प्रगती बघून त्यातील प्रॉफिट न होणाऱ्या स्क्रिप्ट मध्ये उरलेल्या अभ्यासित कम्पन्यानि बदल करून, आपला पोर्टफोलिओ सुस्थितीत ठेवा. 5) आपले ब्रोकर किंवा एसएमएस अलर्ट आपणाला नवनवीन माहिती देऊन आपला पोर्टफोलिओ ढवळायला उद्युक्त करतात पण त्या पैकी काय ऐकायचे आणि काय सोडायचे हे आपणालच ठरवावे लागेल कारण प्रत्येकाचा अनुभव वेगवेगळा असू शकतो. 6) जर ह्यातील काहीच करायचे नसेल तर मग मित्र किंवा ब्रोकर टीप देतील त्यावर रामभरोसे खुशाल गुंतवणूक करा आणि आपल्या मेहनतीने कमावलेल्या पैशाचे नशीब अजमवा म्हणजेच लागला तर तुक्का नाहीतर विसरून जा. अर्थात सर्व ब्रोकर किंवा मित्र चुकीच्या टीप देतात असे नाही पण ती बरोबर आहे की नाही हे समजण्या इतपत आपणाकडे ज्ञान असले पाहिजे. कारण ब्रोकर ला आपण शेयर विकले किंवा विकत घेतले तरी कमिशन लागू असते. आपण म्हणाल मित्राला काय फायदा. ब्रोकर लोक अशा मित्रमंडळींच्या सोशल नेटवर्क चा फायदा करून घेण्यात हुशार असतात. ते पुड्या सोडत जातात आणि त्या अशा सोशल नेटवर्क वर पटकन पसरतात. सर्व ब्रोकर मंडळी वाईट नाहीत पण शेवटी त्यांचेपण पोटपाणी त्यावरच अवलंबून असते. त्यामुळे जिथपर्यंत लोक शेयरची खरेदी विक्री करत नाहीत तो पर्यंत त्यांचे मीटर सुरू होत नाही. बघा पटते का, नाहीतर सोडून ध्या माधव भोळे

2BHK Flat

काल एका ओळखिच्या मुलाची भेट झाली. त्याचे लग्न जमत नव्हते म्हणून काळजीत होता. तो तक्रार करत होता, जी मुलगी सांगून येते तीची आई विचारते तुमच्याकडे स्वतःचा 2 BHK फ्लॅट आहे का? मुंबई किंवा ठाणे मध्ये चालेल, वसई विरार नको कारण आमची मुलगी चर्नि रोड ला काम करते, वगैरे वगैरे. तो म्हणाला काका, मुंबईत 2 BHK फ्लॅट घ्यायचा म्हणजे कमीतकमी 1.4 करोड किंमत आहे, ठाण्यामध्ये 1.1 करोड ते सुद्धा घोडबंदर रोडवर म्हणजे लांब. एम बी ए झाल्यानंतर मला जॉब लागून 5 वर्ष झाली. यात मला लोन काय मिळणार आणि मी 2 BHK कसा घेणार? बरीच प्रोपोसल आली पण लोक फक्त चेष्टा करतात. माझ्या घरून पण काही सपोर्ट नसल्यामुळे ते अशक्य आहे. गेले 4 महिने माझी त्याच्याशी या विषयावर नेहमी चर्चा होत असे. शेवटी एकदिवस न राहून मी त्याला म्हटले, तुझे म्हणणे खरे आहे पण आज जग आपल्याला हसत आहे. पैसे नाहीत तो मूर्ख समजला जात आहे. वडिलोपार्जित इस्टेट किंवा स्वतःची इस्टेट नाही त्याला जगात आणि लग्नाच्या बाजारात काही किंमत दिली जात नाही. असो, तुझे लग्न योग्य वेळी होईलच पण यातून आपण एक पोसिटीव्ह गोष्ट घेतली पाहिजे. ती म्हणजे आपण आपले उत्पन्न सन्मार्गाने वाढवले पाहिजे. आपल्या उत्पन्नाचा वेग महागाईच्या वेगापेक्षा जास्त झाला पाहिजे. आजपर्यंत जे लोक घर घ्यायला गेले त्यांना असलेली शिल्लक आणि घराची किंमत यात कायम तफावत आढळली. म्हणून तर हौसिंग लोन ही कल्पना आली, पण ते सुद्धा आपल्या कमाईच्या पटीत आणि वय आणि जागेच्या किमतीवर अवलंबून मिळते. थोडक्यात आपले दाखवता येणारे उत्पन्न जास्त असेल तर आपण घर घेऊ शकू. असे उत्पन्न वाढवण्यासाठी तू काही विचार केला आहेस का? अनेक छोटे मोठे व्यवसाय आपली नोकरी सांभाळून आपण करू शकतो त्यामुळे शिल्लक वाढू शकते तसेच आपल्याला अनुभव मिळतो आणि एक नवीन उत्पप्नाचा झरा सुरू होतो. मी एक माहीत असलेली गोष्ट सांगतो. मी लग्नापूर्वी गिरगावात रहात असताना अरुण भट नावाचे एक शिक्षक, आय आय टी आणि 12 वि साठी भट क्लासेस म्हणून साहित्य संघ मंदिरच्या वर ४ थ्या मजल्यावर, केळेवाडी, गिरगाव मध्ये चालवायचे. हाडाचा शिक्षक. फी दिली नाहीतर कधी विचारायचे नाहीत पण गणिते केली नाही तर पट्ट्याने मारायचे. वर्षावर्षात कधी फी विचारली नाही. त्यावेळी वार्षिक फी 1800 रुपये ती सुद्धा द्यायला जड होती लोकांना. एकदा मी १९८६ साली दिल्ली येथे कामानिमित्त गेलो असता त्याच हॉटेलमध्ये हे सर लॉबीत भेटले. साधा शर्ट पॅन्ट, पायात चपला आणि हातात झोळी. ते मला ओळखत नव्हते पण मी त्यांना ओळखत होतो. मी त्यांना विचारले, सर तुम्ही इकडे कुठे? ते म्हणाले अरे आमच्याकडे दिवाळी, ख्रिसमस आणि मे महिन्यात क्लासला सुट्टी असते ( पूर्वी क्लासमध्ये व्हेकेशन बॅचेस होत नसत). खूप रिकामा वेळ फुकट जातो. मग काय करायचे?. आता काश्मीर मध्ये टेररिसम मुळे लोक काश्मीर मध्ये फिरायला जात नाहीत. पण सिमला, कुलू, मनाली आणि इतर हिमाचल प्रदेश मध्ये बर्फ असल्यामुळे लोक बर्फ बघायला आणि बर्फात खेळायला येतात. काश्मीर ऐवजी हिमाचल नवीन यात्रा स्थळ होऊ घातले आहे. मी या सुट्यांमध्ये 5 ते 7 ट्रिप घेऊन हिमचलमध्ये जातो. तेथील सर्व हॉटेलवाले माझ्या ओळखीचे झाले आहेत, ते माझ्या पाठीच असतात. तेव्हढेच माझे वर्षाचा खर्च सुटतो आणि कमाई वाढते. बघता बघता सरानी या विषयात जम बसवला आणि सिमला येथे 2 हॉटेल विकत घेतली. नंतर या अनुभवाच्या जोरावर कोस्टल कर्नाटक ही भारतातील पहिली नवीन ट्रिप सुरू करून या क्षेत्रात धमाल केली. भटकळ, कुमठा येथे जा आणि जीपवाल्याना सांगा अनुभव ट्रॅव्हल च्या हॉटेल ला जायचे आहे, ते पैसे घेणार नाहीत कारण त्यांचे भाडे अनुभव ट्रॅव्हल देतो असे माझ्या गुजराथी मित्र जो त्यांच्या ट्रीपला जाऊन आला तो म्हणाला. आता त्यांचे ऑफिस प्रभादेवी येथे असून ते त्यांची मुलगी सांभाळते. सरांचा फ़ंडा सिम्पल, कस्टमरला जे हवे ते खायला देऊन खुश करायचे, हिशोब बघायचा नाही. सिनियर सिटीझन ना संध्याकाळी थंडीमध्ये गरम गरम भजी किंवा उन्हाळ्यात थंडगार आईस्क्रिम देऊन मन जिंकून घ्यायचे. तोंडावर आणि हृदयावर नुसती साखर पेरलेली. तेच गिर्हाईक चार नवीन गिर्हाईक देते. जाहिरातीची गरज नाही. माणूस दिलदार. असो भट सरानी पुढे क्लासेस बंद केले आणि कोस्टल कर्नाटका मध्ये 3 / 4 हॉटेल आणि व्हेकेशन व्हीला बांधून सम्पती कैक प्रमाणात वाढवली. अर्थात अहोरात्र मेहेनती शिवाय ते शक्य नाही. सांगण्याचा मतितार्थ आपणही आपले उत्पन्न महागाईच्या पेक्षा जास्त वेगाने कसे वाढवता येईल याचा सखोल विचार करून कामाला लागायला हवे. झटपट डबल पैसे होण्याचा मार्ग शोधू नका कारण मेहेनत, काटकसर, नियोजन, व्यापारी वृत्ती आणि आत्मसन्मानाने पैसे कमवण्याची वृत्ती नसेल तर कोणीच यशस्वी होऊ शकत नाही. माधव भोळे

अमेझॉन, ऑनलाईन खरेदी, दुसरी बाजू.

