श्री इंद्रनील भोळे, एक बहुआयामी व्यक्तिमत्व

श्री इंद्रनील भोळे, एक बहुआयामी व्यक्तिमत्व

माझा आणि श्री इंद्रनील भोळे, यांचा परिचय साधारणपणे २५ वर्ष जुना असावा. समाजकार्याच्या दरम्यान ज्या ज्या वेळी त्यांच्याशी बोलण्याची किंवा त्यांच्याबरोबर काम करण्याची संधी मिळाली त्या त्या वेळी त्यांच्या व्यक्तिमत्वाचे विविध पैलू मला उलगडत गेले. आपल्याला आंधळ्यांचा समूह आणि एक हत्ती हि गोष्ट माहित असेल, त्याप्रमाणे मला त्यांचे यतार्थ वर्णन करणे कठीण आहे, तरीसुद्धा त्यांच्याशी बोलल्याल्यानंतर जे मला उमगले ते मी प्रस्तुत करत आहे. इंद्रनील यांचा जन्म ११.०७. १९५० रोजी नागपूर येथे झाला. त्यांच्या आईचे नाव नलिनी भोळे तर वडिलांचे नाव माधव वासुदेव भोळे. वडील बी.ई. एस. टी. मध्ये लेबर वेलफेयर ऑफिसर म्हणून काम करत आणि शेवटी ट्रान्सपोर्टेशन डिपार्टमेंट चे प्रमुख म्हणून ते निवृत्त झाले. सध्या ते हयात नाहीत. आई नलिनीताई ह्यांनी बी. ए. नंतर डाएटिशियन चा अभ्यासक्रम करून त्या टाटा कॅन्सर परळ येथून डायटेशियन म्हणून निवृत्त झाल्या. सध्या त्या ९५ वर्षाच्या आहेत. आईचे माहेर जळगावचे चौगुले घराणे ( मूळचे आबलोली, गुहागर येथील). त्यांच्या आईची आई कमलाबाई चौगुले, त्यांच्या पतीच्या पश्चात ७ मुले पदरी असताना सुद्धा, "वार्ताविहार" नावाचे एक साप्ताहिक, जळगाव येथे चालवत, तसेच त्या पतीने स्थापन केलेला छापखाना सुद्धा चालवत. शिक्षण: इंद्रनीलचे बालपण आणि शालेय शिक्षण, आजोबा वासुदेव भोळे यांचेकडे नागपूर येथे गेले. पुढे १९७० मध्ये ते लक्ष्मी नारायण इन्स्टिट्यूट ऑफ टेकनॉलॉजिज, नागपूर येथून केमिकल इंजिनियरिंग मध्ये बी. टेक झाले. १९७१-७२ दरम्यान रामकृष्ण मिशन तलासरी येथे स्वयंसेवक म्ह्णून काम केल्यानंतर त्यांनी इंग्लंड येथील न्यू कॅसल विद्यापीठातून १९७२ ते १९७५ चे दरम्यान एम. एस्सी. इन इंजिनियरिंग बाय रिसर्च हि पदवी प्राप्त केली. त्यावेळी त्यांना देवरुखे ब्राह्मण विध्यार्थी सहायक संस्थेकडून रु. ५,०००/- ची कर्जाऊ विदेशीय शिष्यवृत्ती प्राप्त झाली होती हे ते आजही अभिमानाने सांगतात. नोकरी: इंग्लंड मधून परतल्यानंतर १९७६-७७ दरम्यान त्यांना दिल्ली येथील योजना मंत्रालयात, प्रसिद्ध देवरुखे सनदी अधिकारी मोरेश्वर गजानन पिंपुटकर ( I.C.S. ) यांचे मार्गदर्शनाखाली काम करण्याची संधी मिळाली. तेथे त्यांनी सहायक निर्देशक ( Asst. Director, Project appraisal) म्हणून काम केले. त्यानंतर त्यांनी आपल्या घरगुती अडचणींमुळे दिल्ली सोडली आणि ते मुंबईत स्थायिक झाले . त्यानंतर १९७७-८१ दरम्यान त्यांनी गोदरेज आणि बॉइस, विक्रोळी, मुंबई ह्या कंपनीमध्ये कपाट आणि फायलिंग कॅबिनेट बनवणाऱ्या प्लांट मध्ये, गुणवत्ता नियंत्रण प्रमुख म्हणून काम केले. हा कारखाना