अमेझॉन, ऑनलाईन खरेदी, दुसरी बाजू. काही 45/50 पुढील मंडळी स्वदेशी च्या नावाखाली ऑनलाईन खरेदीला विरोध करताना दिसली म्हणून हा लेख प्रपंच. नाराजी अमेझॉन विरुद्ध आहे की ऑनलाईन खरेदी विरुद्ध आहे ते कळत नाही? अमेझॉन जर परदेशी कम्पनी आहे म्हणून तिच्याविषयी काही आक्षेप असेल तर भारतीय उद्योगांनी हे आव्हान स्वीकारून तिला स्पर्धेत घरी बसवायला हवे. ऑनलाईन खरेदीचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे ती भारताच्या कोणत्याही कोपऱ्यातून करता येते. अगदी नागालँड आणि लडाख च्या दुर्गम भागातून ते अगदी केरळ / कन्याकुमारीच्या टोकावरून, जेथे जेथे इंटरनेट उपलब्ध आहे तेथून. ग्राहक जो पैसा खरेदीला वापरतो त्याचे मूल्य सर्व भारतात सारखे आहे तर शहरातील ग्राहकांना जास्त पर्याय उपलब्ध असतात पण खेडेगावातील ग्राहकांना तेवढे पर्याय उपलब नसतात, असे व्हायला नको. अनेक वेळा खेडेगावातील ग्राहकांना दुधाची तहान ताकावर भागवायला लागते कारण जवळच्या दुकानात जे उपलब्ध असते तेच खरेदी करायला लागते. शिवाय त्याचा शहराची खेप वाचते. चोखंदळ ग्राहकाला दहा दुकानात फेऱ्या मारल्याशिवाय वस्तू पसंत पडत नाही पण येथे घरबसल्या आपण दहा वेबसाईटवर जाऊन वस्तू बघू शकता. अनेक वेळा दुकानदार सेल्समन वस्तूंची टेक्निकल माहिती योग्य देऊ शकत नाही, पण चांगल्या वेबसाईट वस्तूची पूर्ण तांत्रिक माहिती देतात ( टीव्ही, फ्रीज, वॉशिंग मशीन). शहरात शोरूम काढणे आणि चालवणे ही अत्यन्त महाग आणि खर्चिक बाब आहे, शिवाय एयर कंडिशनिंग खर्च, सेल्समन चा पगार परवडत नाही, पण अनेक दुकानदार जे शोरूम चालवू शकत नाहीत ते गोडाऊन ठेवून आपली विक्री करू शकतात. एकदा प्रोडक्ट डिटेल्स आणि फोटो वेबसाईटवर टाकले की सेल्समन चा खर्च वाचतो. वाचलेल्या पैशातून तो ग्राहकांना सूट देऊ शकतो. अमेझॉन अमेरिकेमध्ये १.२० कोटी प्रोडक्ट स्वतः विकते आणि इतर दुकानदारांचे मिळून एकंदरीत ६० कोटी पुस्तके, वगैरे उपलब्ध आहेत, तर भारतीय अमेझॉनवर १० लाख प्रोडक्ट उपलब्ध आहेत. आता तुम्ही सांगा १० लाख प्रोडक्ट जर सर्व भारतीयांना जवळजवळ डिलिव्हरी चार्जेस थोड्या फरकाने सारख्याच मूल्याने उपलब्द असतील तर शहर आणि ग्रामीण भागातील दरी कमी होण्यास मदत होईल की नाही? ऍमेझॉन काही एकटा विकत नाही, अगदी रत्नागिरी मधील आजीबाई सुद्धा चुलीवर भाजलेले कुळीथ पीठ हल्ली ऑनलाईन विकायला लागल्या आहेत, याचेवरून हा फ़ंडा ग्राहकांना नक्कीच रुचला आहे. जर भारतीय वस्तूंची विक्री वाढली तर उत्पादकाला बळ मिळेल आणि रोजगार सुद्धा वाढून पुढे एक्स्पोर्ट शक्यता निर्माण होऊ शकेल. जर विक्री वाढली नाही तर उत्पादक आणि विक्रेता दोन्ही मेला तर रोजगार कुठून उपलब्ध होणार. रोजगार डायरेक्ट आणि इन डायरेक्ट दोन्ही उपलब्ध होत असतो. ग्राहक संरक्षण कायद्याचा विचार केला तर सरकारने यावर तोडगा काढून आपल्या कायद्यात आणि रिड्रेसल व्यवस्थेत सुधारणा करन ते सर्व इ कॉमर्स वेबसाईट ना अंमलबजावणी करायला लावायला काही हरकत नाही. माधव भोळे

सत्तेचा माज: एक आठवण.

सत्तेचा माज: एक आठवण. आपल्या पासपोर्टच्या पाठी एक शेरा असतो, इमिग्रेशन क्लियरन्स करायला पाहिजे कीवा नको. पूर्वी आखाती देशात जायचे म्हटले की इमिग्रेशन चेक करणे आवश्यक असायचे. मला 1983 साली ऑफिस तर्फे दुबई ला जाण्याची पहिल्यांदाच संधी आली होती. साहेबांनी सांगितले, खिरा नगर, सांताक्रूझ येथे केंद्रीय कामगार खात्याचा एक विभाग आहे, आवश्यक ती पत्रे ऑफिसमधून घेऊन तेथे जाऊन तुझ्या पासपोर्टवर इमिग्रेशन क्लियर करून घे म्हणजे पुढील आठवड्यात तू दुबईला जाऊ शकतो. या सर्व प्रक्रियेला मी नवीनच होतो. खिरा नगर येथे सकाळी 8 वाजता गेलो तर तेथे माणसांची ही झुंड होती. जवळजवळ 500 ते 700 माणसे, त्यांचे एजंट, तेथे होते. तेथील एका क्लार्कला विचारून फॉर्म भरून आवश्यक ती कागदपत्रे आणि पासपोर्ट जोडून फॉर्म योग्य त्या खिडकीवर भरून दिला. आता दुपारी 4 वाजता पासपोर्ट छापा मारून मिळणार म्हणून जेवून चार वाजेपर्यंत तेथे आजूबाजूला वेळ काढला. 4 वाजता सुरू होणारे काम 4.30 ला सुरू झाले. मी लाईनमध्ये उभा होतो. शिपाई एकेक नाव पुकारत होता आणि लोक पासपोर्ट घेऊन जात होते. माझा पासपोर्ट ढिगाऱ्याखाली होता. प्रत्येक वेळी नवीन पासपोर्ट यायचे आणि माझा पासपोर्ट खालीच रहायचा. बघितले सर्व एजंट मंडळींचे पासपोर्ट पटापट क्लियर केले जात होते आणि आमच्या व्यक्तिगत सरख्यांचे पासपोर्ट खालीच रहात होते. तेथपर्यंत 6 वाजत आले आणि ऑफिस बंद व्हायची वेळ आली. मी नवीन असल्यामुळे मला वाटले की परत उध्या यायला लागते की काय? म्हणून मी तेथील अधिकाऱ्याला म्हटले सर आम्ही येथे 4 वाजल्यापासून उभे आहोत. माझा पासपोर्ट तुमच्या समोरच पडला आहे पण तुम्ही बाकीच्या मंडळींचे पासपोर्ट क्लियर करता आणि माझा खाली का ठेवला आहे? त्यावर तो अधिकारी भडकला. या सत्ताधारी मंडळींना असे प्रश्न विचारलेले आवडत नाहीत. जर एकसारख्या विनवण्या, यस सर, यस सर केले तर त्यांना आणखीनच चेव येतो. सरकारी ऑफिसमध्ये, मूर्खासारखे जे होईल ते बघत बसल्याशिवाय पर्याय नसतो. त्यांनी मला विचारले कुठे आहे तुझा पासपोर्ट? मी म्हटले बघा हा लाल स्टिकर लावलाय तो. त्यांनी तो पासपोर्ट घेतला. माझे नाव विचारले. मला वाटले हा आता सही करून देईल. त्याने शेवटचे पान काढले आणि त्या इमिग्रेशनच्या भागात भली थोरली फुल्ली मारून ठेवली आणि म्हणाला जा आता कुठे जायचे तिथे. आता तू कुठेही जाऊ शकत नाही. पासपोर्ट हातात घेतला आणि आपले काय नुकसान झाले ते लक्षात आले. अक्षरशः डोळ्यात पाणी आले. दुसऱ्या दिवशी ऑफिस मध्ये जाऊन साहेबाला सर्व गोष्ट सांगितली. साहेब अनुभवी होता. त्यांनी आमच्या ऑफिसचा एजंट थॉमस कुकला हे सर्व सांगितले. दोन दिवसांनी मला थॉमस कुकच्या अधिकाऱ्याबरोबर वरळी येथील मुख्य पासपोर्ट अधिकाऱ्या बरोबर भेटायला जायला सांगितले गेले. तेथे गेल्यावर पासपोर्ट अधिकाऱ्याने सर्व हकीकत समजून घेतली. त्यांनी खिरानगर मधील प्रमुख लेबर ऑफिसर ला फोन लावला आणि त्याचा कानावर सर्व प्रकार घातला आणि मग आपल्या अधिकारात, माझ्या पासपोर्ट वर इमिग्रेशन कॅलियरन्सचा छापा मारला. सर्व कागदपत्रे बरोबर होतीच. ते 8 दिवस एवढे टेन्शन मध्ये गेले की विचारून सोय नाही. बरे अशा प्रश्नाला काळ हेच उत्तर असते. म्हणतात ना सत्तेपुढे शहाणपण चालत नाही. सूर्य पश्चिमेला उगवतो तर होय म्हणायला लागते. माधव भोळे.

केल्याने होत आहे रे, मग केलेची पाहीजे (2)

केल्याने होत आहे रे, मग केलेची पाहीजे (2) आजपर्यंत ब्राह्मण हे ज्ञानार्जन आणि ज्ञान प्रसार करणारा वर्ग म्हणून ओळखला जात होता. अगदी अलीअलीकडे सुद्धा शिक्षकी पेशाला आणि ज्ञानी माणसाला भारतात मान होता. पण जसजसे जाती पातीचे राजकारण प्रबळ होत चालले तसतसे ब्राह्मणांच्या ज्ञानाची किंमत जरी कमी झाली नसली तरी लक्ष्मीपुढे सरस्वती झुकते की काय असे वाटायला लागले आहे. आज अनेक संस्थांमध्ये जो अधिक देणगी देईल त्याला अध्यक्ष पद दिले जाते आणि जो ज्ञानी आहे, जो खरा कर्मयोगी आहे त्याला हाती धुपाटणे मिळते. सर्व कामे मताधिक्याच्या जोरावर होतात आणि मताधिक्य विकत घेता येते. आज आपल्यापैकी अनेकजण उच्चविद्याविभूषित आहेत परंतु ते कोणाना कोणा धनिकाच्या, बोर्ड ऑफ डायरेक्टर च्या हाताखाली लठ्ठ पगार घेत आहेत. तो लठ्ठ पगार देणारा माणूस आपल्या सारख्या चार बुद्धिवान माणसांना बाळगून आपली लक्ष्मी वाढवत आहे. अर्थात तो व्यवहार चतुर आहे. वेगवेगळी जिममेदारी घेऊन ती पार पडण्यासाठी तो झटत असतो. त्यांच्या व्यवहार चातुर्याबद्दल उदाहरण सांगायचे झाले तर माझ्या माहितीप्रमाणे धीरूभाई अंबानी ग्रॅज्युएट सुद्धा नव्हते पण अत्युच्च शिकलेली आणि अनुभवी माणसे त्यांच्या पदरी सल्लागार होती. अर्थात वेगवेगळे सल्लागार एखाद्या विषयावर सल्ला देताना नेहमी आपापली मते देत असतात आणि कित्येकवेळा त्यांच्यात आपसात सुद्धा सुप्त चढाओढ असते पण त्यातील कोणता सल्ला योग्य आहे आणि कोणता सल्ला कसा आणि कधी स्वीकारावा आणि त्याचा कोठे उपयोग करावा याचे उपजत ज्ञान धीरूभाईकडे नक्कीच होते. एकदा हेनरी फोर्ड ( अमेरिकेच्या फोर्ड मोटर कम्पनी चा मालक ) बागेत फिरत होता त्याच्या बाजूने एक विद्वान प्राध्यापक जात होता तो आपल्या पत्नीला सांगत होता, हा शेजारी चाललाय हा फोर्ड कंपनीचा मालक, हा काहीच शिकलेला नाही, हा बुदुदु आहे पण यांच्याकडे काम करणारे कामगार खूप मेहेनत करतात म्हणून हा मोठा झाला. फोर्ड ला राग आला. फोर्ड काही बोलला नाही आणि सरळ आपल्या वकिलामार्फत त्या प्राध्यापकाला नोटीस पाठवली की "त्याला बुददु म्हटले आणि त्याचा अपमान केला". कोर्टांने दोघांना कोर्टात बोलावले. कोर्टाने प्राध्यापकाना विचारले तुमचे शिक्षण काय? त्यांनी आपले सर्व शिक्षण सांगितले ते ऐकून श्रोते चाट पडले, त्यांना वाटले की हेनरी आता नक्की केस हरणार. कोर्टाने हेनरी ला विचारले त्याचे शिक्षण काय? त्याने आपले जे काही शिक्षण होते ते सांगितले. मग कोर्टाने हेन्रीला विचारले की प्राध्यापकाचे काय चुकले तुला बुडदु म्हटले तर? हेन्रीने येताना बरोबर एक इपिबीएक्स मशीन आणले होते आणि ते एका टेलिफोन वायरला जोडले होते. तो म्हणाला ते मला बुददु का म्हणाले, त्यांनी मला कोणताही प्रश्न विचारावा मी त्यांचे समाधान करतो की नाही ते बघा. कोर्ट म्हणाले ठीक आहे, प्राध्यापक महाशय तुम्ही हेनरी ला प्रश्न विचारा. त्यांनी पहिला प्रश्न विचारला मेकॅनिकल इंजिनिअरिंग मधला, हेन्रीने टेलिफोन आपल्या कारखान्यातील मेकॅनिकल विभागाच्या प्रमुखाला लावला आणि सांगितले या प्रश्नाचे उत्तर दे,फोन स्पीकरवर ठेवला. त्याने बरोबर उत्तर दिले आणि प्राध्यापक म्हणाले उत्तर बरोबर आहे, असे त्यांनी तीस प्रश्न वेगवेगळ्या विषयांवर विचारले, आणि त्या तिसही प्रश्नांची उत्तरे हेन्रीने आपल्या मदतनीसांकडून प्राध्यापकाना ऐकवली. त्यावर न्यायाधीशांनी प्राध्यापकाना विचारले आता तुमचे काय म्हणणे आहे? त्यावर ते म्हणाले ही उत्तरे याने स्वतः कुठे दिली आहेत? त्यावर हेनरी म्हणाला अशा प्रश्नांची उत्तरं ध्यायला मी माझ्याकडे ही सर्व पगारी मंडळी ठेवली आहेत, त्यांचे काम आहे ते. मी माझे काम करतो, या सर्वांना एकत्र आणून सुसंवाद तयार करवून यांचेकडून माझे काम करवून घेतो म्हणून मी बुददु नाही. जगात कोणीही सर्वज्ञ नाही पण आपले काम काय आहे ते ठरवा आणि त्याची पूर्ण माहिती घेतली की झाले. प्राध्यापकाना आपली चूक कळली शेवटी त्यांनी हेन्रीची माफी मागितली आणि प्रकरण मिटले. याचा अर्थ शिकूनये असे नाही पण त्या शिक्षणाचा उपयोग आणि त्याचा परिणाम दृश्य असला पाहिजे. मग तो लक्ष्मीच्या रुपात असो की आणखी काही. अर्थात हे सर्व सन्मार्गाने व्हावे असे वाटते. अनेक लोकांकडे अनेक डिग्र्या असतात पण प्रत्यक्षात तो फक्त वाजवायचा खुळखुळा असतो, ज्ञान कमी असते. मागे एकदा एका भाषणात विको वज्र्यदंती चे संस्थापक कै. गजाननराव पेंढारकर म्हणाले होते की "आम्ही शिकलेली मंडळी, गळ्यात पाटी घालून फिरत असतो, मेंदू भाड्याने देणे आहे.". गजाननराव स्वतः बी फार्म होते आणि त्यांच्या वडिलांच्या इच्छे खातर त्यांनी ही औषध कम्पनी काढली नाहीतर त्याना नोकरी करायची होती पण वडिलांनी तसे करू दिले नाही असे ते म्हणाले होते. अनेक शिक्षित मंडळींचे असे म्हणणे असते की व्यवसाय किंवा धंदा म्हटला की त्यात पूर्णपणे अडकून जायला होते, तसेच कित्येक वेळा खोट्याचे खरे करायला लागते, मानसिक तणाव येतो वगैरे. पण आजकालच्या नोकऱ्यांचे स्वरूप बघता जास्त पगार घेणाऱ्याला सुद्धा हे सर्व करावेच लागते. कित्येकवेळा हे सर्व करून सुद्धा साहेबाची बोलणी खायला लागतात आणि जबाबदारी झटकून चालता येत नाही कारण सर्व ठिकाणी तेच असेल तर तुम्ही किती नोकऱ्या बदलाल? अर्थात ज्या गोष्टीत आपल्याला व्यवसाय करायचा आहे त्यात पैसे आहेत म्हणून एकदम ओतू नका, प्रथम थोडी थोडी सुरवात करा कदाचित फायदा होणार नाही पण अनुभव मिळेल, आपले काय चुकते, काय बरोबर आहे, काय समजुती आणि गैरसमजुती आहेत हे स्वतला कळेल. लोकांच्या सांगण्यावरून आपले अनुभव बनवू नका, अनेक नवीन विषय हाताळले जातील त्या निमित्ताने अनेकांशी भेटी गाठी होतील, व्यवहार समजेल, फिरल्यामुळे आरोग्य सुधारेल. सर्वच अनुभव पोसिटीव्ह रिव्ह्यू मध्ये गोड गोड लिहितात तसे चांगलेच येतील असे नाही तर वाईट पण येतील पण ते पचवून पुढे जायची ताकद पण येईल. इच्छा असेल तर मार्ग मिळतोच. ज्याची इच्छा असेल त्या प्रत्येकाने आपल्या मिळकतीच्या निदान 10% रक्कम बाजूला ठेवून आपल्या स्वतःच या इच्छेसाठी खर्च करावी. तो खर्च नसून गुंतवणूक आहे असे मला वाटते. कालच एक बातमी वाचली हिंदुस्थान लिव्हर ह्या कम्पनीने एम डी एच मसाले ह्या कम्पनिचे काही समभाग विकत घेण्यासाठी ऑफर दिली आहे आणि त्यानुसार एम डी एच चे बाजारी मूल्य 10 ते 12,000 रु. कोटी इतपत असू शकते. धर्मपाल गुलाटी या 10व्या वर्षी शाळा सोडलेल्या पंजाबी माणसाच्या वडिलांनी फळणीपूर्वी 1933 साली सियालकोट पाकिस्तान मध्ये सुरू केलेल्या एका छोट्याश्या दुकानातून पुढे 1957 साली फाळणीच्या वेदना अंगावर झेलत करोल बाग दिल्ली येथे नव्याने सुरू केलेल्या मसाल्याच्या दुकानाचा 2022 साली तयार झालेला हा महाकाय वटवृक्ष साक्ष देतो की मेहेनत आणि बुद्धिमत्तेच्या जोरावर माणूस भल्याभल्यांना टक्कर देऊ शकतो. आजकाल अनेक लोक तंत्रशिक्षण किंवा माहिती तंत्रज्ञान शिकली असून अलीबाबा डॉट कॉम चा प्रमुख, जॅक माँ सारखा इंग्रजी शिक्षक, चीन मधील सर्वात श्रीमंत व्यक्ती होऊ शकतो, किंवा अमेझॉन च्या जेफ बेझो, सुरवातीला एकही दुकान न टाकता जगातील सर्वात मोठा रिटेल व्यापारी वॉलमार्ट ला व्यवसायात धोबी पचाड देऊ शकतो किंवा ओला कॅब किंवा ओयो हॉटेल्स सारखे नवं तंत्रज्ञानावावर आधारित व्यवसाय प्रगती या गोष्टी, त्याना हे शिकवण्यास पुरेशा आहेत. 1993 साली जन्मलेला , 12 वि पास, रितेश अग्रवाल, ओयो हॉटेल्स चा मालक जगभरातील 23000 हॉटेल्स आणि 8,50,000 हॉटेल रूम्स ची विक्री आपल्या कम्पनी मधून करतो आणि अब्जाधीश होतो. या वरून हे लक्षात येते की जग जिंकायला दुर्दम्य ईच्छा लागते, गुंतवणूक दार आपल्या पाठी लागतात. असो, अनेक लोकांच्या मते त्यांच्याकडे हे सर्व करायला किंवा यावर विचार करायला सुद्धा वेळ नसतो पण लक्षात ठेवा जपान पासून अमेरिकेपर्यंत सर्वांना एका दिवसासे 24 तासच असतात. या पूर्वी आपण मुलांना संध्या, रामरक्षा, अथर्वशीर्ष शिकवत होतो. ते सर्व ठीक आहे ज्याला पाहिजे त्यांनी ते अवश्य करावे पण त्याच बरोबर व्यवहार ज्ञानाचे तसेच व्यवसाय किंवा व्यवसाय वृद्धीचे थोडे थोडे बाळकडू देणे आवश्यक आहे जेणेकरून त्यांना या सर्वांची गोडी लागेल. ज्यांना आपली मुले उच्चलेव्हलचा व्यवसाय करावा असे वाटते त्यांनी त्यांना आवडेल त्या भाषेत येणारा अर्थविषयक किंवा व्यवसाय विषयक पेपर किंवा अंक ( मॅगझीन ) वाचायची सवय लावावी. माधव भोळे

you should walk the talk

काल सुधा मूर्ती यांची एक छोटी मुलाखत ऐकली त्यातील एक गोष्ट मला भावली. त्यानी तरुणपणी शिकत असताना जे. आर. डी. टाटाना पत्र लिहिले होते कि टेल्को च्या शॉप फ्लोअर इंजिनियरच्या भरतीच्या जाहिरातीत महिला उमेदवार नको अशी टिपण्णी होती आणि पुढे जे. आर. डि. नी त्याना बोलावून इंटरव्यू घेऊन टेल्को मध्ये शॉप फ्लोअर इंजिनियर ची नोकरीं ऑफर केली. त्यानंतर घरी आल्यावर वडिलांना कळल्यावर वडिलांनी त्यांना विचारले कि मग तू नोकरीं घेणार का? त्यावर त्या म्हणाल्या छे छे, मी तर पुढे शिकायला जाणार. त्यावर वडील बोलले मग तू हे पत्र वगैरे लिहून इंटरव्यूला कशाला गेलीस? तर त्या म्हणाल्या महिलांना नोकरीचा हक्क मिळाला पाहिजे म्हणून. मग वडील बोलले कि आता तो मिळाला आहे तर तो तुला स्वीकारायलाच हवा. तू ती ऑफर नाकारू शकत नाहीस. जर तुला महिलांना हक्क मिळावा असे वाटतं असेल तर तू स्वतः तेथे जॉईन व्हायला पाहिजे नाहीतर टाटा म्हणतील कि महिलांना नोकरीं ऑफर करून काय उपयोग, त्या ते स्वीकारत नाहीत. तू जे बोललीसत्या प्रमाणे तुला वागायला हवे ( you should walk the talk ). मग दोन तीन दिवस त्यांनी विचार केला. त्यांनी आपल्या आजोबांचे शब्द कोट केले आणि म्हणाल्या किं जर "आपल्याला १०,००० पायऱ्या चढायचे असेल तर प्रथम पहिली पायरी चढणे आवश्यक आहे" आणि त्या नंतर त्या म्हणाल्या कि ती नोकरीं त्यांनी स्वीकारली. अनेक अडचणी असून सुद्धा जिद्द म्हणून त्यांनी पुढे काही वर्ष ती नोकरीं केली. असो छोट्या छोट्या संवादातून मोठ्या मोठया गोष्टी बाहेर पडत असतात ज्या हृदयात ठाम बसतात. माधव भोळे