आणि तेथील व्याप हा एव्हडा प्रचंड होता कि तेथे दररोज ८०० कपाटे आणि ४३२ फायलिंग कॅबिनेट तयार होत असत. १९८१-८२ मध्ये त्यांनी गरवारे प्लास्टिक आणि पॉलीस्टर मध्ये क्वालिटी कंट्रोल मॅनेजर म्हणून काम केले. ते करत असताना ६०० मी. मी. पेक्षा जास्त व्यास असलेल्या प्लास्टिक / पॉलिमर पाईपचे आय. एस. आय. स्टॅंडर्ड त्यांनी विकसित केले. त्यांच्या नोकरीतील जास्त मोठा काळ माझगाव डॉक्स ह्या सरकारी उपक्रमात गेला. १९८२ ते ८६ मध्ये त्यांनी माझगाव डॉक्स च्या ऑफशोअर डिव्हिजन मधील सेकंडरी ऑइल रिकव्हरी साठी लागणारे ४ लक्ष ८० हजार बॅरल प्रति दिनी, समुद्राच्या खारट पाण्यापासून शुद्ध पाणी तयार करून ते पाणी तेल विहिरींच्या तळाशी जोरात इंजेक्ट करणाऱ्या प्रकल्पाची स्थापना आणि व्यवस्थापन केले. त्या मध्ये टिटॅनियम वेल्डिंग आणि पाईपिंग हा महत्वाचा भाग होता. असा अतिशय किचकट आणि गुंतागुंतीचा प्रकल्प हाती घेणारा, भारत हा त्यावेळी ६ वा देश होता. याच डिव्हिजन मध्ये त्यांना मुंबई हाय ते हजीरा, सुरत ह्या समुद्राखालून जाणाऱ्या पाईपलाईन साठी लागणाऱ्या ३६ इंच व्यासाची सिमेंट कोटेड लोखंडी पाईपलाईन तयार करणाऱ्या प्लांटचा तसेच ते पाईप टाकण्यासंबंधीच्या संपूर्ण प्रोजेक्टचा समन्वयक म्हणून काम करायची संधी मिळाली. एकदा सतत ९६ तास ह्या कामावर काम करायची वेळ आल्याने या कामासाठी त्यांना माझगाव डॉक्सकडून विशेष गुणवत्ता शिफारसपत्र मिळाले आहे. पुढे १९८६ ते १९९१ पर्यंत माझगाव डॉक्सच्या युद्ध सामुग्री विभागात भारत सरकार बांधत असलेल्या युद्ध नौकांवरील संपूर्ण युद्ध सामुग्री संचाचा आराखडा आणि स्थापना करण्याची जबाबदारी त्यांनी सांभाळली. १९९१-९२ दरम्यान त्यांना माझगाव डॉक्सच्या कॉर्पोरेट नियोजन विभागात, नियोजक म्हणून संधी मिळाली, त्यामध्ये काही हजार कोटींचे निर्यात व्यवहार निश्चित केले गेले. हळूहळू त्यांचे कार्यक्षेत्र तांत्रिक विषयापासून दूर होत ते टेक्नो कमर्शियल विषयाकडे झुकत गेले आणि त्यांनी माझगाव डॉक्सची नोकरी सोडून ते एस्सार ऑइलच्या ऑफशोअर डिव्हिजन मध्ये जेष्ठ प्लॅनर म्हणून नोकरी सुरु करून, त्यांनी आपली व्यवसायिक चुणूक दाखवण्यास सुरवात केली. त्या पैकी काही म्हणजे मलेशियन समुद्राखालील पाईपलाईनचा प्रोजेक्ट तसेच मुंबई हायचे ऑनशोअर आणि ऑफशोअर प्लॅटफॉर्म बदलण्यासंबंधी होते. तेथे ते १९९२ ते १९९७ पर्यंत होते. १९९७ ते २००१ मध्ये स्कॅनस्का लिमिटेड ह्या नॉर्वेजियन बांधकाम आणि इन्फ्रास्ट्रक्चर कंपनीमध्ये त्यांनी डेप्युटी जनरल मॅनेजर, कमर्शियल म्हणून काम केले. २००१ ते २००८ मध्ये त्यांनी गॅमन इंडिया लिमिटेड ह्या इन्फ्रा कम्पनीमध्ये जनरल मॅनेजर कमर्शियल अँड काँट्रॅक्टस म्हणून काम केले, त्यावेळी ते ६५ वेगवेगळ्या प्रकल्पांचे आर्थिक आणि व्यवसायिक नियोजन सांभाळत होते. त्यातील विशेष म्हणजे हिमाचल प्रदेशतील कुलू विभागातील पर्बती जल विद्युत केंद्रातील १.५ किमी लांब, ४५" व्यासाची तिरप्या खाली झुकणाऱ्या २ समांतर टनेल, ज्या पुढे विद्युत जनित्रावर पाणी फेकतील, त्या तयार करण्याच्या प्रकल्पाचे नियोजन त्यांनी सांभाळले. तसेच तारापुर येथील अणुऊर्जा प्रकल्प ३ आणि ४ तसेच कैगा, कर्नाटक येथील अणू प्रकल्प ३ आणि ४ चे बांधकाम इत्यादी प्रकल्प त्यामध्ये समाविष्ठ होते. २००८-९ मध्ये भारतातील पुंज लॉईड ह्या कंपनीच्या पर्शिअन गल्फ मधील बांधकाम आणि इन्फ्रा विभागातील १७ प्रकल्पांचे कमर्शियल विभाग ते सांभाळत होते. त्यानंतर त्यांनी ३३ वर्षांच्या प्रदीर्घ सेवेनंतर, नोकरीतून निवृत्ती घेतली. छंद / इतर शिक्षण: नोकरीशिवाय त्यांना इतरही अवांतर विषयात शिक्षण घेण्याची आवड आहे. १९८२ मध्ये ते जमनालाल बजाज मधून डिप्लोमा इन सिस्टिम्स मॅनेजमेंट ह्या परीक्षेत उत्तीर्ण झाले. २००९ ते ११ दरम्यान त्यांनी पर्शियन आणि चिनी भाषेचे प्रशिक्षण आणि डिप्लोमा केला. २०११ ते आज पर्यंत त्यांनी ९ कंपन्यांमध्ये चिनी भाषांतर सहयोगी तसेच चीन विषयक सल्लागार म्हणून काम केले आहे. २०२२ मध्ये सोमैया विद्यापीठाच्या चिनी विषयक अभ्यासक्रमामधील मास्टर ऑफ आर्टस्च्या पहिल्या बॅचचे ते रौप्य पदक विजेते असून विविध शैक्षणिक संस्थांमध्ये चिनी भाषिक प्रशिक्षक म्हणून ते आजही कार्यरत आहेत. समाजकार्य: एवढे व्यस्त असताना सुद्धा त्यांनी आपला समाजकार्याचा वसा सोडला नाही. १९७८ पासून इंडियन असोसिएशन ऑफ क्वालिटी आणि रिलायेबिलिटीचे ते संस्थापक सदस्य आहेत. १९९८ पासून देवरुखे ब्राह्मण विद्यार्थी सहायक संस्थेशी ते निगडित असून, २००५ ते २००८ पर्यंत या संस्थेचे ते अध्यक्ष होते. त्यांचे अध्यक्षतेखाली सहकाऱ्यांचे मदतीने त्यांनी संस्थेच्या शतक महोत्सवाचे आयोजन केले. २००० साली डोंबिवली येथे झालेल्या अखिल देवरुखे ब्राह्मण जागतिक परिषदेचे ते विदेश विभाग प्रमुख होते तर २००१ पासून, वैद्यकीय मदत निधी, डोंबिवलीशी निगडित असून, सध्या त्या संस्थेचे ते उपाध्यक्ष आहेत. सन्मित्र मासिकाचे गेले १० वर्ष ते विश्वस्त आहेत, तर २०१२ पासून ते देवरुखे ब्राह्मण शिक्षण फंडाशी निगडित असून सध्या त्याचे अध्यक्ष पद भूषवत आहेत. इंद्रनील चा विवाह, १९७७ मध्ये सौ. सुनंदा भोळे (ठाकूर) यांचे बरोबर झाला. त्या ऑरगॅनिक केमिस्ट्री मध्ये पी. एच.डी आहेत. मोठा मुलगा केदार याने इलेक्ट्रॉनिक्स मध्ये अमेरिकेत एम. एस. शिक्षण घेऊन तो क्वॉलकॉम ह्या अमेरिकन दूर संचार आणि सॉफ्टवेयर कंपनी मध्ये असिस्टंट व्हाईस प्रेसिडेंट म्हणून कार्यरत आहे. तर दुसरा मुलगा ईशान हा इलेक्ट्रॉनिक्स मध्ये बी. ई . असून तो जिओ मध्ये नोकरी करतो. माधव भोळे (संकलित )