"संघ शक्ती कलियुगे"

"संघ शक्ती कलियुगे" पूर्वी मी एका सामाजिक संस्थेमध्ये काम करत असे. त्या संस्थेचे "संघ शक्ती कलियुगे" हे ब्रीद वाक्य होते. याचा अर्थ कलियुगात संघटनेला महत्व आहे. काल एका यशस्वी माणसाच्याच्या केबिनचे वर्णन वाचत होतो. या व्यक्तीकडे ५००० माणसे काम करतात. मोठा कारभार आहे. त्या व्यक्तीने आपल्या ऑफिस केबिन मध्ये आपले माता पिता, गुरु आणि स्वामी विवेकानंद यांचे फोटो लावले आहेत. त्याच बरोबर एक हनुमानाची तसबीर आहे त्यात श्री हनुमानजी आपल्या वानरसेनेसह, रामसेतू बांधत असून श्री राम एका खारुताईला आपल्या एका हाताने कुरवाळत वानर सेनेचे काम पहात आहे. तसे म्हटले तर हे नेहमीचेच चित्र आहे ज्याची कथा आपल्याला माहिती आहे. पण त्याचा अर्थ फार महान आहे. श्री हनुमान हा, श्री रामाचा सच्चा सेवक असून श्री हनुमान आणि त्याची वानर सेना, जिच्याकडे समुद्रात सेतू बांधण्यासाठी कोणतेही आवश्यक कौशल्य नाही, जीं अतिशय मस्तीखोर समजली जाते अशी जमात, आपल्या नायकाच्या आदेशानुसार अतिशय रुद्र समजल्या जाणाऱ्या अशा हिंदी महासागरात श्री लंकेला पोहोचण्यासाठी राम सेतू बांधण्याचे अतिशय कठीण अशक्य कोटीतील काम मनोभावे करत असून त्याला श्री राम आणि श्री हनुमान मार्गदर्शन करत आहे. या मध्ये आजकाल च्या एच आर च्या भाषेत टीम लीडर शिप, टीम मॅनेजमेंट, प्रोजेक्ट मॅनेजमेंट असे शब्द या प्रसंगला लागू पडतात. तर खारुताई ची कर्म योगावरील श्रद्धा आणि तिला श्री रामानी आणि वानर सेनेनी दिलेली चांगली वागणूक ह्या गोष्टी निरीक्षण करण्यासारखी आहे. त्याच बरोबर एखादे लक्ष ठरवणे, त्या साठी लागणारी जोखीम घेणे, रिसॉर्स तयार करणे वगैरे गोष्टी सुद्धा आहेत. एकंदरीत ते चित्र म्हणजे व्यवस्थापन शास्त्राचा एक धडाच आहे., असो, श्री रामचंद्र कि जय, जय श्री हनुमान कि जय. माधव भोळे

अंथरूण पाहून पाय पसरा, मोफतचा सलल्याचे पेव!!!

अंथरूण पाहून पाय पसरा, मोफतचा सलल्याचे पेव!!! काल नितीन चंद्रकांत देसाई यांचे, आकस्मित रित्या या दुनियेतुन एक्सिट झाले. मीडिया रिपोर्ट असे सांगतात कि नितीन देसाई यांनी हा स्टुडिओ उभारण्यासाठी एका वित्तीय संस्थेकडून सुमारे १८० कोटी रुपयाचे कर्ज घेतले होते. त्या नंतर काही काळ त्यांनी कर्ज परत फेड केली परंतु मधल्या काळात काही आर्थिक अडचणीमुळे, परत फेड न झाल्यामुळे ते वाढत जाऊन २५० कोटी पर्यंत जाऊन पोहोचले. त्या नंतर त्या वित्तीय कंपनीने स्टुडिओ जप्तीच्या नोटीस पाठवून कारवाई सुरु केली होती परंतु त्याचा क्लेश सहन न होऊन त्यांनी आत्महत्या केली असा संशय व्यक्त केला जातं आहे. नितीन देसाई यांनी कोणत्या कारणासाठी कर्ज घेतले आणि त्यांचे बिझिनेस प्लॅन काय होते किंवा ते कसे चुकत गेले, त्यांचा आपले कर्ज फेडण्याचा आणखी काही B प्लॅन होता का वगैरे कोणतीही चौकशी न करता समाज माध्यमातून त्यावर "अंथरूण पाहून पाय पसारावे" सारखे मोफत सल्ले मिळायला सुरवात झाली आहे. माझ्या मते असे फुकटचे सल्ले देणे चूकच आहे. खरे म्हणजे कर्ज घेणे हा नक्कीच गुन्हा नव्हे, फक्त ते कोणत्या स्थितीत, काय व्याजाने घेतले जाते, त्यासाठी तुमचे तारण किंवा काय बिझिनेस प्लॅन आहे ते महत्वाचे आहे. या साठी एखादा चांगला अनुभवी आर्थिक सल्लागार असणे आवश्यक आहे. त्याचबरोबर मिळालेल्या कर्जाचा योग्य तो वापर आणि योग्य ते व्यवस्थापन काटेकोर करणे तेव्हडेच महत्वाचे आहे. या आधी असाच एक व्यवसायिक कॅफे कॉफ़ी डे चा संस्थापक वि जीं सिद्धार्थ याने सुद्धा अशीच आत्महत्या केली होती परंतु त्याच्या पश्चात त्याची पत्नी मालविका हिने सर्व कर्ज फेडून कॅफे कॉफी डे कर्ज मुक्त केली. त्यामुळे कर्ज बाजारी व्यक्तीला आत्महत्या हा शेवटचा ऑप्शन असू शकत नाही. या बाबतीत सरकारी दरबारी सुद्धा वेगवेगळे उपाय असून एन सी एल टी ( National company law tribunal ) मार्गे लिलाव होऊन प्रश्न सोडवले जातात. कारण व्यवसाय फेल होणे हे काही प्रथमच होत नाही. या आधी सुद्धा अनेक लोकांचे व्यवसाय फेल झाले आहेत आणि त्या सर्वानी काही आत्महत्या केलेली नाही. जास्तीतजास्त काय होईल थोडी बेइज्जत होईल एव्हडेच पण सर सलामत तो पगडी पचास असे बोलून आलेली वेळ निभावून चालायला हवे. त्यामुळे अंथरूण पाहून पाय पसरावे सारखे फुकटचे सल्ले देण्याचे टाळावे. मी तर म्हणतो "सपना देखना बुरी बात नही परंतु उसे साकार करने के लिये कडी मेहेनत, असीम धैर्य, कल्पकता, प्रामाणिकता और उदिष्ट चाहिये" Having low aim is crime, failure is not. माधव भोळे

कोण दोषी

कोण दोषी आज एक पोस्ट वाचली कि गेले ७४ वर्ष पोसत असलेल्या युनायटेड नेशन्स मिलिटरी ऑबझरवर ह्या ४० लोकांच्या गटाला मोदी सरकारने नारळ दिला आणि त्यांना १० दिवसात देश सोडून निघून जायला सांगितले. त्या पोस्ट मध्ये असे ही लिहिले होते कि ह्या गटाला नेहरूनी देशात आणले होते. प्रथम या मागील पार्श्वभूमी समजुन न घेता सर्व दोष नेहरूना द्यायचा आणि आम्ही काय पराक्रम केले ते सांगायचे हे म्हणणे चुकीचे आहे. १९४७ साली भारत स्वतंत्र झाल्यानंतर सर्व ५६५ संस्थाने भारतामध्ये विलीन झाली हे आपणास माहिती आहे. हे सर्व अर्थातच नेहरू पंतप्रधान असलेल्या सरकारने केले ज्यावेळी वल्लभभाई त्याच सरकारचे उपपंतप्रधान होते. या मध्ये ज्यावेळी काश्मीर भारतात विलिनिकरणाचा प्रश्न आला तेव्हा त्यावेळचे काश्मीरचे हिंदू राजे हरिसिंग, प्रजा मुसलमान यांच्यात एक मत नव्हते. प्रजेला पाकिस्थानात जायचे होते तर हरिसिंगला स्वतंत्र राहायचे होते, तर काश्मीर भारतात यावे असे भारताला वाटतं होते. अशा वेळी काही विचार करायला वेळ मिळण्याआधीच नवनिर्मित पाकिस्तानने त्या विभागातील पशतून ट्रायबल आदिवासी तसेच कडवे मुसलमान आणि विना मिलिटरी पोशाख सैन्य ह्या तिघानी मिळून झेलम खोऱ्यातून येऊन घुसखोरी करून काश्मीर चा प्रदेश ताब्यात घ्यायला सुरवात केली. त्यावेळी हरिसिंग श्रीनगर येथे होता. साधारण ३० ते ५० किमी पाकिस्थानी घुसखोर श्रीनगर च्या जवळ आल्यानंतर हरिसिंग जम्मू येथे पळून गेला. त्यानंतर त्याने भारत सरकारला तातडीचा संदेश पाठवला कि आम्हाला वाचवा. त्यावेळी वल्लभभाईंनी कणखर भूमिका घेतली कि आधी विलीनकारणावर सही करा मग मदत मिळेल. त्यावेळी राजा हरिसिंग ने २६ ऑक्टोबर १९४७ ला विलीनकरण करारावर सही केली. त्यानंतर ४ दिवसात भारताच्या मिलिटरीने सर्व घुसखोर हुसकावून लावले. परंतु वि्लिनिकारण झाल्यानंतर सुद्धा पाकिस्तानाच्या खुरापती सुरूच होत्या. हे छुपे युद्ध ५ जानेवारी १९४९ पर्यंत सुरु होते. शेवटी नेहरूना नाईलाजाने युनायटेड नेशन्स मध्ये काश्मीर प्रश्नावर जावे लागले आणि २० जानेवारी १९४८ रोजी युनायटेड नेशन्स ने ठराव क्रमांक ३९ द्वारा भारत आणि पाकिस्तान यातील काश्मीर संबंधी वाद ३ सदसीय समिती कडून सोडवण्याचा प्रयत्न करण्याचे मान्य केले. दोन्ही बाजूचे म्हणणे ऐकून घेतल्यानंतर चीन ने युनायटेड नेशन्स मध्ये ठराव मांडला ज्यामध्ये मूळ ३ सदस्यांचे समिती ऐवजी ५ लोकांच्या समितीने प्रत्यक्ष काश्मीर ला भेट देऊन परिस्थिती समजून घ्यावी आणि पाकिस्तान ने आपल्या फौजा माघारी घ्याव्यात, तसेच काश्मीर मध्ये काश्मिरी जनतेला कोणाबरोबर जायचे या संबंधी जनमत चाचणी घेण्यासाठी योग्य वातावरण निर्माण करणे या तीन मुद्यावर २१ एप्रिल १९४८ रोजी ठराव क्रमांक ४७ मांडला तो ९ विरुद्ध ० मतांनी पास झाला. सोवहीएत रशिया ने मतदान केले नाही. या ठरावा नुसार पाकिस्तान आणि भारत यांच्यातील झालेली प्रथम युद्धबंदी च्या निरीक्षणासाठी दिनांक २४ जानेवारी १९४९ रोजी ११० लोकांचा मिलिटरी ग्रुप युनायटेड नेशन्स च्या अध्यक्षाच्या मार्गदर्शना खाली आला. त्या नंतर वेळो वेळी झालेल्या भारत आणि पाकिस्तान च्या युद्धामुळे ते तसेच येथे राहिले. वरील ४७ व्या ठरवानुसार जर जनमत चाचणी झाली असती तर काय परिणाम मिळाले याची खात्री नेहरूना नव्हती कारण प्रजा पूर्ण मुसलमान होती. त्यामुळे नेहरूनी कोणत्याही परिस्थिती सार्वत्रिक निवडणूक होऊन दिली नाही आणि वेगवेगळी स्थानिक सरकारे स्थापन करून तसेच गरज होती म्हणून ३७० कलम घटनेत घालून काश्मीरला पाकिस्थानात विलीन होण्यापासून रोखण्याची तारेवरची कसरत केली. कारण काश्मिरी जनतेवर बंदुकीच्या धाकाने राज्य करता येणे शक्यच नव्हते. आजही तुम्ही काश्मीर मध्ये गेलात आणि स्थानिकांशी खुली चर्चा केलीत तर तुम्हांला प्रश्न पडेल कि माध्यमातून येते त्यात नक्की खरे काय खोटे काय?. त्यांना भारताचे पर्यटक हवेत, पैसा, सुखसोयी हव्यात पण केंद्र सरकारचा अंकुश नको. मी गेलो होतो २०२१ ला आणि तेथील युवकांशी २ तास बोललो. फिरायला गेलो तेव्हा जागो जागी बंदूकधारी मिलिटरी होती. नाक्या नाक्यावर चेकिंग होते. सुरवातीला बघून भीती वाटली. विशेष तहा पुलवामा अटॅक पासून आणि ३७० काढल्यानंतर जास्तच. युवकांचे म्हणणे एकच आमची सुरक्षा आम्ही बघू, आम्हाला ही जागो जागी मिलिटरी नको. आम्ही तुरुंगात असल्यासारखे आम्हाला वाटते. तसेच अजूनही त्यांच्यावर स्थानिक नेतृत्वाच्या विचारांचा पगडा आहे जो दिशाभूल करतो. त्यांना असे वाटते ते कि ते स्वयंसिद्ध आहेत. अजूनही एकरूप व्हायला वेळ लागणार असे वाटते. मला वाटते सीमा भागातील बहुतेक राज्यांची हीच परिस्थिती आहे कारण आपल्याकडे अनेक एथनिक संस्कृती आणि त्यातील गट तट आहेत, पॉवर स्ट्रगल आहे. संपूर्ण भारत एका संस्कृती मध्ये फिट बसवू च शकत नाही कारण खाण्यापिण्या पासून देव धर्म, रोटी बेटी व्यवहार सर्वच भिन्न आहे. काही प्रश्न इतके जटील असतात कि त्यावरील उपाय काळच ठरवतो. आज ७५ वर्षाच्या प्रदीर्घ कालखंडा नंतर पाकिस्तान ची पूर्ण धूळदाण उडाली आहे. त्यांचे स्वतःचे अंतर्गत प्रश्न एव्हडे आहेत कि त्यांना काश्मीर कडे बघायची ताकद नाही. या उलट भारताने गेल्या अनेक वर्षात प्रगतीचे नवे नवे उचांक गाठले आहेत त्याचा पाया अर्थातच पूर्वीच्या सरकारांचा सुद्धा आहे. आटोमिक एनर्जी, नुक्लीयर बॉम्ब, इस्रो, एम्स, आय आय टी, सी एस आय आर, इन्फॉर्मशन टेक्नॉलॉजी, मोठं मोठाली धरणे, हरित क्रांती, दूध धवल क्रांती, नॅशनल डिफेन्स अकॅडेमी, माझगाव डॉक्स, एच ए एल, अनेक सार्वजनिक उपक्रम, लाईफ इन्शुरन्स कॉर्पोरेशन, सेबी, सर्व राष्ट्रीयकृत बँका आणि सर्वात मुख्य म्हणजे शिस्तबद्द आणि प्रशिक्षित मिलिटरी. एक ना अनेक एका पेक्षा एक अव्वल दर्जाच्या संस्था निर्माण केल्या गेल्या त्या काही सर्व १४ वर्षात तयार झाल्या नाहीत. मान्य आहेत काही भ्रष्टाचारी सरकारनी आणि सरकारी अधिकाऱ्यांनी त्या संस्था पोखरून काढल्या पण ज्यांनी त्या काढल्या त्यांचा तो दोष नाही. फक्त १४ वर्षात काही एक देश पालटात नाही. आढ्यात नसेल तर पोहोऱ्यात कुठून येणार. आज या वर रचलेल्या पायावर मोदी सरकार चांगले वाईट काम करत आहे. या सरकारने केलेल्या चांगल्या गोष्टी लोक लक्षात ठेवतील आणि दोष पुढील पिढी उकरून काढेल जसे आताचे लोक पूर्वीच्या सरकारचे काढतील तसेच. त्या मुळे ज्यात त्यात नेहरूना दोष देणे बंद करायला हवे. माधव भोळे

श्री इंद्रनील भोळे, एक बहुआयामी व्यक्तिमत्व

श्री इंद्रनील भोळे, एक बहुआयामी व्यक्तिमत्व

माझा आणि श्री इंद्रनील भोळे, यांचा परिचय साधारणपणे २५ वर्ष जुना असावा. समाजकार्याच्या दरम्यान ज्या ज्या वेळी त्यांच्याशी बोलण्याची किंवा त्यांच्याबरोबर काम करण्याची संधी मिळाली त्या त्या वेळी त्यांच्या व्यक्तिमत्वाचे विविध पैलू मला उलगडत गेले. आपल्याला आंधळ्यांचा समूह आणि एक हत्ती हि गोष्ट माहित असेल, त्याप्रमाणे मला त्यांचे यतार्थ वर्णन करणे कठीण आहे, तरीसुद्धा त्यांच्याशी बोलल्याल्यानंतर जे मला उमगले ते मी प्रस्तुत करत आहे. इंद्रनील यांचा जन्म ११.०७. १९५० रोजी नागपूर येथे झाला. त्यांच्या आईचे नाव नलिनी भोळे तर वडिलांचे नाव माधव वासुदेव भोळे. वडील बी.ई. एस. टी. मध्ये लेबर वेलफेयर ऑफिसर म्हणून काम करत आणि शेवटी ट्रान्सपोर्टेशन डिपार्टमेंट चे प्रमुख म्हणून ते निवृत्त झाले. सध्या ते हयात नाहीत. आई नलिनीताई ह्यांनी बी. ए. नंतर डाएटिशियन चा अभ्यासक्रम करून त्या टाटा कॅन्सर परळ येथून डायटेशियन म्हणून निवृत्त झाल्या. सध्या त्या ९५ वर्षाच्या आहेत. आईचे माहेर जळगावचे चौगुले घराणे ( मूळचे आबलोली, गुहागर येथील). त्यांच्या आईची आई कमलाबाई चौगुले, त्यांच्या पतीच्या पश्चात ७ मुले पदरी असताना सुद्धा, "वार्ताविहार" नावाचे एक साप्ताहिक, जळगाव येथे चालवत, तसेच त्या पतीने स्थापन केलेला छापखाना सुद्धा चालवत. शिक्षण: इंद्रनीलचे बालपण आणि शालेय शिक्षण, आजोबा वासुदेव भोळे यांचेकडे नागपूर येथे गेले. पुढे १९७० मध्ये ते लक्ष्मी नारायण इन्स्टिट्यूट ऑफ टेकनॉलॉजिज, नागपूर येथून केमिकल इंजिनियरिंग मध्ये बी. टेक झाले. १९७१-७२ दरम्यान रामकृष्ण मिशन तलासरी येथे स्वयंसेवक म्ह्णून काम केल्यानंतर त्यांनी इंग्लंड येथील न्यू कॅसल विद्यापीठातून १९७२ ते १९७५ चे दरम्यान एम. एस्सी. इन इंजिनियरिंग बाय रिसर्च हि पदवी प्राप्त केली. त्यावेळी त्यांना देवरुखे ब्राह्मण विध्यार्थी सहायक संस्थेकडून रु. ५,०००/- ची कर्जाऊ विदेशीय शिष्यवृत्ती प्राप्त झाली होती हे ते आजही अभिमानाने सांगतात. नोकरी: इंग्लंड मधून परतल्यानंतर १९७६-७७ दरम्यान त्यांना दिल्ली येथील योजना मंत्रालयात, प्रसिद्ध देवरुखे सनदी अधिकारी मोरेश्वर गजानन पिंपुटकर ( I.C.S. ) यांचे मार्गदर्शनाखाली काम करण्याची संधी मिळाली. तेथे त्यांनी सहायक निर्देशक ( Asst. Director, Project appraisal) म्हणून काम केले. त्यानंतर त्यांनी आपल्या घरगुती अडचणींमुळे दिल्ली सोडली आणि ते मुंबईत स्थायिक झाले . त्यानंतर १९७७-८१ दरम्यान त्यांनी गोदरेज आणि बॉइस, विक्रोळी, मुंबई ह्या कंपनीमध्ये कपाट आणि फायलिंग कॅबिनेट बनवणाऱ्या प्लांट मध्ये, गुणवत्ता नियंत्रण प्रमुख म्हणून काम केले. हा कारखाना आणि तेथील व्याप हा एव्हडा प्रचंड होता कि तेथे दररोज ८०० कपाटे आणि ४३२ फायलिंग कॅबिनेट तयार होत असत. १९८१-८२ मध्ये त्यांनी गरवारे प्लास्टिक आणि पॉलीस्टर मध्ये क्वालिटी कंट्रोल मॅनेजर म्हणून काम केले. ते करत असताना ६०० मी. मी. पेक्षा जास्त व्यास असलेल्या प्लास्टिक / पॉलिमर पाईपचे आय. एस. आय. स्टॅंडर्ड त्यांनी विकसित केले. त्यांच्या नोकरीतील जास्त मोठा काळ माझगाव डॉक्स ह्या सरकारी उपक्रमात गेला. १९८२ ते ८६ मध्ये त्यांनी माझगाव डॉक्स च्या ऑफशोअर डिव्हिजन मधील सेकंडरी ऑइल रिकव्हरी साठी लागणारे ४ लक्ष ८० हजार बॅरल प्रति दिनी, समुद्राच्या खारट पाण्यापासून शुद्ध पाणी तयार करून ते पाणी तेल विहिरींच्या तळाशी जोरात इंजेक्ट करणाऱ्या प्रकल्पाची स्थापना आणि व्यवस्थापन केले. त्या मध्ये टिटॅनियम वेल्डिंग आणि पाईपिंग हा महत्वाचा भाग होता. असा अतिशय किचकट आणि गुंतागुंतीचा प्रकल्प हाती घेणारा, भारत हा त्यावेळी ६ वा देश होता. याच डिव्हिजन मध्ये त्यांना मुंबई हाय ते हजीरा, सुरत ह्या समुद्राखालून जाणाऱ्या पाईपलाईन साठी लागणाऱ्या ३६ इंच व्यासाची सिमेंट कोटेड लोखंडी पाईपलाईन तयार करणाऱ्या प्लांटचा तसेच ते पाईप टाकण्यासंबंधीच्या संपूर्ण प्रोजेक्टचा समन्वयक म्हणून काम करायची संधी मिळाली. एकदा सतत ९६ तास ह्या कामावर काम करायची वेळ आल्याने या कामासाठी त्यांना माझगाव डॉक्सकडून विशेष गुणवत्ता शिफारसपत्र मिळाले आहे. पुढे १९८६ ते १९९१ पर्यंत माझगाव डॉक्सच्या युद्ध सामुग्री विभागात भारत सरकार बांधत असलेल्या युद्ध नौकांवरील संपूर्ण युद्ध सामुग्री संचाचा आराखडा आणि स्थापना करण्याची जबाबदारी त्यांनी सांभाळली. १९९१-९२ दरम्यान त्यांना माझगाव डॉक्सच्या कॉर्पोरेट नियोजन विभागात, नियोजक म्हणून संधी मिळाली, त्यामध्ये काही हजार कोटींचे निर्यात व्यवहार निश्चित केले गेले. हळूहळू त्यांचे कार्यक्षेत्र तांत्रिक विषयापासून दूर होत ते टेक्नो कमर्शियल विषयाकडे झुकत गेले आणि त्यांनी माझगाव डॉक्सची नोकरी सोडून ते एस्सार ऑइलच्या ऑफशोअर डिव्हिजन मध्ये जेष्ठ प्लॅनर म्हणून नोकरी सुरु करून, त्यांनी आपली व्यवसायिक चुणूक दाखवण्यास सुरवात केली. त्या पैकी काही म्हणजे मलेशियन समुद्राखालील पाईपलाईनचा प्रोजेक्ट तसेच मुंबई हायचे ऑनशोअर आणि ऑफशोअर प्लॅटफॉर्म बदलण्यासंबंधी होते. तेथे ते १९९२ ते १९९७ पर्यंत होते. १९९७ ते २००१ मध्ये स्कॅनस्का लिमिटेड ह्या नॉर्वेजियन बांधकाम आणि इन्फ्रास्ट्रक्चर कंपनीमध्ये त्यांनी डेप्युटी जनरल मॅनेजर, कमर्शियल म्हणून काम केले. २००१ ते २००८ मध्ये त्यांनी गॅमन इंडिया लिमिटेड ह्या इन्फ्रा कम्पनीमध्ये जनरल मॅनेजर कमर्शियल अँड काँट्रॅक्टस म्हणून काम केले, त्यावेळी ते ६५ वेगवेगळ्या प्रकल्पांचे आर्थिक आणि व्यवसायिक नियोजन सांभाळत होते. त्यातील विशेष म्हणजे हिमाचल प्रदेशतील कुलू विभागातील पर्बती जल विद्युत केंद्रातील १.५ किमी लांब, ४५" व्यासाची तिरप्या खाली झुकणाऱ्या २ समांतर टनेल, ज्या पुढे विद्युत जनित्रावर पाणी फेकतील, त्या तयार करण्याच्या प्रकल्पाचे नियोजन त्यांनी सांभाळले. तसेच तारापुर येथील अणुऊर्जा प्रकल्प ३ आणि ४ तसेच कैगा, कर्नाटक येथील अणू प्रकल्प ३ आणि ४ चे बांधकाम इत्यादी प्रकल्प त्यामध्ये समाविष्ठ होते. २००८-९ मध्ये भारतातील पुंज लॉईड ह्या कंपनीच्या पर्शिअन गल्फ मधील बांधकाम आणि इन्फ्रा विभागातील १७ प्रकल्पांचे कमर्शियल विभाग ते सांभाळत होते. त्यानंतर त्यांनी ३३ वर्षांच्या प्रदीर्घ सेवेनंतर, नोकरीतून निवृत्ती घेतली. छंद / इतर शिक्षण: नोकरीशिवाय त्यांना इतरही अवांतर विषयात शिक्षण घेण्याची आवड आहे. १९८२ मध्ये ते जमनालाल बजाज मधून डिप्लोमा इन सिस्टिम्स मॅनेजमेंट ह्या परीक्षेत उत्तीर्ण झाले. २००९ ते ११ दरम्यान त्यांनी पर्शियन आणि चिनी भाषेचे प्रशिक्षण आणि डिप्लोमा केला. २०११ ते आज पर्यंत त्यांनी ९ कंपन्यांमध्ये चिनी भाषांतर सहयोगी तसेच चीन विषयक सल्लागार म्हणून काम केले आहे. २०२२ मध्ये सोमैया विद्यापीठाच्या चिनी विषयक अभ्यासक्रमामधील मास्टर ऑफ आर्टस्च्या पहिल्या बॅचचे ते रौप्य पदक विजेते असून विविध शैक्षणिक संस्थांमध्ये चिनी भाषिक प्रशिक्षक म्हणून ते आजही कार्यरत आहेत. समाजकार्य: एवढे व्यस्त असताना सुद्धा त्यांनी आपला समाजकार्याचा वसा सोडला नाही. १९७८ पासून इंडियन असोसिएशन ऑफ क्वालिटी आणि रिलायेबिलिटीचे ते संस्थापक सदस्य आहेत. १९९८ पासून देवरुखे ब्राह्मण विद्यार्थी सहायक संस्थेशी ते निगडित असून, २००५ ते २००८ पर्यंत या संस्थेचे ते अध्यक्ष होते. त्यांचे अध्यक्षतेखाली सहकाऱ्यांचे मदतीने त्यांनी संस्थेच्या शतक महोत्सवाचे आयोजन केले. २००० साली डोंबिवली येथे झालेल्या अखिल देवरुखे ब्राह्मण जागतिक परिषदेचे ते विदेश विभाग प्रमुख होते तर २००१ पासून, वैद्यकीय मदत निधी, डोंबिवलीशी निगडित असून, सध्या त्या संस्थेचे ते उपाध्यक्ष आहेत. सन्मित्र मासिकाचे गेले १० वर्ष ते विश्वस्त आहेत, तर २०१२ पासून ते देवरुखे ब्राह्मण शिक्षण फंडाशी निगडित असून सध्या त्याचे अध्यक्ष पद भूषवत आहेत. इंद्रनील चा विवाह, १९७७ मध्ये सौ. सुनंदा भोळे (ठाकूर) यांचे बरोबर झाला. त्या ऑरगॅनिक केमिस्ट्री मध्ये पी. एच.डी आहेत. मोठा मुलगा केदार याने इलेक्ट्रॉनिक्स मध्ये अमेरिकेत एम. एस. शिक्षण घेऊन तो क्वॉलकॉम ह्या अमेरिकन दूर संचार आणि सॉफ्टवेयर कंपनी मध्ये असिस्टंट व्हाईस प्रेसिडेंट म्हणून कार्यरत आहे. तर दुसरा मुलगा ईशान हा इलेक्ट्रॉनिक्स मध्ये बी. ई . असून तो जिओ मध्ये नोकरी करतो. माधव भोळे (संकलित )

HP चहा, हरी पांडुरंग गद्रे ,

इवलेसे रोप लावीयले द्वारी, तयाचा वेलू गेला गगनावरी: आम्ही पूर्वी कोकणात जात होतो त्यावेळी आमचे शेजारील दुकानदार म्हणत, माधव हा "HP" चहा घेऊन बघ, चांगला चहा आहे. त्यावेळी कोकणात दुसरा ब्रँडेड चहा उपलब्ध नसल्यामुळे आम्ही तो घेत होतो. त्याला एक विशिष्ट चव आणि स्वाद होता. हा चहा मुंबईत मिळत नसल्यामुळे पुढे पुढे गावाला गेल्यावर आम्ही "HP" चहाच मागायला लागलो इतकी त्याची चव तोंडावर रेंगाळत रहायची. कोण आहेत हे "HP" चहा वाले? देवरुख नावाच्या कोकणातील एका छोट्या नगरात या चहा चा जन्म झाला. हरी पांडुरंग गद्रे, हे एक दूरदृष्टी असलेले शिक्षक होते परंतु उद्योग आणि चिकाटी हे दोन गुण त्यांच्या ठाई होते. त्यांनी जवळच एक किराणा मालाचे दुकान देवरुख येथे सुरू केले होते. त्यांना 3 मुलगे होते. अनंत, दामोदर आणि शिवराम जे आपल्या वडिलांच्या धंद्यात हातभार लावत. कोकणात तांदुळाचा खप जास्त असल्यामुळे ते आपले दोन मुलगे दामोदर आणि शिवराम ला आसाम मधून तांदूळ विकत घ्यायला पाठवत. तेथे गेल्यावर त्यांच्या लक्षात आले की येथे चहाचे भरपूर मळे आहेत. त्या मुळे ते आसाम मधून तांदळांबरोबरच चहा सुद्धा विक्रीला आणू लागले. आणि कोकणातील देवरुख, संगमेश्वर, रत्नागिरी, इत्यादी ठिकाणी चहा विक्री करू लागले. वडिलांचे पश्चात नुसते चहा आसाम मधून विकत घेऊन विकण्याबरोबरच त्यांनी "दामोदर शिवराम आणि कंपनी" नावाची कम्पनी काढली आणि त्याद्वारे "लाल छत्री" आणि आपल्या वडिलांचे अध्यक्षर असलेले "HP" म्हणजे हरी पांडुरंग नावाने चहाचे दोन ब्रँड बाजारात आणले. या मंडळीनी चहाचा लिलाव, चहाची खरेदी आणि वितरण व्यवस्था या वर चांगला जम बसवला पण चहाचे ब्लेंडिंग आणि चहाची चव तपासणे या बद्दल त्यांचे कडे ज्ञान नव्हते. (चहा मध्ये ह्या गोष्टी फार विशेष मानल्या जातात). १९३० साली या दोघांची पुढील पिढी या व्यवसायात आली. लवकरच या पिढीतिल दत्तात्रय उर्फ शामराव हा वयाच्या १८ व्या वर्षी कलकत्ता येथे रहायला गेला आणि त्यांनी थोड्याच वेळात या दोन्ही गोष्टींवर आपले प्रभुत्व मिळवले. त्यांचे इतर चुलत भाऊ केशव, पांडुरंग, विजयकुमार आणि सुरेश यांनी कोकणातील वेगवेगळ्या ठिकाणी आपल्या शाखा काढायला सुरवात केली. कऱ्हाड मधील शाखा अरविंद बघत असे. माधव गद्रे यांनी पुढे १९५० मध्ये तामिळनाडू मधील कन्नूर येथे शाखा उघडली आणि पुढे ती शाखा शरद गद्रे च्या हाती सोपवून ते पुणे येथे रहायला आले अणि पुणे येथे त्यांनी आणखी एक शाखा काढली आणि आपले बंधू रघुनाथ यांचे कडे दिली. पुढे शामराव गद्रे यांचे कडून ब्लेंडिंग आणि चव तपासणी हे दोन्ही तंत्र प्रकाश गद्रे यांनी १९७० ते १९८४ मध्ये गौहती आसाम येथे राहून शिकून घेतले आणि पुढे अभिजित यापुढील पिढीतिल तरुणाला दिले. इथे निपाणी, सांगली, चिपळूण या ठिकाणी शाखा वाढतच होत्या. आधी शिरोळी कोल्हापूर येथे ब्लेंडिंग सेंटर सुरू केल्या नंतर २००० साली त्यांनी "सोनराईस टी प्रोसेसिंग कम्पनी" नावाची कोल्हापूर हात कणांगले येथे आणखी एक फॅक्टरी सुरू केली. सध्या प्रकाश गद्रे हे ह्या उद्योगाचे प्रमुख असून त्यांचे सर्व सख्खे, चुलत बंधू, आणि नातू या कामात सहभागी आहेत. सध्या या कुटुंबातील ४ थी पिढी या व्यवसायात आहे. HP इंग्लड मध्ये वेगवेगळ्या प्रतिनिधी मार्फत निर्यात केला जातो. कंपनी च्या चिपळूण, रत्नागिरी, संगमेश्वर, कराड, निपाणी, बेळगाव, कोल्हापूर, इत्यादी ठिकाणी शाखा असून डीलर मार्फत सम्पूर्ण देशात त्यांची विक्री होत असते. त्यांचा ग्रुप टर्न ओव्हर 54 कोटी आहे. आजही आपण देवरुख बाजारात गेलात तरी आपणास हरी पांडुरंग गद्रे यांचे जुने दुकान दिसेल. माधव भोळे संकलित

पद्मश्री सुजित चटर्जी, एक सेवाव्रती शिक्षक

पद्मश्री सुजित चटर्जी, एक सेवाव्रती शिक्षक ज्या दिवशी मला माझी पदव्युत्तर पदवी मिळाली, मी एक मिनिटही वाया घालवला नाही- मी शिक्षक होण्यासाठी माझ्या गावी, बंगालमधील ऑस्ग्रमला परत गेलो. होय, मला मोठ्या शहरांतील शाळांकडून जास्त पगाराच्या ऑफर होत्या, पण माझ्यासाठी, माझ्या शाळेच्या गावात 169 रु. ऑफर म्हणजे सर्वकाही होते.; मला माझ्या गावातील विद्यार्थ्यांना शिकवण्याची भूक लागली होती ज्यांना चांगल्या शिक्षकाची सर्वात जास्त गरज होती. तिथे मी ६० वर्षांचा झाल्यावर निवृत्त झालो आणि माझी पुढील वर्षे चहा पिण्यात आणि चारपायीवर वेळ घालवण्याची सर्वांकडून अपेक्षा होती! पण मी अस्वस्थ होतो, मला संन्यास घ्यायचा नव्हता आणि मी स्वतःला विचारत राहिलो, ‘आता मी काय करू?’ काही दिवसांनी मला उत्तर मिळाले. एके दिवशी सकाळी 6.30 च्या सुमारास मी 3 तरुण मुलींना माझ्या घरात शिरताना पाहिलं. निवृत्त झालेल्या मास्टरला भेटण्यासाठी त्यां २३ किलोमीटरहून अधिक सायकल चालवल्यात आल्याचे सांगितले तेव्हा मला धक्काच बसला! त्या तरुण मुली आदिवासी होत्या ज्यांना शिकण्याची जिद्द होती; हात जोडून त्यांनी विचारले, ‘मास्तरजी, तुम्ही आम्हाला शिकवाल का?’ मी लगेच होकार दिला आणि म्हणालो, ‘मी तुम्हाला शिकवू शकतो, पण तुम्हाला माझ्या वर्षभराची फी भरावी लागेल- तुम्ही द्यायला तयार आहात का?’ ते म्हणाले, ‘हो, मास्तरजी, आम्ही कसे तरी पैसे मॅनेज करू.’ तर मी म्हणालो, ‘ठीक आहे , माझी फी वर्षभरासाठी १ रुपया आहे!’. त्यांना खूप आनंद झाला, त्यांनी मला मिठी मारली आणि म्हणाल्या, ‘आम्ही तुम्हाला 1 रुपया आणि 4 चॉकलेट्सही देऊ! मला आनंद झाला! म्हणून, ते गेल्यानंतर, मी माझे धोतर नेसले आणि सरळ माझ्या शाळेत गेलो आणि त्यांना मला शिकवण्यासाठी वर्ग देण्याची विनंती केली पण त्यांनी नकार दिला. मी थांबणार नव्हतो- माझ्यामध्ये अनेक वर्षांचे शिक्षकांचे संस्कार होते, म्हणून मी घरी परतलो, माझा व्हरांडा साफ केला आणि तिथेच शिकवण्याचे ठरवले. ते 2004 मध्ये होते – माझी पाठशाळा त्या 3 मुलींनी सुरू केली आणि आज आमच्याकडे वर्षाला 3000 पेक्षा जास्त विद्यार्थी आहेत, ज्यात बहुतेक तरुण आदिवासी मुली आहेत. माझा दिवस अजूनही सकाळी 6 वाजता गावात फिरून सुरू होतो आणि मग मी सर्व ठिकाणाहून येणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी माझे दरवाजे उघडतो. काही मुली 20 कि.मी.पेक्षा जास्त चालतात; मला त्यांच्याकडून खूप काही शिकण्यासारखे आहे! माझे दरवाजे सर्वांसाठी खुले आहेत- कधीही मला आणि माझ्या पाठशाळेला या; आमचे गाव सुंदर आहे आणि माझे सर्व विद्यार्थी हुशार आहेत – मला खात्री आहे की तुम्ही त्यांच्याकडून काहीतरी शिकू शकाल! तर ही माझी कहाणी आहे- मी बंगालमधील एक साधा शिक्षक आहे जो त्याच्या चारपायीवर चहा आणि संध्याकाळच्या झोपेचा आनंद घेतो. माझ्या आयुष्यातील ठळक वैशिष्ट्य म्हणजे मास्टर बाबू मोशाय – मला शेवटच्या श्वासापर्यंत शिकवायचे आहे; मला या ग्रहावर तेच करण्यासाठी पाठेवले होते!” वर्षानुवर्षे, माझे विद्यार्थी, प्राध्यापक, विभागप्रमुख आणि आयटी व्यावसायिक बनले आहेत- ते नेहमी मला कॉल करतात आणि चांगली बातमी देतात आणि नेहमीप्रमाणे, मी त्यांना कृपया मला काही चॉकलेट देण्यास सांगतो! आणि गेल्या वर्षी, मी पद्मश्री जिंकल्यावर माझा फोन वाजायचा थांबला नाही; संपूर्ण गावाने माझ्यासोबत तो आनंद साजरा केला. तो आनंदाचा दिवस होता, पण तरीही मी माझ्या विद्यार्थ्यांना वर्ग बंक करू दिला नाही! राष्ट्रपती कोविंद यांनी श्री सुजित चटर्जी यांना साहित्य आणि शिक्षणासाठी पद्मश्री प्रदान केले. पूर्वा बर्धमान, पश्चिम बंगाल येथील सेवानिवृत्त शाळेतील शिक्षक, त्यांच्या "सदाई फकीरेर पाठशाला" नावाच्या मोफत कोचिंग सेंटरसाठी ते राज्यभर ओळखले जातात. 🌺🌺🌺

बोलंट इंडस्ट्रीज : श्रीकांत बोल्ला

बोलंट इंडस्ट्रीज : श्रीकांत बोल्ला प्रसिद्ध सिनेस्टार अमिताभ बच्चन यांचे वडील, सुप्रसिद्ध कवी, श्री हरिवंशराय बच्चन यांनी लिहिलेली एक कविता आपण वाचली असेल "लहरोंसे डर कर कभी नौका पार नही होती, कोशिश करने वालोंकी कभी हार नही होती!" (म्हणजे "ज्यांना लाटांची भीती वाटते, ते बोटीने नदी ओलांडू शकणार नाहीत, जे प्रयत्न करतात ते कधीही हरणार नाहीत!). श्रीकांत बोल्ला हे असेच एक उदाहरण आहे. सर्व अडथळ्यांसह, त्याने यशाचे एव्हरेस्ट गाठण्याचा प्रयत्न केला आहे. श्रीकांत बोल्ला यांचा जन्म ७ जुलै १९९२ रोजी आंध्र प्रदेशातील मछलीपट्टनम शहराजवळील सीतारामपुरम येथे झाला. त्यांचे कुटुंबीय शेती करत. त्यांच्या वडिलांचे नाव दामोदर राव व्यंकटप्पा आहे. श्रीकांत हा जन्मतः दृष्टिहीन बालक होता. त्याच्या शारीरिक अपंगत्वामुळे त्याला नातेवाईक आणि शेजाऱ्यांनी नाकारले होते. अनेक शेजाऱ्यांनी त्याच्या पालकांना "या मुलाला कालव्यात फेकून देण्यास सांगितले" कारण त्यांच्या मते त्याला भविष्य नाही. मात्र त्याच्या आई-वडिलांनी त्या सर्वांकडे दुर्लक्ष केले. त्यांचे बालपण एकाकीपणात गेले. त्याला इतर मुलांबरोबर खेळ खेळायचे होते, परंतु त्याला कोणीही खेळायला घेत नसतं. तो सात वर्षाचा असताना, एका काकांनी त्याला हैद्राबाद येथील अंधांच्या शाळेत प्रवेश घेण्याचा आग्रह केला. एकाकीपणामुळे, त्याने अंधशाळेतून पळून जाण्याचा प्रयत्न केला, पण काकांनी त्याला त्याच्या भविष्यासाठी समज दिली. लवकरच श्रीकांत ब्रेल आणि इंग्रजी शिकला, मग संगणक कसा वापरायचा ते ही शिकला. वादविवाद, सर्जनशील लेखन, बुद्धिबळ आणि अंध क्रिकेट यासह अनेक क्षेत्रात त्यांनी पुरस्कार पटकावले. शाळेत तो एक हुशार विद्यार्थी होता. हैदराबाद येथील अंध विद्यालयातून मॅट्रिक पूर्ण केल्यानंतर त्यांनी 11 वीसाठी विज्ञान शाखेमध्ये अर्ज केला परंतु अंधत्वामुळे त्याला प्रवेश नाकारण्यात आला. त्यांनी सांगितले की तो प्रॅक्टिकल करू शकत नाही जे शिक्षणाच्या विज्ञान शाखेसाठी आवश्यक आहे. या नकारावर त्याने कोर्टात धाव घेतली आणि शेवटी ६ महिन्यांच्या प्रतिक्षेनंतर त्याला स्वतःच्या जबाबदारीवर प्रवेश घेण्याची परवानगी मिळाली. 12वी बोर्डाच्या परीक्षेत ९८% गुण मिळवून तो वर्गात प्रथम आला. त्याला आय.आय. टी. मधून अभियांत्रिकी करायचं होतं, पण त्याच्या अंधत्वामुळे हैदराबादमधील आय.आय.टी. प्रवेश परीक्षेसाठी तयारी करून घेणाऱ्या कोणत्याही कोचिंग संस्थेने त्याला प्रवेश दिला नाही. त्यानंतर त्याने एम. आय.टी., यू.एस.ए. येथे संपर्क साधला जिथे त्याला प्रथम आंतरराष्ट्रीय अंध विद्यार्थी म्हणून प्रवेश मिळाला. त्यांनी एम.आय.टी.मधून संगणक विज्ञान आणि व्यवसाय व्यवस्थापनात पदवी पूर्ण केली. त्याला अमेरिकन कॉर्पोरेट्सकडून नोकरीच्या अनेक संधी चालून आल्या होत्या पण दिव्यांग लोकांसाठी काहीतरी नाविन्यपूर्ण करण्याच्या उद्देशाने तो भारतात परतला. मॅसॅच्युसेट्स इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजीमध्ये शिकत असताना, त्याने एम.आय.टी. सार्वजनिक सेवा केंद्राच्या अनुदानासह शैक्षणिक आणि रोजगाराच्या उद्दिष्टांसाठी संगणाकाचा प्रचार करणारे संगणक प्रशिक्षण केंद्र स्थापन केले. शिवाय, त्यांनी एम. आय. टी. मधील Legatum सेंटरच्या सहाय्याने आणि अनुदानाने हैदराबादमध्ये अत्यंत आवश्यक असलेल्या ब्रेल लायब्ररीचे नियोजन आणि अंमलबजावणी केली. भारतात आल्यानंतर २०१२ मध्ये त्यांनी हैदराबादच्या बाहेर एक छोटी कंपनी सुरू केली. त्यांनी स्वर्णलथा तक्किलपती आणि रवी मंथा यांच्यासोबत तिची सह-स्थापना केली आणि कंपनीची सुरुवात फक्त रु. 10 लाख च्या भांडवलाने झाली. त्यांनी इको-फ्रेंडली पेपर, सुपारीची पाने आणि इतर नैसर्गिक पाने आणि पुनरनिर्मित केलेले कागद यांचे सहाय्याने इको-फ्रेंडली पॅकेजिंग सोल्यूशन्स तसेच बायो डिग्रेडेबल प्लेट्स, कप, सेंद्रिय कटलरी इ. बायो-डिग्रेडेबल उत्पादन सुरू केले. कंपनी महानगरपालिकेच्या कचरा किंवा भिजलेल्या किंवा फाटलेल्या कागदापासून पर्यावरणपूरक पुनरनिर्मित केलेला क्राफ्ट पेपर तयार करते. बॉलंट इंडस्ट्रीजचे प्रमुख उद्दिष्ट दिव्यांग लोकांना रोजगार देणे आणि पर्यावरण पुनरस्थापित करण्यास मदत करणे जेणेकरून प्लास्टिकच्या वापरला आळा बसेल. हे नियोजन करत असताना तो श्री रवि मंथा यांना भेटला, जे एंजल इन्व्हेस्टर आहेत. श्रीकांतची व्यवसायाकडे बघण्याची दृष्टी, त्याची वाढ आणि विचारांची स्पष्टता पाहून तो इतका प्रभावित झाला की त्याने बोलन्ट कंपनी ला त्यावेळी लागलेल्या पैशाची गरज भगवली. लवकरच उत्पादन वाढले आणि विक्रीही वाढली. त्याच्या उत्पादनांची मागणी पूर्ण करण्यासाठी त्याला दुसरा कारखाना उघडावा लागला. ते तिरुमल तिरुपती देवस्थानम, आंध्र प्रदेश ला पर्यावरणपूरक कागद साहित्य आणि डिस्पोजेबल प्लेट्स पुरवतात. पीपल कॅपिटलचे श्रीनी राजू, डॉ. रेड्डीज लॅबोरेटरीचे सतीश रेड्डी, जीएमआर ग्रुपचे किरण गांधी, ग्रीनकोचे अनिल क्लामलासेट्टी, टी.आय. सायकल्सचे अरुण अलगप्पान आणि एस.एल.एन. टर्मिनसचे एस.पी. रेड्डी यासारख्या गुंतवणूकदारांनी या उपक्रमात गुंतवणूक केली. २०१६ मध्ये रतन टाटा यांनीही काही रक्कम गुंतवली. २०२० पर्यंत, त्यांच्या बोलण्ट इंडस्ट्रिज मध्ये गुंतवणूकदारांनी गुंतवलेला एकूण निधी $4.15 दशलक्ष आहे. कंपनीचे अधिकृत भांडवल रु. १०० कोटी असून त्यापैकी ४०.२६ कोटी रुपये भरले आजपर्यँत जमा आहेत. कंपनीची वार्षिक उलाढाल रु. १५० कोटी पेक्षा जास्त आहे. तेथे सुमारे ६५० कर्मचारी आहेत ज्यातील बहुतेक दिव्यांग आहेत. सध्या आंध्रमधील त्यांच्या ५ प्लांटमधून उत्पादन केले जात आहे. जुलै २०२३ पर्यंत, श्रीकांत यांच्याकडे बोलंट इंडस्ट्रीजचे ७२.२२% शेअर्स आहेत ज्यांची किंमत सुमारे ९४८ कोटी रुपये आहे, तर कंपनीचे एकूण मूल्य १३०० कोटी रुपये आहे. ( https://tracxn.com/ ) २०११ मध्ये, श्रीकांतने हैदराबाद, भारत येथे बहुविध अपंग असलेल्या मुलांसाठी समनवाई केंद्राची सह-स्थापना केली, ज्याने आर्थिकदृष्ट्या स्वतंत्र आणि स्वावलंबी जीवनासाठी बहुविध अपंग असलेल्या विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक, व्यावसायिक, आर्थिक आणि पुनर्वसन सेवा प्रदान केल्या जातात. त्यांनी माजी राष्ट्रपती ए.पी.जे. अब्दुल कलाम यांच्यासोबत लीड इंडिया फाउंडेशन 2020/2030 वर काम केले आहे, ही चळवळ मूल्य-आधारित शिक्षणाद्वारे तरुणांना सक्षम बनवणारी आहे. श्रीकांत हा तरुणांसाठी एक प्रेरक वक्ता आहे आणि त्याला जगभरातील अनेक विद्यापीठे आमंत्रित करतात. तो उद्योजकता विकास, तरुणांचे सक्षमीकरण आणि अनेक दिव्यांग व्यक्ती आणि मुलांच्या भल्यासाठी काम करत आहेत. श्रीकांतने १९ फेब्रुवारी २०२२ रोजी स्वातीशी साखरपुडा आणि एप्रिल २०२२ मध्ये तिच्यासोबत विवाह केला. श्रीकांत बोल्ला यांना आजपर्यंत अनेक पुरस्कार आणि मान्यता प्राप्त झाल्या आहेत जसे की: * २००६ च्या ९३ व्या इंडिया सायन्स काँग्रेसमध्ये दुसरे स्थान. * भारताच्या राष्ट्रपतींकडून २०१२ चा सर्वोत्कृष्ट युवा नेता पुरस्कार. * एनडीटीव्ही इंडियन ऑफ द इयर पुरस्कार २०१५ मध्ये वर्षातील सर्वोत्कृष्ट उद्योजक. *तेलुगु फाइन आर्ट्स सोसायटी ऑफ न्यू जर्सी २०१५ द्वारे युवा उत्कृष्टता पुरस्कार. * ECLIF मलेशिया द्वारे इमर्जिंग लीडरशिप अवॉर्ड - २०१६. * यूथ बिझनेस इंटरनॅशनल, युगांडा २०१६ द्वारे ग्लोबल सोशल एंटरप्रेन्युअर. * CII - २०१६ द्वारे वर्षातील उदयोन्मुख उद्योजक. * फोर्ब्स एशियाने त्यांचे नांव ३० वर्षाखालील, ३० उदयोन्मुख उद्योजकांच्या यादीत घातले आहे. * SME मधील उदयोन्मुख विजेते - प्राईड ऑफ तेलंगणा अवॉर्ड्स २०१८. * बिझनेस लाइन यंग चेंज मेकर अवॉर्ड २०१८. * वन यंग वर्ल्ड, यूके - २०१९ द्वारे वर्षातील सर्वोत्कृष्ट उद्योजक. * TV9 - २०१९ तर्फे नवनक्षत्र सन्मान पुरस्कार. *यंग ग्लोबल लीडर्स २०२१, वर्ल्ड इकॉनॉमिक फोरम २०२१. श्रीकांत बोल्लाला यांना साष्टांग दंडवत. माधव भोळे